19 jeltoqsan. Tulǵalar týǵan kún
ASTANA. KAZINFORM — Búgin, ıaǵnı 19 jeltoqsan kúni tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? QazAqparat oqyrmandaryna esimder kúntizbesin usynady.
ESІMDER
63 jyl buryn (1961) Qazaqstan Respýblıkasy Joǵarǵy Sotynyń sýdıasy Sara Azymbekqyzy JARMUHAMBETOVA dúnıege keldi.
Semeı (qazirgi Shyǵys Qazaqstan oblysynda) dúnıege keldi. S. M. Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetin (zańger) támamdaǵan.
Eńbek joly: advokat taǵylymgeri, Semeı oblysy advokattar alqasynyń advokaty (1983-1992), Semeı oblystyq tórelik soty sýdıasynyń máindetterin atqarýshy, sýdıasy (1997-1998), Shyǵys Qazaqstan oblystyq sotynyń sýdıasy (1997-1998), Semeı qalalyq sotynyń sýdıasy (1998-2001), Astana qalasy uıymdastyrý-taldaý basqarmasynyń bastyǵy (2001-2005), QR Joǵarǵy sotynyń uıymdastyrý-taldaý bóliminiń meńgerýshisi (2005-2006), Shyǵys Qazaqstan oblystyq sotynyń azamattyq ister jónindegi alqasynyń tóraıymy (2006-2009), Astana qalasyndaǵy Esil aýdandyq sotynyń tóraıymy (2009-2012), Astana qalasyndaǵy kámeletke tolmaǵandar isteri jónindegi mamandandyrylǵan aýdanaralyq sotynyń tóraıymy (2012-2014), Astana qalalyq sotynyń sýdıasy (2014-2015).
Qazirgi qyzmetinde — 2015 jyldyń jeltoqsan aıynan bastap.
«Qazaqstan Konstıtýtsııasyna 10 jyl», «Astananyń 10 jyldyǵy» medaldarymen marapattalǵan.
60 jyl buryn (1964) Qazaqstan Respýblıkasy Joǵarǵy Sot Keńesiniń múshesi Áskerbek Beısembekuly JAKÝLIN dúnıege keldi.
1990 jyly R. A. Rýdenko atyndaǵy Sverdlov Eńbek Qyzyl Tý ordendi zań ınstıtýtyn bitirgen.
Eńbek jolyn 1990 jyly Soltústik Qazaqstan oblysy Qyzyltý aýdandyq prokýratýrasynda tergeýshi bolyp bastaǵan. 1992 jyldan-Qyzyltý aýdandyq halyq sotynyń ákimshilik jáne atqarýshylyq is júrgizý sýdıasy. 1993 jyly Aqmola oblysy Kókshetaý qalalyq halyq sotynyń halyq sýdıasy bolyp taǵaıyndaldy. 1996-2018 jyldary — Kókshetaý oblystyq sotynyń sýdıasy, Soltústik Qazaqstan oblystyq sotynyń sýdıasy, Kókshetaý qalalyq sotynyń sýdıasy, Aqmola oblystyq sotynyń sýdıasy, Astana qalasy sotynyń sýdıasy. 2018 jyldan bastap qazirgi ýaqytqa deıin — Aqmola oblystyq sotynyń sýdıasy. Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń 2022 jylǵy 1 maýsymdaǵy № 905 Jarlyǵymen Qazaqstan Respýblıkasy Joǵary Sot Keńesiniń múshesi bolyp taǵaıyndaldy.
ІІІ dárejeli «Minsiz qyzmet úshin» medalimen, «Úsh bı» qurmet belgisimen, «Baıkal-Amýr magıstraliniń qurylysy úshin» medalimen, «Qazaqstan Respýblıkasynyń Táýelsizdigine 30 jyl» mereıtoılyq medalimen marapattalǵan.
50 jyl buryn (1974) Almaty qalasy Bilim basqarmasynyń basshysy Saıran Tápenuly SAIFEDENOV dúnıege keldi.
Burynǵy Oral oblysy Orda aýdany Saıhyn aýylynda týǵan. 1992 jyly M.Mámetova atyndaǵy orta mektepti bitirip, sol jyly Abaı atyndaǵy Almaty gýmanıtarlyq ýnıversıtetine túsip, 1996 jyly «Geografııa pániniń muǵalimi jáne týrıstik-aýmaqtaný ádiskeri» mamandyǵy boıynsha bitirgen. 2009 jyly zańger mamandyǵy boıynsha ekinshi joǵarǵy bilimin aldy (Almaty úzdiksiz bilim berý ýnıversıteti). 2012 jyly «ekonomıst» mamandyǵy boıynsha Qazaq qatynas joldary ýnıversıtetin támamdady.
1997 jyldan bastap 2005 jylǵa deıin «Matador-A» JAQ menedjeri qyzmetin atqarǵan. 2005 jyldyń mamyr aıynan qarasha aıyna deıin Almaly aýdany ákiminiń apparatynda tájirıbeden ótip, sodan keıin uıymdastyrý bóliminiń bas mamanynyń mindetin atqarýshy bolyp qyzmetke qabyldandy. 2008 jyldyń tamyz aıynan bastap Almaty qalasy ákimshiliginiń uıymdastyrý bólimi bas mamany laýazymyna kóterildi. 2009 jyly jeltoqsanda Áýezov aýdany ákiminiń orynbasary bolyp taǵaıyndaldy. 2016-2018 jyldary Almaty qalasy Naýryzbaı aýdanynyń ákimi, 2018-2019 jyldary Almaty qalasy jumyspen qamtý jáne áleýmettik baǵdarlamalar basqarmasy basshysynyń orynbasary bolǵan.
2024 jyldyń shilde aıynan bastap qazirgi qyzmetinde.
48 jyl buryn (1976) Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq banki tóraǵasynyń orynbasary Vıtalıı Alekseevıch TÝTÝShKIN dúnıege keldi.
Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetin «Ekonomıka jáne menedjment» (Bakalavr), «Makro-mıkroekonomıka jáne matematıkalyq modeldeý» (Ekonomıka magıstri), sondaı-aq M. V. Lomonosov atyndaǵy Máskeý memlekettik ýnıversıtetin «Executive management» mamandyǵy boıynsha bitirgen.
Eńbek jolyn 1998 jyly mamyrda Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq Bankiniń Zertteýler jáne statıstıka departamenti ekonomıkalyq zertteýler basqarmasynyń ekonomısi retinde bastady. 1998 -2010 jyldary QR Ulttyq Banki Zertteýler jáne statıstıka departamentiniń ekonomısi, jetekshi taldaýshy, bas taldaýshy, bólim bastyǵy, basqarma bastyǵy, dırektor orynbasary. 2010-2011 jyldary QR Ulttyq Banki Qarjylyq turaqtylyq basqarmasynyń bastyǵy. 2011 -2014 jyldary QR Ulttyq Bankiniń Qarjylyq turaqtylyq departamenti dırektorynyń orynbasary; 2014 jyly QR Ulttyq Bankiniń Qarjylyq turaqtylyq jáne táýekelderdi basqarý departamenti dırektorynyń orynbasary; 2014- 2015 jyldary QR Ulttyq Banki Qarjylyq turaqtylyq jáne táýekelderdi basqarý departamentiniń dırektory; 2015- 2016 jyldary QR Ulttyq Banki Zertteýler jáne strategııalyq taldaý departamentiniń dırektory; 2016- 2019 jyldary QR Ulttyq Banki Zertteýler jáne statıstıka departamentiniń dırektory; 2019-2020 jyldary QR Ulttyq Banki Aqsha-kredıt saıasaty departamentiniń dırektory; 2020-2022 jyldary QR Ulttyq Bankiniń Almaty qalasyndaǵy turaqty ókildigi Qarjy naryǵymen ózara áreket etý departamentiniń dırektory, 2022 jylǵy 11 naýryzda Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń № 285 Ókimimen Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq Banki Tóraǵasynyń orynbasary bolyp taǵaıyndaldy.
2022 jylǵy 14 naýryzdan QR UB Tóraǵasynyń orynbasary — UBAlmaty qalasyndaǵy turaqty ókildiginiń Basshysy bolyp taǵaıyndaldy.
«Eren eńbegi úshin» medalimen, «Qazaqstan Respýblıkasynyń táýelsizdigine 20 jyl»,
«Teńgege 20 jyl», «Qazaqstan Respýblıkasynyń táýelsizdigine 25 jyl», «Qazaqstan halqy Assambleıasyna 25 jyl», «Qazaqstan Respýblıkasynyń Táýelsizdigine 30 jyl» mereıtoılyq medaldarymen marapattaldy.
44 jyl buryn (1980) Soltústik Qazaqstan oblysynan Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Senatynyń depýtaty Ásem Qalashbaıqyzy RAHMETOVA dúnıege keldi.
Soltústik Qazaqstan oblysy Aıyrtaý aýdanynda týǵan. M.Qozybaev atyndaǵy Soltústik Qazaqstan memlekettik ýnıversıtetiniń magıstratýrasyn bitirgen, áleýmettik ǵylymdar magıstri.
Eńbek joly: Soltústik Qazaqstan oblystyq teleradıokompanııasynyń telejúrgizýshisi (2001-2002); «Qazaqstan» Respýblıkalyq teleradıokorporatsııasy OQOF AQ redaktory, aǵa redaktory (2005-2009); «Qyzyljar-Aqparat» medıaholdıngi» QMK bas redaktory (2009-2011); Soltústik Qazaqstan oblysy ishki saıasat basqarmasy basshysynyń orynbasary (2011-2014); «Qyzyljar Aqparat» JShS «Soltústik Qazaqstan» oblystyq gazetiniń jaýapty hatshysy, Soltústik Qazaqstan oblysy ákimi baspasóz hatshysynyń keńesshisi (2014-2016); Soltústik Qazaqstan oblysynyń ishki saıasat basqarmasynyń basshysy (2016-2019); «Nur Otan» partııasy OQOF birinshi orynbasary, jaýapty hatshysy (2019-2022); «AMANAT» partııasy Soltústik Qazaqstan oblysy boıynsha fılıalynyń tóraǵasy (2022-2023).
2023 jyldyń maýsym aıynan bastap qazirgi qyzmetinde.
«Eren eńbegi úshin», «Qazaqstan Respýblıkasynyń Táýelsizdigine 25 jyl», «Qazaqstan Respýblıkasynyń Táýelsizdigine 30 jyl» medaldarymen marapattalǵan.
125 jyl buryn (1899-1938) qazaq tili biliminiń negizin qalaýshylardyń biri, túrkitanýshy, pedagog-aǵartýshy, professor Qudaıbergen Qýanuly JUBANOV dúnıege keldi.
Aqtóbe oblysy Temir aýdanynda týǵan. Elektegi (Orynbor oblysy) eki klastyq orys ýchılışesin, Orynbordaǵy «Hýsaınııa» medresesin, Sankt-Peterbýrg Shyǵystaný ınstıtýtynyń tolyq kýrsyn, KSRO Ǵylym akademııasy Til bilimi ınstıtýty aspırantýrasyn bitirgen. Temir qalasyndaǵy ýezdik oqý bóliminiń, Aqtóbe gýbernııalyq oqý bóliminde nusqaýshy-ádisker jáne pedtehnıkýmynyń oqytýshysy, Qazaq KSR Oqý halyq komıssarıatynyń ǵylymı jáne oqý-ádisteme keńesiniń tóraǵasy, Abaı atyndaǵy Qazaq pedagogıkalyq ınstıtýty qazaq tili jáne ádebıeti kafedrasynyń meńgerýshisi, KSRO Ǵylym akademııasynyń Qazaqstan bólimshesiniń sektor meńgerýshisi, memlekettik Termınkom tóraǵasy qyzmetterin atqarǵan. Jubanovtyń til bilimi boıynsha jazǵan eńbekteri qazaq álipbıi men orfografııasy máselelerine arnalǵan. «Kómekshi etistikter men kúrdeli etistikter», «Qazaq tilindegi birikken sózderdiń jasalýy», «Qazaq tiliniń ǵylymı grammatıkasynyń materıaldary», «Fonetıka», «Qazaq tiliniń ǵylymı kýrsy jóninen lektsııalar», «Qazaq tili fonetıkasynyń tarıhyn zertteýge kirispe», «Qazaq sóılemindegi sózderdiń oryn tártibi», «Jańa grammatıkanyń jańalyqtary jaıynan», «Býyn jigin qalaı ajyratýǵa bolady», t. b. eńbekteri — qazaq til bilimi teorııasyn jasaý jáne ony damytýǵa qosylǵan úlken úles. Latyn álipbıine negizdelgen qazaq orfografııasyn jasaýǵa qatysty. «Termın sózderdiń ózindik erekshelikteri», «Qazaq ádebı til termınologııasynyń máseleleri» atty eńbekter jazdy. Respýblıka halyq aǵartý komıssarıatynyń kollegııa múshesi, KSRO ǴA Qazaqstan bólimshesi tóralqasynyń, birneshe ǵylymı keńester men qoǵamdardyń múshesi bolǵan. Halyq aǵartý isindegi eńbegi úshin «Qazaqstannyń 15 jyldyǵy» belgisimen marapattalǵan. 1938 jyly «halyq jaýy» degen jalamen atylyp, 1957 jyly KSRO Joǵarǵy Soty Soǵys kollegııasynyń úkimimen aqtaldy.