17 sáýir. Jylnama
Kazinform oqyrman nazaryna 17 sáýirge arnalǵan ataýly kúnder men este qalar oqıǵalar kúntizbesin usynady.
ATAÝLY KÚNDER
Búkilálemdik gemofılııa kún
Dúnıejúzilik Densaýlyq saqtaý Uıymy men Dúnıejúzilik Gemofılııa Federatsııasy bastamasymen 1989 jyldan bastap Dúnıejúzilik gemofılııa kúni jyl saıyn atalyp ótedi.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1930 jyly Qazaqstanda kezekti halyq komıssary jáne respýblıka prokýrory bolyp Boran Aıtmaǵambetov (1901-1938) taǵaıyndaldy. Bul laýazymda ol 2 jyldaı jumys istep, repressııa jyldary jazaǵa ushyraǵan.
1991 jyly kórkem-ádebı jáne qoǵamdyq-saıası «Nıva» jýrnalynyń alǵashqy sany jaryq kórdi. Bul jýrnaldyń uıymdastyrýshysy jáne redaktory aqyn, jazýshy Vladımır Gýndarev.
2006 jyly Londondaǵy Albert-hollda «Babalar áýeni» atty qazaq folklorynyń merekesi ótti. Onda «Tilep» kompozıtsııasy kompakt-dıskisiniń tanystyrylymy boldy. Kompozıtsııanyń avtory — belgili aǵylshyn kompozıtory Karl Djenkıns. Jeti bólimnen turatyn «Tilep» kompozıtsııasynda qazaqtyń halyq mýzykasy, Abaı ánderi, Qorqyt pen Yqylas kúıleri, Tilep Aspantaıulynyń qobyz saryny sheber qııýlastyrylǵan. Atalmysh shyǵarmanyń tanystyrylymyna Londonnyń sımfonııalyq orkestri, ataqty skrıpkashy Marat Bısenǵalıev, Fınlıandııanyń halyq hory, Astanadaǵy «Tilep» qobyzshylar kvarteti men qazaq halyq aspaptary orkestri qatysty. Bul jobany júzege asyrýǵa astanalyq kásipker, tanymal metsenat Sapar Ysqaqov muryndyq boldy.
2013 jyly Nıý-Iorkte Qazaqstan Respýblıkasy men Sýrınam Respýblıkasynyń turaqty ókilderi deńgeıinde birlesken kommıýnıkege qol qoıý arqyly eki el arasynda dıplomatııalyq qatynastar ornatyldy. Sýrınam Respýblıkasy — Latyn Amerıkasyndaǵy memleket, Ońtústik Amerıka materıginiń soltústik-shyǵys bóliginde. Aýdany — 163,8 myń km2. Astanasy — Paramarıbo. Resmı tili — golland tili. Valıýta — sýrınam dollary. Memleket jáne úkimet basshysy — parlament 5 jyldyq merzimge saılaıtyn prezıdent (prezıdenttik merzimder sany shektelmeıdi). Vıtse-prezıdent prezıdentpen bir mezgilde saılanady.
2013 jyly qazaq jerine, Qazaqstan Respýblıkasynyń elordasy — Astana qalasyna Joǵarǵy hokkeı lıgasynyń chempıony «Bratına» kýbogy ákelindi, ol jerden «Bratına» jeke kólikpen Qaraǵandy qalasyndaǵy «Qaraǵandy Arena» muz sport saraıyna jetkizildi. Kýbok aspan men jerdi ony zaqymdanýdan qorǵaıtyn arnaıy fýtlıarǵa salynyp saıahattady. Mundaı saqtyq sharalary tolyǵymen negizdelgen. Keseniń bıiktigi bir metr, salmaǵy shamamen 20 keli. Onyń massasynyń jartysyna jýyǵy kúmis. «Bratına» altynmen aptalǵan jáne quramynda aǵash (jańǵaq) bar.
2014 jyly Qazǵarysh Mańǵystaý oblysynyń Baýtıno portynda salynǵan Qazaqstan Respýblıkasynyń joǵary dáldiktegi spýtnıktik navıgatsııa júıesiniń teńiz jergilikti dıfferentsıaldyq stantsııasyn (MLS) paıdalanýǵa qabyldady. MLDS jáne GLONASS/GPS ǵaryshtyq navıgatsııalyq júıeleriniń jumys isteýi týraly aǵymdaǵy aqparat jáne bolashaqta basqarý stantsııasynyń konsoline alynǵan GALILEO Kaspıı teńiziniń qazaqstandyq sektoryndaǵy kemelerdiń júzý qaýipsizdigin qamtamasyz etedi.
2014 jyly Almaty qalasynyń shekarasy ózgertildi — jalpy aýdany 23200 ga bolatyn Almaty oblysy jerleriniń bir bóligi, onyń ishinde Іle aýdany 604,6 ga, Qarasaı aýdany qosyldy.
2014 jyly Q.I. Sátbaev atyndaǵy Qazaq ulttyq tehnıkalyq ýnıversıtetinde ǵarysh apparattarynyń ushýyn basqarý boıynsha oqý-aǵartý ortalyǵy ashyldy. Bul oqý-bilim ortalyǵynyń QazUTÝ janynan ashylýy otandyq ǵarysh salasyn damytýdaǵy basymdyqtarǵa jaýap beredi.
2017 jyly Bishkekte ótken «Aq ilbir» VI Ulttyq kınosyılyǵyn tabystaý rásiminde rejısser Ahan Sataevtyń «Anaǵa aparar jol» fılmi Ortalyq Azııadaǵy úzdik dep tanyldy. Bas prodıýser Álııa Nazarbaeva men rejısser Aqan Sataevtyń birlesken týyndysy «Anaǵa aparar jol» úsh nomınatsııa boıynsha usynyldy: «Ortalyq Azııadaǵy úzdik fılm», «Ortalyq Azııadaǵy úzdik er adam róli» (akter Ádil Ahmetov) jáne «Úzdik áıel róli» Ortalyq Azııada» (aktrısa Altynaı Nógerbek).
2017 jyly Ispanııanyń ortalyǵyndaǵy Montes-de-Toledoda Ortalyq Azııa kóshpendileriniń dástúrli baspanasy quryldy. Bul Qazaqstan Respýblıkasy Tuńǵysh Prezıdenti Qorynyń Karmen Arnaý Mýro qoryna syılyǵy. Kıiz úıdiń ólshemderi dıametri 6,5 metr, bıiktigi 4 metr, kıiz úı tolyqtaı jıhazdalǵan, áshekeıleri men qazaq mádenıetiniń zattarymen jabdyqtalǵan. Kıiz úı Las-Ventas-kon-Penıa Agılerada ornatyldy, onda antropolog Karmen Arnaýdyń jeke qory jáne Sibir men Ortalyq Azııa halyqtarynyń mádenıetin zertteý men taratýǵa arnalǵan eki murajaıdyń biri bar.
2018 jyly Qazaqstanda óńdeý ónerkásibi Odaǵy uıymdastyryldy. Odaq kez kelgen deńgeıdegi jumys toptarynda, onyń ishinde «Atameken"QR Ulttyq Kásipkerler palatasynyń alańynda bılik organdarymen dıalogta ony ilgeriletý úshin eldiń óńdeý ónerkásibin damytýdyń negizgi strategııalyq baǵyttary boıynsha qatysýshylardyń biryńǵaı ustanymyn ázirleýge nıetti.
2018 jyly Eýropa men Ortalyq Azııanyń nesıe aqparatyn jetkizýshiler qaýymdastyǵy quryldy, ol aımaqtaǵy qarjylyq qyzmetterge qoljetimdilikti jeńildetedi, sondaı-aq qarjy naryǵynyń damýyn yntalandyrady. Bakýde quryltaı qujattaryna Qazaqstan, Ázerbaıjan, Belarýs, Grýzııa, Qyrǵyzstan, Tájikstan, Ýkraına jáne Ózbekstannyń nesıelik tizilimderi men bıýrolarynyń ókilderi qol qoıdy.
2019 jyly belgili aqyn-jyraý Uljan Baıbosynova Ózbekstannyń Termez qalasynda ótken birinshi halyqaralyq Bahshy (jyraýlar) óneri festıvaliniń bas júldesin jeńip aldy. Bes kún boıy festıval Koreıa, Mońǵolııa, Malaızııa, Majarstan, Serbııa, Bashqurtstan, Túrikmenstan, Túrkııa, Ázerbaıjan, Bolgarııa jáne Qyrǵyzstan sııaqty 74 elden 160-tan astam qatysýshyny qabyldady. Festıvalge qatysýshylar 30 mınýttan aspaıtyn ýaqyt ishinde shyǵarmashylyq qoıylym usynýy tıis boldy. Uljan Baıbosynova «Kóruǵly» jyryn oryndady. Tashkentte qazaq áıeline festıvaldiń dıplomy, memorıaldyq músini jáne aqshalaı syılyq tabystaldy.
2020 jyly QR Prezıdentiniń Teleradıokesheni «Eriktiler. Táýekelde» fılmi tótenshe jaǵdaı kezindegi karantındik aýrýhanadaǵy eriktilerdiń ómiri men jumysynyń eksklıýzıvti kadrlaryn usynady.
2021 jyly AQSh-ta (Lýısvıll) para júzýden ótken álem chempıonatynda qazaqstandyqtar 11 medal (2 altyn, 7 kúmis, 2 qola) jeńip aldy. Jarysqa 20 elden 116 sportshy qatysty.
2024 jyly Qazaqstannyń Tsıfrlyq damý mınıstrligi men SpaceX ókilderiniń kezdesýinde Qazaqstanda Starlink tehnologııasyn keńeıtý jáne aýyl mektepterin keń jolaqty ınternetpen jabdyqtaý máselesi talqylandy. Qazaqstanda 447 aýyl mektebi Starlink tehnologııasy boıynsha ınternetpen qamtamasyz etilgen. Termınaldar ornatylǵannan keıin mektepterdegi ınternettiń ortasha jyldamdyǵy 200 Mbıt/s jetedi.
2024 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń Energetıka mınıstrligi men Reseı Federatsııasynyń Energetıka mınıstrligi Kókshetaý, Semeı jáne Óskemen qalalarynda jylý elektr stantsııalaryn salý jobalary boıynsha yntymaqtastyq týraly kelisimge qol qoıdy. Taraptar ýákiletti uıymdardy anyqtady: «Samuryq-Energo» AQ (Qazaqstan) jáne «INTER RAO-Eksport» JShS (Reseı).