19 qyrkúıek. Jylnama
Kazinform oqyrman nazaryna 19 qyrkúıekke arnalǵan ataýly kúnder men este qalar oqıǵalar kúntizbesin usynady.
ATAÝLY KÚNDER
«Smaılıktiń» týǵan kúni
1982 jyly 19 qyrkúıekte Karnegı-Mellon ýnıversıtetiniń professory Skott Falman (Scott E. Fahlman) kompıýterde teriletin mátinde «kúlimsirep turǵan bet-álpetti» kórsetý úsh qos núkte, defıs jáne jabylatyn jaqshadan turatyn qatar kelgen úsh sımvoldy paıdalanýdy usyndy. Alǵash ret smaılıkti paıdalanǵan habarlama 2002 jyly plenkada saqtalǵan habarlandyrýlar taqtasynyń muraǵatynan tabyldy. Qazir smaılık elektrondyq qarym-qatynastyń aınymas belgisi bolyp qaldy. Smaılıkter áńgimelesýshini durys túsinýge, onyń kóńil kúıin baıqaýǵa kómektesedi.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1957 jyly Tamǵaly shatqalyndaǵy tasqa qashap salynǵan petroglıfter ashyldy. QazKSR Ǵylym akademııasynyń Tarıh jáne arheologııa ınstıtýtynyń Ońtústik Qazaqstan arheologııa ekspedıtsııasynyń Jetisý otrıady Qazaqstannyń tuńǵysh kásibı arheology Anna Maksımovanyń basshylyǵymen Almaty oblysynyń Jambyl aýdanynda Tamǵaly shatqalyndaǵy tasqa qashap salynǵan petroglıfter ashyldy. Tamǵaly petroglıfteri keıinnen ıÝNESKO-nyń Búkilálemdik mádenı muralar tizimine engizildi.
1994 jyly Qazaqstandyq ınternettiń týǵan kúni. Joǵary deńgeıdegi kz. Kazınformtelekom ulttyq domeni iske qosyldy.
1995 jyly Belarýs Respýblıkasy, Reseı Federatsııasy jáne Qazaqstan Respýblıkasy arasyndaǵy Keden odaǵy týraly 1995 jylǵy 20 qańtardaǵy Kelisimge sáıkes jáne Reseı Federatsııasy men Qazaqstan Respýblıkasy arasyndaǵy Keden odaǵyn qalyptastyrýdyń birinshi kezeńin aıaqtaý týraly ýaǵdalastyqty iske asyrý maqsatynda Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti N.Nazarbaevtyń «Qazaqstan Respýblıkasy men Reseı Federatsııasy arasyndaǵy shekaradaǵy kedendik baqylaýdy joıý týraly» Jarlyǵy jarııalandy.
1995 jyly Pákistanda ýrdý tilinde Abaıdyń «Tańdamaly óleńderi» kitabynyń aýdarmasy jaryq kórdi.
2005 jyly Jambyl oblysy Shý aýdany Jańa jol aýylynda qazaqtyń halyq batyry, dúnıejúzilik soǵystyń dańqty jaýyngeri, qazaqtyń kórnekti jazýshysy Baýyrjan Momyshulyna arnalǵan eskertkish ornatyldy.
Baýyrjan Momyshuly (1910-1982) - Keńes odaǵynyń batyry, ekinshi dúnıejúzilik soǵystyń dańqty jaýyngeri, qazaqtyń kórnekti jazýshysy. Jambyl oblysynyń Jýaly aýdanyndaǵy Kólbastaý mekeninde dúnıege kelgen. «Ofıtserdiń kúndeligi», «Bir túnniń tarıhy», «Bizdiń semıa», «Moskva úshin aıqas» «Jaýyngerdiń tulǵasy», «Maıdan», «Maıdandaǵy kezdesýler», «General Panfılov», «Tólegen Toqtarov», «Kýba áserleri», «El basyna kún týsa», «Ushqan uıa», «Adam qaıraty» povesteri men áńgimeleriniń avtory. Qyzyl Tý, Eńbek Qyzyl Tý, Halyqtar Dostyǵy, І dárejeli Otan soǵysy, 2 ret Qyzyl Juldyz, «Qurmet belgisi» syndy orden-medaldarmen marapattalsa, halqynyń qaharman ulyna Qazaqstan táýelsizdikke qol jetkizgennen keıin «Keńes Odaǵynyń batyry» ataǵy berilgen.
2006 jyly Qazaqstanda tuńǵysh ret jýrnalıstıka entsıklopedııasy shyǵaryldy. Ony shyǵarǵan Qazaqstan jýrnalıstıka akademııasynyń prezıdenti Saǵymbaı Qozybaev.
2011 jyly QR Prezıdenti Nursultan Nazarbaev pen Frantsııa Prezıdenti Nıkolıa Sarkozıdiń Elıseı saraıynda ótken kezdesýleriniń qorytyndylary boıynsha birlesken deklaratsııa qabyldandy.Deklaratsııada BUU-nyń ortalyq rólin saqtaı otyryp jahandyq basqarýdy jaqsartý, Aýǵanstandy qalpyna keltirý, Lıvııa halqyn qoldaý úshin halyqaralyq qaýymdastyqty keńinen jumyldyrý, t.b. ózekti máseleler qarastyrylǵan.
2011 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń Caspionet ulttyq spýtnıktik arnasy Galaxy 19 spýtnıginiń DTH platformasy arqyly Soltústik Amerıka aýmaǵyna ashyq túrde habar taratýdy bastady. Caspionet kanalynyń baǵdarlamalary 28 eldiń kórermenderine qol jetimdi boldy: AQSh, Kanada, Meksıka, Kýba, Domınıkan Respýblıkasy, Antıgýa jáne Barbýda, Bagam, Barbados, Belız, Gaıtı, Gvatemala, Gondýras, Domınıka, Kosta-Rıka, Nıkaragýa, Salvador, Sent-Lıýsııa, Sent-Vınsent jáne Grenadın, Sent-Kıts jáne Nevıs, ıAmaıka.
2012 jyly Qazaqstan alǵash ret Frantsııanyń Kanny qalasynda jyl saıyn ótetin Cannes Corporate Media & TV Awards halyqaralyq derekti fılmder festıvaline qatysty.
Festıval baıqaýyna 2011 jyly jaryqqa shyqqan «Kıeli Meken» derekti fılmin (oryssha nusqasynda «Dostoıanıe Respýblıkı») jasaýshylar shaqyryldy
2014 jyly Londonda Robert Ýaıttyń «Joǵalǵan handar men bos dalalar. Qazaqstan tarıhy ejelgi dáýirden qazirgi ýaqytqa deıin» atty kitaby jaryu kórdi.
Kitaptyń avtory Almaty qalasyndaǵy bank sektorynda úsh jyldan astam ýaqyt jumys istep, osy ýaqyt ishinde ol Qazaqstannyń tarıhy men mádenıetin zertteýge kóp kóńil bólgen. Londonǵa oralǵannan keıin R.Ýaıt Brıtandyq aýdıtorııany Orta Azııadaǵy eń mańyzdy eldiń áserli tarıhymen tanystyrýdy jón dep tapqan.
2014 jyly Almaty oblysyndaǵy jeti saq-skıf qorǵany eskertkish mártebesine ıe boldy. Sharanyń basty maqsaty – ejelgi qorǵandardy tarıhı-mádenı jáne sáýlet eskertkishteri retinde zańdastyrý jáne qoǵamnyń nazaryn olardy saqtaý máselesine aýdarý.
2014 jyly Pavlodarda belgili qazaq jazýshysy, pýblıtsıst, aqyn, Alashorda kóshbasshylarynyń biri, 1931 jyly qýǵyn-súrginge ushyrap, atylǵan Júsipbek Aımaýytovqa eskertkish ashyldy.
2015 jyly Qaraǵandy qalasynda Juldyzdar alleıasynda Qazaqstannyń Halyq ártisi, QR Memlekettik syılyǵynyń laýreaty, professor Maqpal Júnisovanyń qurmetine ataýly belgi ashyldy.
Juldyzdy alleıa – bul óner salasyndaǵy jetistikterge arnalǵan qoǵamdyq eskertkish, onda Qazaqstandy búkil álemge tanytqan ártisterdiń esimderi jazylǵan. Bul kórnekti mádenıet qaıratkerleriniń eńbegin moıyndaý, mádenı murany nasıhattaý, qazaqstandyq patrıotızmdi tárbıeleý.
2017 jyly Qazaqstan BUU-nyń jynystyq zorlyq-zombylyqty joıý jónindegi mindettemesi týraly qujatyna qosyldy.
Bul qujat zorlyq qurbandaryna kómek kórsetýdi, BUU mıssııalaryna jiberiletin qyzmetkerlerdi irikteý men oqytýdyń joǵary standarttaryn qamtamasyz etýdi, jynystyq eksplýatatsııa jáne zorlyq-zombylyq áreketterin jasaıtyn adamdarǵa qarsy sharalar qabyldaýdy qamtıdy.
2018 jyly Astanadaǵy paralımpıadalyq jattyǵý ortalyǵynda arbamen qozǵalatyn adamdarǵa arnalǵan «Óz-ózine qyzmet kórsetý Invaservısi» biregeı buryshy ornatyldy. Ol múgedekterge arbalarynyń dóńgelekterin óz betinshe tazalaýǵa múmkindik beredi. Qurylǵynyń avtory arbamen bıleýden QR quramasynyń múshesi Ardaq Otorbaev.
«Óz-ózine qyzmet kórsetý Invaservısinde» qoldanylatyn jabdyqtyń álemde balamasy joq. Bul múgedekter arbasynda qozǵalatyn adamdardyń ómirlik belsendiligin taldaý jáne qajettilikter negizinde oılap tabylǵan alǵashqy otandyq jabdyq.
2018 jyly Astanada kásipkerlerge arnalǵan alǵashqy fýlfılment-ortalyq ashyldy, onda ınternet-dúkenniń ıesi taýardy ólshep kórý men óńdeýden bastap, býyp-túıýge, saqtaýǵa jáne ony klıentterge jóneltýge deıingi qyzmetterdiń tolyq tsıklin ala alady.
2018 jyly Astanada Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti – Elbasy Qory men Goı beıbitshilik qory (Japonııa) yntymaqtastyq týraly memorandýmǵa qol qoıdy.
«Goı beıbitshilik qory BUU janyndaǵy úkimettik emes uıym mártebesine ıe jáne bizdiń ortaq daýysymyzdy álemdik qaýymdastyq estıdi dep úmittenemiz. Bizdiń Qor sizdermen ǵylym, mádenıet, jas talanttardy qoldaý, saraptamalyq dóńgelek ústelder uıymdastyrý salasynda birlesken jobalardy iske asyrýǵa daıyn», - dedi QR Tuńǵysh Prezıdenti - Elbasy qorynyń dırektory Darıǵa Nazarbaeva Goı beıbitshilik qorynyń prezıdenti Hıroo Saıondjımen kezdesýde.
2019 jyly Semeı qalasyndaǵy dene shynyqtyrý-saýyqtyrý keshenine Olımpıada chempıony Jaqsylyq Úshkempirovtiń esimi berildi. Saltanatty sharaǵa oblys ákimi Danıal Ahmetov qatysty.
«Sport keshenine Jaqsylyq Úshkempirovtyń esiminiń berilýi meni qýantady. Ol sportta aty ańyzǵa aınalǵan tulǵa ǵana emes, eńbektiń shyńyna shyqqan qaıratker. Árbir qazaqstandyq osyndaı bolýy kerek. Kelesi jyldan bastap Olımpıada chempıony Jaqsylyq Úshkempirovtyń júldesine arnalǵan jarys ótkizýdi josparlap otyrmyz. Ol týrnır jyl saıyn balalar men jastar arasynda ótkiziledi», - dedi Danıal Ahmetov.
2019 jyly Qazaqstanda qoǵam qaıratkerleri, jýrnalıster men blogerlerden quralǵan Tsıfrlyq komıssarlar toby quryldy.
Tsıfrlyq komıssarlar táýelsiz baqylaýshy retinde memlekettik organdardyń «Tsıfrlyq Qazaqstan» baǵdarlamasy boıynsha iske asyrylyp jatqan jobalary men bastamalaryna qoǵamdyq negizde monıtorıng júrgizedi. Memleket tarapynan kórsetiletin qyzmetter men HQO jumysy boıynsha qyzmetti alýshy-azamat turǵysynan eskertýler men usynystar beredi.
2019 jyly TMD aýmaǵynda alǵash ret elordada PATA Travel Mart 2019 Azııa-Tynyq muhıty elderiniń halyqaralyq týrıstik kórmesi ashyldy. Kórmege 250-den astam týrıstik kompanııasy qatysty. Kórmeniń resmı ashylý rásimi barysynda Azııa men Tynyq muhıty aımaǵynyń múmkindikteri men jańa usynystary kórsetildi.
2020 jyly Kókshetaý qalasynda múmkindigi shekteýli adamdarǵa arnalǵan alǵashqy «Daryn» sport kesheni ashyldy.
Munda barlyq jaǵdaı jasalǵan: jattyǵý zaly, emdeý-massaj kabıneti, jekpe-jek pen fıtnes-zal bar. Sonymen qatar, EGOV ózine-ózi qyzmet kórsetý buryshy ashylǵan, sondaı-aq kompıýterlik saýat oqytylady. Jańa mekeme múmkindigi shekteýli adamdardyń densaýlyyǵyn saqtaý úshin qolaıly jaǵdaı jasap qana qoımaı, olardyń beıimdelýi men ońaltýdy qamtamasyz etýge kómektesedi.
2022 jyly Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev BUU Bas Assambleıasynyń 77-sessııasyna qatysý úshin jumys saparmen Nıý-Iork qalasyna bardy. Memleket basshysy jahandyq qarjy ınstıtýttary, transulttyq kompanııa men sarapshy ókildermen birqatar kezdesý ótkizdi.
V 2022 godý Prezıdent Kasym-Jomart Tokaev posetıl s rabochım vızıtom Nıý-Iork dlıa ýchastııa v 77-ı sessıı Generalnoı Assambleı OON. Glava gosýdarstva provel rıad vstrech s rýkovodıtelıamı globalnyh fınansovyh ınstıtýtov, transnatsıonalnyh kompanıı, predstavıtelıamı ekspertnyh krýgov.
2002 jyly Qazaqstanda adam jáne azamat quqyqtary men bostandyqtarynyń saqtalýyn baqylaýdy júzege asyratyn Adam quqyqtary jónindegi ýákil laýazymy quryldy jáne óz quzyreti sheginde adamnyń jáne azamattyń buzylǵan quqyqtary men bostandyqtaryn qalpyna keltirý boıynsha sharalar qabyldaýǵa ýákilettik berildi.
2022 jyly Qazaqstanda úsh jańa saıası partııa quryldy: «Halyq derbestigi», «Namys» jáne «Baıtaq».
2023 jyly Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtattary Koreıa Respýblıkasy men Ortalyq Azııa elderi arasyndaǵy yntymaqtastyq máseleleri boıynsha Parlament spıkerleriniń I kezdesýine qatysty. Sharada Koreıa, Qazaqstan, Qyrǵyzstan, Tájikstan, Túrkimenstan jáne Ózbekstan parlamentteriniń spıkerleri sóz sóıledi.
Palata tóraǵasy Erlan Qoshanov Koreıa Respýblıkasy Ulttyq assambleıasynyń tóraǵasy Kım Chjın-Phege sammıtti uıymdastyrý bastamasy úshin alǵysyn bildirdi. Ol Ortalyq Azııa elderimen jan-jaqty ózara is-qımyldy arttyrý jáne aımaqtyń áleýetin nyǵaıtý Qazaqstannyń syrtqy saıasatynyń basym baǵyttarynyń biri ekenin atap ótti.
2023 jyly Soltústik Qazaqstan oblysynyń Jambyl aýdanyndaǵy Qojabergen jyraýdyń shaǵyn Otanynda qolbasshy, aqyn, memleket qaıratkeri, Soltústik Qazaqstan oblysynyń týmasy Qojabergen jyraýdyń 360 jyldyq mereıtoıy atalyp ótti. Qojabergen jyraýdyń jerlengen jerine onyń shyǵarmashylyǵynyń jankúıerleri, osy aıtýly tulǵany zertteıtin tarıhshylar, ǵalymdar jınaldy. Petropavlda Qojabergen jyraýdyń eskertkishine gúl qoıý rásimi ótti. Sondaı-aq oblys ortalyǵynda «Aqtaban shubyryndy, alqakól sulama» atty ǵylymı-tájirıbelik konferentsııa oblys ortalyǵynda ótti.
2023 jyly Soltústik Qazaqstan oblysy, Aıyrtaý aýdany, Aqan seri aýylynda qazaq halqynyń uly aqyny, sazgeri, ánshisi Aqan seriniń 180 jyldyq mereıtoıy atalyp ótti. Aqan seri aýylyna júzdegen qazaqstandyqtar men elimizdiń ár óńirinen qonaqtar kelip, olardy mereıtoılyq is-sharanyń saltanatty ashylýy men shyǵarmalary halyqqa shynaıy muraǵa aınalǵan aqynnyń qurmetine arnalǵan merekelik kontsert kútip turdy. Sahna tórinen uly aqynnyń júrekjardy lırıkalyq motıvterimen, tereń maǵynalylyǵymen erekshelenetin barsha jurtshylyqtyń súıikti shyǵarmalary tyńdaldy. Bul – álemge áıgili «Syrymbet», «Maqpal», «Qaramar»,«Perızat» jáne t.b.
