18 sáýir. Jylnama
Kazinform oqyrman nazaryna 18 sáýirge arnalǵan ataýly kúnder men este qalar oqıǵalar kúntizbesin usynady.
ATAÝLY KÚNDER
Dúnıejúzilik radıo áýesqoılar kúni
1925 jyldyń 18 sáýir kúni qurylǵan Halyqaralyq radıo áýesqoılar odaǵynyń qurylýyna baılanysty atalyp ótedi.
Halyqaralyq eskertkishter men tarıhı oryndar kúni
Bul mereke alǵash ret 1984 jyly atap ótildi. Bul kúndi 1983 jyly ıÝNESKO janynan qurylǵan Halyqaralyq eskertkishter men kórnekti oryndardy qorǵaý máseleleri jónindegi keńes assambleıasy bekitken. Búgingi tańda osy uıymnyń qatarynda álemniń 175 memleketi bar. Dúnıejúziniń 122 elindegi 754 tarıhı qundylyq ıÝNESKO tizimine engizilgen. 2003 jyly osy tizimge elimizdegi «Áziret Sultan» tarıhı-arhıtektýralyq kesheni, Almatyǵa taıaý Tamǵaly tas shatqalyndaǵy jartastarǵa qashalǵan sýretter toptamasy kirdi. Qazaqstanda ulttyq qundylyq bolyp tabylatyn 25 myńnan astam tarıhı-mádenı eskertkish bar.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1993 jyly Almatyda Dúnıejúzilik ekonomıkalyq forým ótti. Oǵan álemniń 30 elinen 100-den astam iri halyqaralyq jáne ulttyq kompanııalardyń basshylary jınaldy.
1996 jyly Almatyda Ekonomıkalyq yntymaqtastyq uıymyna múshe elder ókilderiniń halyqaralyq konferentsııasy óz jumysyn bastady.
2005 jyly qazaqstandyq ekolog Qaısha Atahanova qorshaǵan ortany qorǵaý salasyndaǵy qyzmeti úshin halyqaralyq Goldman syılyǵynyń ıegeri atandy.
Qaısha Atahanova — tómen jáne ortasha radıoaktıvti qaldyqtardy basqa memleketterden Qazaqstanǵa ákelýge narazylyq naýqanyn uıymdastyrǵan. Ol — bıolog, radıoaktıvti sáýlelerdiń zardaptaryn zertteıtin maman, Qaraǵandydaǵy ekologııalyq ortalyqtyń negizin qalaýshysy jáne jetekshisi.
Ekologııalyq Goldman syılyǵyn 1990 jyly qoǵam qaıratkeri Rıchard Goldman jáne onyń jubaıy Rodo bekitken.
15 jyl ishinde Goldman syılyǵyn 65 eldiń 107 tabıǵat qorǵaýshylary alǵan. Ekologııalyq syılyqtyń ıegerlerin, búkilálemdik jeli usynǵan ekologııalyq uıymdar jáne jeke tulǵalardy halyqaralyq qazylar alqasy saılaıdy.
2011 jyly qazaqstan eksporttaýshylary ILAC-MRA belgisin paıdalaný quqyǵyna ıe boldy. ILAC-MRA kombınatsııalyq belgi Ulttyq akkredıtteý ortalyǵynda akkredıtatsııalanǵan zerthanalardyń synaq hattamalarynda qoldanylatyn bolady.
2013 jyly belgili qazaqstandyq jazýshy Muhtar Áýezovtiń qurmetine memorıaldyq taqtanyń ashylý saltanaty ótti. Bishkektiń ortalyq kósheleriniń biri qazaq jazýshysynyń esimimen ataldy.
2013 jyly Qazaqstan fýtbolynyń 100 jyldyǵyn merekeleýdiń resmı emblemasy bekitildi. Shákárim atyndaǵy Semeı memlekettik ýnıversıtetiniń túlegi Dınara Chýkeevanyń jumysy baıqaýda úzdik dep tanyldy.
2016 jyly Reseı Batyry, RF ІІM ishki áskerleriniń polkovnıgi Serik Sultanǵabıevti Qazaqstan Respýblıkasynyń qoǵamdyq birlestiginiń ókilderi Baýyrjan Momyshulynyń ordenimen marapattady. QR Ardagerler uıymynyń qoǵamdyq nagradasy Máskeýdiń belgili qorǵaýshysy, panfılovshy batyr, Keńes Odaǵynyń batyry, polkovnık Baýyrjan Momyshulynyń esimimen atalady. Bul ordenmen áskerı urystarda erekshe kózge túskender jáne áskerı boryshyn oryndaǵan kezinde erlik tanytqan áskerıler, sonymen qatar Qazaqstan Respýblıkasy ardagerler qozǵalysyna qomaqty úles qosqan tulǵalar marapattalady.
2017 jyly qytaılyq Hunan TV telearnasy «I am a Singer» jobasynyń aǵymdaǵy maýsymynda sátti óner kórsetken, Qytaıda ǵana emes, búkil álem boıynsha mıllıondaǵan kórermenniń kýmırine aınalǵan Dımash Qudaıbergen týraly derekti fılm túsirdi.
2019 jyly «Qazirgi qazaq ádebıeti jahandyq álemde» jobasy aıasynda qazirgi qazaq ádebıetiniń antologııasy aýdaryldy jáne alǵash ret Birikken Ulttar Uıymynyń alty tiline basylyp shyǵady. QR Prezıdenti Ákimshiliginiń Іshki saıasat bóliminiń meńgerýshisi, «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasyn iske asyrý jónindegi ulttyq komıssııanyń hatshysy Aıda Balaeva BUU-nyń alty kóleminde qazaq ádebıetiniń úzdik úlgilerin aýdarý jáne taratý jumystary júrgizilip jatqanyn atap ótti. Tilderdi damytý — ult tarıhynda teńdesi joq qazaq ádebıetimen álemdi tanystyrýdyń teńdessiz bastamasy.
2020 jyly Halyqaralyq Túrki akademııasy óziniń ǵylymı eńbekterin oqýǵa erkin qol jetkizdi, onyń mazmuny túrki áleminiń tarıhyn, baı ádebı murany, tarıhı jazba eskertkishteri men túrki tilderi boıynsha zertteýlerdi, sondaı-aq týysqan elderdiń etnografııasy, folklory men dástúrleri boıynsha eńbekterdi qamtıdy. Onlaın kitaptar qazaq, túrik, ázerbaıjan, aǵylshyn, qyrǵyz, orys, mońǵol tilderinde, sondaı-aq basqa da kóptegen týysqan halyqtyń tilderinde jaryq kórdi.
2022 jyly Rýslan Qurbanov Parıjde ótken Shallenge Monal 2022 álem kýbogynda Qazaqstan tarıhyndaǵy alǵashqy kúmis medalin jeńip aldy.
2024 jyly Prezıdent Saha Respýblıkasynyń basshysy Aısen Nıkolaevty qabyldady. Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstan men Saha Respýblıkasy (ıAkýtııa) arasyndaǵy kópqyrly baılanystar óte qarqyndy damyp kele jatqanyn atap ótti. Onyń aıqyn dáleli — ózara taýar aınalymy kóleminiń aıtarlyqtaı artýy.
2024 jyly Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev pen Qazaqstanǵa resmı saparmen kelgen pen Qyrǵyzstan Prezıdenti Sadyr Japarov Qazaqstan men Qyrǵyzstan óner sheberleriniń gala-kontsertin tamashalady. Beıbitshilik jáne kelisim saraıynda ótken sharada eki eldiń belgili mádenıet qaıratkerleri, sondaı-aq «Astana Opera» Memlekettik opera jáne balet teatry ártisteri, «Gúlder», «Astana sazy» jáne «Arqasyry» (Qyrǵyzstan) shyǵarmashylyq ujymdary óner kórsetti. Kontserttik baǵdarlama aıasynda «Manas» eposynan úzindiler oqylyp, eki halyqtyń áıgili mýzykalyq shyǵarmalary oryndaldy.