2022 jyly balalardy profılaktıkalyq qarap-tekserýge 40 mlrd teńge baǵyttaldy – ÁMSQ
Aýrýlardyń aldyn alý úshin
Qazirgi medıtsınada aýrýdyń aldyn-alý mańyzdy bolyp tabylady. Bizdiń elimizde balalardyń densaýlyǵyna erekshe nazar bólinedi jáne deni saý ult qalyptastyrýǵa qajetti is-sharalar júzege asyrylady. Sonyń ishinde, birinshiden, otbasyn josparlaý boıynsha keshendi sharalar qarastyrylǵan. Ekinshiden, júkti áıelderdiń prenataldy skrınıngi 3 ret júrgiziledi, bul uryqtyń patologııasy men kemshilikterdi ýaqtyly anyqtaýǵa múmkindik beredi. Úshinshiden, perzenthanada jańa týǵan nárestege neonataldyq skrınıng júrgiziledi. Budan basqa, pedıatrııalyq kómek kórsetýdi uıymdastyrý standarttaryna sáıkes balalardyń aýrýshańdyǵynyń, múgedektiginiń jáne ólim-jitiminiń aldyn alý, tómendetý boıynsha sharalar kózdelgen.
Áleýmettik medıtsınalyq saqtandyrý qory habarlaǵandaı, aǵymdaǵy jyly MÁMS júıesinde skrınıngter men profılaktıkalyq tekserýlerdi júrgizýge 39,7 mlrd teńge qarastyrylǵan, onyń ishinde aýdıologııalyq skrınıngke – 5,1 mlrd teńge, 5 jasqa deıingi balalardy profılaktıkalyq tekserýge – shamamen 11,7 mlrd teńge, mektep medıtsınasy sheńberinde profılaktıkalyq tekserýge – 22,9 mlrd-tan astam teńge.
Qorda balalar jeńildikti sanattardyń birine kiretinin, sondyqtan olar úshin 18 jasqa deıin mindetti áleýmettik medıtsınalyq saqtandyrý jarnalaryn memleket tóleıtinin eske saldy. Osylaısha, barlyq balalar avtomatty túrde saqtandyrylǵan jáne MÁMS júıesinde qajetti medıtsınalyq kómekke quqyly.
Balalarǵa qandaı tekserýler júrgiziledi?
Jańa týǵan nárestelerge, erte jastaǵy jáne 6 jasqa deıingi balalarǵa aýdıologııalyq skrınıng júrgiziledi. Bul balanyń estý qabiletiniń buzylýyn anyqtaýǵa múmkindik beretin jappaı standarttalǵan tekserý. Ol eki kezeńde júzege asyrylady. Birinshisi – bala ómiriniń alǵashqy úsh kúninde tikeleı perzenthanada. Ekinshisi – óz emhanasyndaǵy balany damytý kabınetterindegi belgili bir jastaǵy balalarǵa júrgiziledi. Bul jaǵdaıda ýchaskelik medbıke ata-analarmen baılanysyp, belgilengen merzimde skrınıngten ótýge shaqyrady.
Balalardyń estý qabiletiniń buzylýy anyqtalǵan jaǵdaıda múgedektikke ákeletin aýrýlardy ońaltý jáne aldyn alý boıynsha sharalar qabyldanady. Eger qulaq múkistigi nemese kereńdik qaýpi týyndasa, onda balany odan ári tereńdetip tekserý úshin sýrdologııalyq kabınetterge, sondaı-aq tekserý jáne túzete-damyta oqytý máselelerin sheshý úshin psıhologııalyq-medıtsınalyq-pedagogıkalyq konsýltatsııaǵa jiberedi.
Mektepke deıingi, mektep jasyndaǵy balalar, sondaı-aq tehnıkalyq jáne kásiptik, orta bilimnen keıingi jáne joǵary bilim berý uıymdarynyń on segiz jasqa tolmaǵan oqýshylary profılaktıkalyq medıtsınalyq qarap-tekserýden ótedi. Ony bilim berý uıymyna barý arqyly emhana mamandary júrgizedi. Eger mektepke deıingi jastaǵy bala balabaqshaǵa barmasa, onda ol bekitilgen emhanasynda aldyn ala tekserýden ótedi.
Profılaktıkalyq qarap-tekserý dárigerge deıingi, bilikti jáne mamandandyrylǵan kezeńderdi qamtıdy.
Dárigerge deıingi kezeńde deneniń ósýi men salmaǵyn anyqtaý, bas pen keýde qýysynyń kólemin ólsheý (3 jasqa deıin), fızıkalyq jáne psıhoáleýmettik damýdy baǵalaý, qan qysymyn ólsheý (7 jastan bastap), kórý jáne estý ótkirligin anyqtaý, EKG ótkizý jáne t. b.
Ekinshi kezeńde terini jáne bas terisin, shyryshty qabyqtardy tekserý, qalqansha bez aımaǵyn tekserý jáne palpatsııalaý, keýde, omyrtqa, aıaq-qoldardy tekserý, tynys alý, as qorytý jáne t. b. tekserý júrgiziledi. Patologııalyq ózgerister anyqtalǵan kezde balany beıindi mamanǵa qosymsha tekserýge jiberedi.
Mamandandyrylǵan kezeńdi beıindi mamandyqtardyń dárigerleri júrgizedi.