2021 jyly qandaı zańdar qabyldandy
Respýblıkalyq bıýdjet týraly zań
Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev «2022 – 2024 jyldarǵa arnalǵan respýblıkalyq bıýdjet týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańyna qol qoıdy.
Qujatqa sáıkes eń tómengi eńbekaqy men bir aılyq eseptik kórsetkishtiń mólsheri bekitildi. Keler jyldyń 1 qańtarynan bastap eń tómengi eńbekaqy mólsheri 60 000 teńge, memlekettik bazalyq zeınetaqynyń tómengi mólsheri 19 450 teńge bolady. Eń tómengi zeınetaqy mólsheri 46 302 teńge, bir aılyq eseptik kórsetkish 3 063 teńge bolyp bekitildi. Sonymen qatar, eń tómengi kúnkóris deńgeıiniń shamasy 36 018 teńge bolady.
Zeınetaqy jınaǵynyn bir bóligin alýǵa qatysty zań
Memleket basshysy «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine ekonomıkalyq ósýdi qalpyna keltirý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańyna qol qoıdy.
Atalǵan Zańǵa sáıkes, Qazaqstan azamattary Biryńǵaı zeınetaqy jınaqtaýshy qoryndaǵy jınaqtarynyń bir bóligin paıdalana alatyn múmkindik paıda boldy. Zań jobasy boıynsha 2021 jyldan bastap qazaqstandyqtarǵa zeınetaqy jınaqtarynyń bir bóligin atalǵan maqsattarda paıdalaný quqyǵy berildi. Zeınetaqy jınaqtarynyń bir bóligin naqty qajettilikterge paıdalaný quqyǵyn kelesi azamattar paıdalana alady:
- jumys isteıtin, tıisti jasta zeınetaqy jınaqtary «jetkiliktilik sheginen» asatyn azamattar;
- saqtandyrý kompanııalarymen BJZQ-da qalǵan zeınetaqy jınaqtarynyń somasy sheginde ómir boıy annýıtettik tólemderdi qamtamasyz etetin zeınetaqy annýıteti sharttaryn rásimdegen adamdar;
- zeınetkerlikke shyqqan azamattar - BJZQ-da qalǵan zeınetaqy qarajatynyń 50%-ynan aspaıtyn shekte ala alady.
Qashyqtan jumys isteý múmkindigi berildi
Memleket basshysy «Qazaqstan Respýblıkasynyń Eńbek kodeksine qashyqtyqtan jumys isteýdi quqyqtyq retteýdi jetildirý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly Qazaqstan Respýblıkasynyń zańyna qol qoıdy. Zańnyń qabyldanýymen qashyqtyqtan jumys isteý endi Qazaqstan Respýblıkasynyń Eńbek kodeksinde zańnamalyq túrde belgilengen.
Kodekske «qashyqtan jumys» jáne «aralas qashyqtyqtan jumys» sııaqty uǵymdar engizildi, sondaı-aq osyndaı jumys formattarymen baılanysty zańnamalyq olqylyqtar toltyryldy. Negizgi maqsat - qashyqtan jumys isteıtinderdiń eńbegine aqy tóleýde kemsitýshilikke jol bermeý. Zań jobasyn qabyldaý tutastaı alǵanda qyzmetkerlerdiń quqyqtaryn qorǵaýǵa, janjaldardy jáne qaýipsiz eńbek jaǵdaılaryn qamtamasyz etýdegi basqa da máselelerdi ýaqtyly sheshýge yqpal etýge múmkindik beredi.
Raqymshylyq jasaý týraly zań
Memleket basshysy «Qazaqstan Respýblıkasy Táýelsizdiginiń otyz jyldyǵyna baılanysty raqymshylyq jasaý týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańyna qol qoıdy.
Qujattyń maqsaty – asa aýyr emes jáne aýyrlyǵy ortasha qylmys úshin jazadan bosatý jáne keıbir aýyr, asa aýyr qylmystar úshin jaza merzimin qysqartý. Sondaı-aq, Zań jobasyn talqylaýǵa memlekettik organ ókilderi, qoǵam qaıratkerleri jáne sarapshylar atsalysqan, ǵylymı-quqyqtyq saraptama jasalǵan.
Atalmysh zań talqyǵa túsken senat otyrysynda Іshki ister mınıstri Erlan Turǵymbaev raqymshylyqtyń kimderge jasalatynyn atap ótken bolatyn.
«Raqymshylyq ardagerlerge, kámeletke tolmaǵandarǵa, jasy úlkenderge, birinshi jáne ekinshi toptaǵy múgedekterge, qoǵamǵa qaýip tóndirmeıtin adamdarǵa qoldanylady», - dedi mınıstri.
Sondaı-aq, Erlan Turǵymbaev raqymshylyqqa qansha adamnyń ilinetinin aıtty. Onyń málimetinshe, joba boıynsha 2236 sottalýshyǵa, 11 753 probatsııada turǵan adamǵa raqymshylyq jasalady. Nátıjesinde, 1000 adam qamaýdan bostandyqqa shyǵady.
Aıta keteıik, aýyr jáne asa aýyr, sondaı-aq terrorıstik jáne ekstremıstik qylmys jasaǵandarǵa raqymshylyqtyń qatysy joq.
Júrgizýshi kýáligin alyp júrý mindetti emes
Memleket basshysy «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine jol qozǵalysy máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańyna qol qoıdy. Zańǵa sáıkes, kólik júrgizýshilerine júrgizýshi kýáligi men tehpasportty umytyp ketkeni úshin aıyppul salynbaıdy. Polıtsııa qyzmetkerleri azamattardyń jeke kýálikteri arqyly elektrondy derekter bazasynan qujattarynyń bar-joǵyn tekseretin bolady. Aıta keteıik, alaıda bul ózgeristiń júrgizýshi kýáligi men tehpasportty alyp júrýge mindetti sheteldikterge qatysy joq.
Jerdi sheteldikterge jekemenshikke jáne jalǵa berýge tyıym salatyn zań qabyldandy
El Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine jer qatynastaryn damytý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» Zańǵa qol qoıdy.
2016 jylǵy 6 mamyrda QR Prezıdentiniń Jarlyǵymen aýyl sharýashylyǵy jerlerin sheteldikterge, azamattyǵy joq adamdarǵa, sheteldik kompanııalarǵa, sondaı-aq sheteldik úlesi bar qazaqstandyq kompanııalarǵa jalǵa berýge, sondaı-aq Qazaqstan Respýblıkasynyń azamattary men zańdy tulǵalaryna jeke menshikke berýge moratorıı engizildi.
Moratorıı merzimi 2021 jyldyń 31 jeltoqsanynda aıaqtalatynyn eskere otyryp, Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Qasym-Jomart Kemeluly Toqaev 25 aqpanda Ulttyq qoǵamdyq senim keńesiniń besinshi otyrysynda sheteldikterge jáne sheteldik zańdy tulǵalarǵa aýyl sharýashylyǵy jerlerin satýǵa, jalǵa berýge zań júzinde birjola tyıym salýdy tapsyrdy.
Zań jobasynyń maqsaty - sheteldikterdiń, azamattyǵy joq adamdardyń, sheteldik zańdy tulǵalardyń, sheteldik qatysýy bar Qazaqstannyń zańdy tulǵalarynyń, halyqaralyq uıymdardyń, halyqaralyq qatysýy bar ǵylymı ortalyqtardyń, sondaı-aq qandastardyń aýyl sharýashylyǵy maqsatyndaǵy jer ýchaskelerin jeke menshik quqyǵymen jáne ýaqytsha jer paıdalaný quqyǵymen ıelenýine tyıym salýdy engizý. Atalǵan zań boıynsha aýyl sharýashylyǵy jerlerin sheteldikterge, azamattyǵy joq adamdarǵa, sheteldik zańdy tulǵalarǵa, sheteldik qatysýy bar Qazaqstan Respýblıkasynyń zańdy tulǵalaryna, halyqaralyq uıymdarǵa, halyqaralyq qatysýy bar ǵylymı ortalyqtarǵa, sondaı-aq, qandastarǵa jeke menshikke jáne jalǵa berýge tyıym salynady.
Osylaısha aýyl sharýashylyǵy jerlerin paıdalaný quqyǵy tek qana Qazaqstan azamattaryna jáne sheteldik qatysýy joq zańdy tulǵalarǵa beriledi.
Elimizde reıderlik úshin jaza qatańdatyldy
Memleket basshysy «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine reıderlikke qarsy kúresti kúsheıtý, kásipkerlik qyzmetti memlekettik organdar men laýazymdy adamdardyń zańsyz aralasýynan qorǵaý jáne baǵaly metaldardyń zańsyz aınalymyna kedergi keltiretin sharalardy kúsheıtý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańyna qol qoıdy.
Qylmystyq kodekstiń 249-babynyń jańa bóligi - 1-1-bóligi quqyq qorǵaý jáne ózge de organdardy qoldana otyryp kúsh kórsetýmen baılanysty reıderlikke qylmystyq jaýapkershilikti kúsheıtedi. Reıderlik áreketti uıymdastyrǵan jáne olarǵa kómektesken laýazymdy tulǵalar da qylmystyq jaýapqa tartylady. Zań boıynsha kásipkerlerge jasalǵan reıderlik úshin qylmystyq jaza qatańdaıdy. Laýazymdy tulǵanyń osy tektes qylmys jasaǵany dáleldense, 5 jyldan 8 jylǵa deıin bas bostandyǵynan aırylýy múmkin. Buryn bul merzim 3-7 jylmen shektelgen edi. Aıta keteıik, zań jobasyn Parlament depýtattarynyń toby ázirlegen bolatyn.
Prezıdent saılaý týraly zańǵa qol qoıdy
Memleket basshysy «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine saılaý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańyna qol qoıdy. Qujatqa sáıkes, aýdandyq deńgeıdegi qalalardyń, aýyldardyń, kentterdiń jáne aýyldyq okrýgterdiń ákimderin tikeleı saılaý engiziledi. ıAǵnı, olardy halyq tańdaıdy. Sonymen qatar, saıası partııalardyń Parlament pen máslıhatqa ótýine qoıylǵan 7 paıyzdyq shek 5 paıyzǵa deıin tómendetildi. Sondaı-aq, saılaý bıýlletenine «barlyǵyna qarsymyn» degen baǵan engizildi.
Sý kodeksine túzetý engizildi
Qasym-Jomart Toqaev «Qazaqstan Respýblıkasynyń Sý kodeksine jergilikti ókildi, ortalyq jáne jergilikti atqarýshy organdar arasynda aýyzsýmen jabdyqtaýdy sýbsıdııalaý jónindegi ókilettikterdiń arajigin ajyratý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» zańǵa qol qoıdy.
Zań jobasy aýyl turǵyndary úshin sý tarıfin tómendetýdi, sonyń ishinde sýbsıdııa alý rásimderin ońtaılandyrý esebinen tómendetýdi kózdeıdi. Zańnyń maqsaty - halyqty aýyz sýmen qamtamasyz etý úshin óńirlerdiń sýbsıdııalardy ýaqytyly bólýi jáne alýy. Zań jobasynyń mindetteri - halyqty aýyz sýmen qamtamasyz etý rásimin ońtaılandyrý, jańadan salynǵan aýyz sýmen jabdyqtaý júıelerin jeńildikti obektiler tizimine engizýdi jedeldetý, aýyldyq jerlerdegi halyqty aýyz sýmen jabdyqtaý qyzmetteriniń qunyn tómendetý.
Mobıldi aýdarymdar úshin salyq tóleý qajet
Bıylǵy 25 qarashada QR Parlamenti Senatynyń depýtattary «mobıldi tólemder» túsinigin engizetin qujatty qabyldap, Memleket basshysynyń qaraýyna jibergen bolatyn. 20 jeltoqsan kúni el Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev atalǵan zańǵa qol qoıdy. Qujatta «mobıldi aýdarymdar» jáne «uıaly tólemder» uǵymdary ajyratylyp kórsetilgen. Máselen, sońǵysy taýarlar men qyzmetter úshin aqy tóleýge paıdalanylady. Bul kásipkerler tabysynyń salyq deklaratsııasynda durys kórsetilýine múmkindik beredi. Mobıldi tólemderge qatysty normalar 2022 jyly 1 naýryzdan bastap kúshine enedi.
Osylaısha, zańǵa sáıkes, kásipkerler mobıldi aýdarymdar úshin salyq tóleıdi. Ol úshin kásipkerler jeke shot ashýy tıis. Endi klıentter alǵan taýarlarynyń aqysyn kásipkerler ashqan shotttarǵa jiberedi. Bankter de salyq organdaryna qajet aqparat berýge mindetti bolady. Atap aıtý kerek, bul salyq túriniń jeke tulǵalarǵa eshqandaı qatysy joq.
Venera Jolamanqyzy
