17 maýsym. Jylnama

Kazinform oqyrman nazaryna 17 maýsymǵa arnalǵan ataýly kúnder men este qalar oqıǵalar kúntizbesin usynady.

ATAÝLY KÚNDER

Dúnıejúzilik mototsıklshi kúni

Dúnıejúzilik mototsıklshiler kúnin toılaý dástúri 1992 jyly 22 shildede paıda boldy, sol kezde birneshe elderde áýesqoılar avtokólikterin garajdarǵa qaldyryp, jumysqa mototsıklder men skýterlermen ketti. Bastapqyda bul kún «Jumysqa barý kúni» dep ataldy, ony aǵylshyn tilinen «Mototsıklde jumys isteý» dep aýdarýǵa bolady, al keıinirek birtindep Mototsıklshiler kúnine aınaldy. 2008 jylǵa deıin bul kún shildeniń úshinshi sársenbisi bolyp sanalsa, 2008 jyldan bastap maýsymnyń úshinshi dúısenbisine aýystyryldy. Kúndi ózgertý búkil álem boıynsha mototsıklshiler úshin eń qolaıly klımattyq jaǵdaılardy tańdaý úshin jasaldy.

Dúnıejúzilik qýańshylyq pen shóleıttenýge qarsy kúres kúni

1995 jyly Parıjde shóleıttenýge qarsy kúres jónindegi Halyqaralyq konventsııa qabyldanǵan kúnnen bastap atalyp ótedi.

ESTE QALAR OQIǴALAR

1992 jyly «Ana tili» baspasy Ahmet Baıtursynulynyń «Til taǵlymy» atty kitabyn jaryqqa shyǵardy.

1993 jyly QR Prezıdentiniń Jarlyǵymen QR Ulttyq qaýipsizdik komıtetiniń Áskerı ınstıtýty quryldy. 1999 jyly QR UQK Instıtýty QR Ulttyq qaýipsizdik komıtetiniń akademııasy dep ózgertildi.

1998 jyly «QazAqparat» UK» AQ «Anadoly» aqparat agenttiginiń (Túrkııa) aqparat aǵyny júıesine qosyldy.

1998 jyly Ońtústik Qazaqstan oblystyq fılarmonııasy aldynda uly kompozıtor, Qazaqstan ánuranynyń avtory, halyq ártisi, Shymkent, Taraz, Jetisaı qalalarynyń qurmetti azamaty Shámshi Qaldaıaqov eskertkishiniń ashylý saltanaty boldy.

2010 jyly Eýropa Іskerlik yntymaqtastyq assambleıasynyń sheshimine sáıkes, «Ulttyq ǵylymı medıtsına ortalyǵy» RMK dırektory, medıtsına ǵylymdarynyń doktory, Qazaqstan Respýblıkasynyń eńbek sińirgen qaıratkeri Abaı Baıgenjın halyqaralyq «Sokrat Medaline» usynyldy jáne 11-shi nómirmen Eýropanyń Qurmetti ǵalymy atandy.

2011 jyly RF Astrahan oblysynda Bókeı han mavzoleıiniń qurylysy bastaldy. Onyń bıiktigi – 18.5 metr. Qurylys Qazaqstan men Astrahannyń ár óńirlerinen jınalǵan qarajatqa salyndy.

2012 jyly Venada Frants Shýbert atyndaǵy HHVIII Halyqaralyq hor baıqaýynda Qazaq ulttyq óner ýnıversıtetiniń «Samǵaý» kameralyq hory eki altyn dıplom ıegeri atandy. Baıqaýǵa álemniń 12 elinen 40 hor ujymy qatysty.

2013 jyly «Qazaqstan» respýblıkalyq teleradıokorporatsııasy» AQ Halyqaralyq teleradıo habar taratý qaýymdastyǵyna (Association for International Broadcasting) kirdi.

2014 jyly túriktiń Edırne qalasynda jyl saıynǵy Dúnıejúzilik túrki forýmy aıasynda túrli atalymdaǵy nagradalardy berý rásimi ótti. «Qyzyl alma» syılyǵynyń laýreattary - QR Syrtqy ister mınıstri Erlan Ydyrysov (nomınatsııa - «Dıplomatııa»), Túrkııadaǵy Qazaqstan elshisi Janseıit Túımebaev (nomınatsııa - «Dıplomatııa») jáne 2012 jylǵy bokstan Olımpıada oıyndarynyń chempıony Serik Sápıev (nomınatsııa - «Sport»).

2014 jyly Soltústik Qazaqstanda altyn óndirile bastaldy. Geologtar Esil aýdanyndaǵy Býlaq aýylynyń mańynda 400 gektar aýmaqta ken qorlaryn anyqtady.

2014 jyly 17-20 maýsym aralyǵynda Tbılısı qalasynda Qazaqstan men Grýzııanyń ekijaqty qarym-qatynasy tarıhynda alǵash ret Grýzııada Qazaqstan kınosy kúnderi ótti. Kórermenderge sońǵy jyldary túsirilgen tórt kórkem fılm – «Jaý júrek myń bala», «Shal», «Lıkvıdator», sondaı-aq Elbasynyń balalyq shaǵy týraly «Balalyq shaǵymnyń aspany» fılmderi usynyldy.

2015 jyly Atyraý oblysy Inder aýdanynyń Terekti óńirinde orta ǵasyrlyq jaýyngerdiń qorymy tabyldy. Qorymdy jazǵy praktıka kezinde arheologııalyq qazba jumystaryn júrgizgen bolashaq tarıhshylar, Atyraý memlekettik ýnıversıtetiniń stýdentteri tapty. Qorymnyń ereksheligi onda jaýyngermen birge mingen aty da qosa jerlengen. Sondaı-aq, qabirdiń ishinde uzyndyǵy 1 metrdeı qylysh, jebe ushtary, uzyndyǵy 1 metrden asatyn saýyt, er-turman elementteri bolǵan. Arheologtardyń aıtýynsha, tabylǵan barlyq materıaldar IX-XI ǵasyrlardaǵy oǵyz dáýirine jatady.

2016 jyly qazaqtan shyqqan tuńǵysh dáriger áıel Aqqaǵaz Dosjanovanyń qurmetine Aqtóbedegi bir kóshege onyń esimi berildi. Ol qala ortalyǵynda - M. Ospanov atyndaǵy Batys Qazaqstan medıtsınalyq ýnıversıtetiniń janynda ornalasqan.

2017 jyly Astanada elektr energııasyn únemdeıtin kún batareıalarymen jumys isteıtin aıaldamalar iske qosyldy.

2019 jyly QR memlekettik basqarý júıesin jańǵyrtý jáne tıimdiligin arttyrý maqsatynda Qazaqstan Respýblıkasynyń Saýda jáne ıntegratsııa mınıstrligi jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń Ekologııa, geologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstrligi quryldy.

2019 jyly alǵash ret «Beıjiń-Parıj» halyqaralyq retro rallıiniń baǵytyna Pavlodar oblysy qosyldy. Reseı-Qazaqstan shekarasy arqyly 98 avtokólik júrip ótti. Jarysta 120 biregeı sırek kezdesetin avtomobıl kórsetildi.

2021 jyly Astanada bırjalyq saýda-sattyq barysyn onlaın baqylaý, bırjalyq jáne bırjadan tys saýdaǵa monıtorıng júrgizý, baǵa belgileýlerin jáne bırjalyq saýdanyń monopolııaǵa qarsy talaptaryn saqtaý maqsatynda Qazaqstan Respýblıkasy Básekelestikti qorǵaý jáne damytý agenttigi janyndaǵy Bırja komıtetiniń Sıtýatsııalyq ortalyǵy óz jumysyn bastady.

2023 jyly Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń tóraǵalyǵymen Túrkistan qalasynda «Ádiletti Qazaqstan – Adal azamat» Ulttyq Quryltaıynyń ekinshi otyrysy ótti.