17 qazan. Jylnama
Kazinform oqyrman nazaryna 17 qazanǵa arnalǵan ataýly kúnder men este qalar oqıǵalar kúntizbesin usynady.
ATAÝLY KÚNDER
Kedeıshilikti joıý jolyndaǵy halyqaralyq kúres kúni
Bul kún «ATD-Eourth World» atty frantsýz qaıyrymdylyq qozǵalysynyń jáne BUU-nyń burynǵy Bas hatshysy Haver Peres de Kýelıardyń bastamasymen atap ótiledi.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1981 jyly Almatynyń mıllıonynshy turǵyny Baýyrjan Qadyrsyzov dúnıege keldi. 29 jeltoqsanda partııa basshylarynyń, eńbek ujymdary ókilderiniń, qoǵam qaıratkerleriniń qatysýymen neke saraıynda balany saltanatty tirkeý rásimi ótti. Sábı dúnıege kelgen jas otbasyna «Almaty qalasynyń mıllıonynshy turǵyny» estelik medali, qalanyń sımvoldyq kilti men jańa páterdiń kilti tabys etildi.
1992 jyly Qyzylorda oblysynyń Qazaly aýdanynda qazaq halqynyń otarshyldyq ezgige qarsy ult-azattyq kúresiniń kóshbasshylarynyń biri Janqoja batyrǵa eskertkish ornatyldy.
2001 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Nursultan Nazarbaev azamattardyń densaýlyǵyn saqtaý salasyndaǵy memlekettik basqarýdy jetildirý týraly Jarlyqqa qol qoıdy.
2004 jyly 17-18 qazanda Dýshanbede Ortalyq Azııa yntymaqtastyǵy (OAY) uıymyna múshe memleketter basshylarynyń otyrysy ótti.
2008 jyly 17-19 qazan kúnderi Túrkııa Respýblıkasy Rıze qalasynyń ýnıversıtetinde Mahmýd Qashqarıdyń týǵanyna 1000 jyl tolýyna arnalǵan «Ata sózdigimiz, rýhanı kenishimiz» halyqaralyq sımpozıýmy bolyp ótti.
2008 jyly Astanada «Ortaq álem: ár túrlilik arqyly progreske» Halyqaralyq forýmy ótti. 56 eldiń SІM basshylary men 10-nan astam halyqaralyq uıymdardyń ókilderi qatysty.
Forýmnyń basty maqsaty - musylman álemi men Batys arasyndaǵy jaǵymdy qarym-qatynastardy qalyptastyrý jáne nyǵaıtý.
2009 jyly Qazaqstannyń Germanııadaǵy jylynyń aıasynda Berlınde QR elshiliginiń jáne Frankfýrttegi bas konsýldyqtyń qoldaýymen, Frankfýrt kitap jármeńkesinde Oljas Súleımenovtiń «Jer shegindegi bir mınýttyq únsizdik» kitaby nemis basylymynyń tanystyrylymy ótti.
«Jer shegindegi bir mınýttyq únsizdik» kitabynyń tanystyrylymynda avtor Oljas Súleımenov qaýymdy óz týyndylarymen qysqasha tanystyryp ótip, óleńderinen úzindi oqydy.
2011 jyly Almatyda qazaq kompozıtory, Halyq Qaharmany, QR Memlekettik syılyǵynyń ıegeri, dırıjer Nurǵısa Tilendıevtiń eskertkishi ashyldy.
2012 jyly Aqtóbede quny 223 mln. eýrony quraıtyn rels-arqalyq zaýytynyń qurylysy bastaldy. Zaýyt Aqtóbeniń ındýstrııalyq aımaǵynda ornalasqan.
2013 jyly Astanada tuńǵysh ret «Astana International Auto Salon-2013» halyqaralyq avtokólik kórmesi ótti.
2013 jyly AQSh-ta qazaq ádebıetiniń «Uly dalanyń áńgimeleri: qazirgi qazaq ádebıetiniń antologııasy» ataýymen birinshi qazaq ádebıeti antologııasynyń tanystyrylymy ótti. Sharada sóz sóılegen Qazaqstan elshisi Qaırat Omarov qazaqtyń jazýshylary men aqyndarynyń tańdamaly shyǵarmalary engen atalǵan basylymnyń joǵary mádenı baǵasyn atap ótti.
2013 jyly Qaraǵandydaǵy «Kaz-metiz» JShS-niń zaýytynda taý-ken qazý jáne metallýrgııa ónerkásibi, energetıkalyq jáne qurylys sektory úshin bolat arqandardy shyǵarý jelisi iske qosyldy.
Jobanyń quny - 905 mln teńge, sonyń ishinde 650 mln teńge - qaryz qarajat. Jeliniń óndiristik qýattylyǵy - jylyna 5000 tonna.
2014 jyly Qazaqstan Prezıdenti N.Nazarbaev «Azııa-Eýropa» forýmynyń H sammıtine qatysty. Basty taqyryby «Ornyqty damý jáne qaýipsizdikti nyǵaıtý jolyndaǵy jaýapty seriktestik» dep atalatyn forým jumysyna 50-ge jýyq eldiń memleket jáne úkimet basshylary qatysty. Qazaqstan Ortalyq Azııadan osy forýmnyń múshesi mártebesine ıe bolǵan birden-bir el bolyp sanalady.
2014 jyly «AlmatyInvest 2014» ІІ Halyqaralyq ınvestıtsııalyq forýmy ótti. Onyń barysynda 560 mln. dollarǵa jýyq somasyna birqatar memorandýmdar men kelisimderge qol qoıyldy.
2016 jyly QR Táýelsizdiginiń 25 jyldyǵyna oraı, Kenen aýyldyq okrýginde «Tulǵalar tuǵyry» atty memorıaldyq keshen ashyldy. «Tulǵalar tuǵyry» eskertkishi Qordaı jerinen shyqqan belgili tulǵalar Ótegen batyr, Kebekbaı sheshen, Noǵaıbaı bı jáne Kenen Ázirbaevqa arnalyp turǵyzyldy.
2017 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq akademııalyq kitaphanasy ıÝNESKO-nyń shtab-páterinde «Bolashaqqa baǵdar – rýhanı jańǵyrý» atty kitap-ıllıýstratsııalyq kórme ashty, onda 1929-1940 jyldary jaryq kórgen latyn álipbıindegi kitaptar jeke baǵytta usynyldy. Bul latyn grafıkasyna negizdelgen tuńǵysh qazaq álipbıi, til bilimine qatysty alǵashqy basylymdar, Abaı shyǵarmalary, qýǵyn-súrginge ushyraǵan jazýshylar Ahmet Baıtursynuly, Sáken Seıfýllınniń basylymdary.
2018 jyly Dúnıejúzilik ekonomıkalyq forýmnyń «Infraqurylym» sanatyndaǵy Jahandyq básekege qabilettilik reıtıngi Qazaqstandy energııanyń qoljetimdiligi boıynsha álemde birinshi orynǵa shyǵardy.
2019 jyly aqtóbelik Nazarbaev mektebiniń oqýshylary Asan Qojın men Nurdáýlet Taýmergenov «BlindHelper» jobasyn – zaǵıp jandarǵa arnalǵan navıgatsııalyq júıesi bar taıaq ázirledi. BlindHelper qoldanbasyn paıdalaný úshin sizge úshinshi taraptyń kómegi qajet emes. Júıe belgili bir jerde adamnyń aǵymdaǵy ornyn tabady jáne neırondyq jelilerdi paıdalana otyryp, sońǵy núktege deıingi baǵytty belgileıdi. Jigitter jobany ázirlep, jappaı paıdalanýǵa berýdi josparlap otyr.
2020 jyly «Astana Opera» teatrynyń sahnasynda «Moler, Volter jáne Bomarshe nemese frantsýz komedııasynyń ákesi» opera-sımfonııalyq kontsertiniń premerasy ótti. Jobanyń avtory – teatrdyń bas dırıjeri Alan Bóribaev.
«Bul múmkindiginshe kóp ónerdi biriktirý áreketi, ónerdiń ámbebap sıntezin jasaý áreketi. Sahnada sımfonııalyq orkestr, klassıkalyq ádebıet, balet, pantomıma, opera ánshileri, sonymen qatar zamanaýı tehnologııalar bar. Bul teatrdyń barlyq kúshi jumyldyrylǵan kontsert. Bul biregeı ónim der edim, tipti shetelde de balamasy joq», - dep bólisti A.Bóribaev.
2021 jyly Astanada «Qanattylar» ınklıýzıvti teatry ashyldy, onyń ereksheligi – erekshe qajettilikteri bar adamdardy áleýmettendirý, olardyń áleýetin ashý, shyǵarmashylyqpen aınalysýǵa múmkindik berý. Sonyń ishinde sabaqtar arqyly siz de ońaltýdyń bir túrin alasyz.
Sahnada kórý, estý, sóıleý qabiletinde belgili bir problemalary bar adamdar, sondaı-aq múgedekter arbasyndaǵy adamdar óner kórsetedi. Teatrdaǵy arnaıy adamdar sahnalyq ónermen, horeografııamen aınalysady, mádenı sharalarǵa belsene qatysady.
2021 jyly elordada «Jas batyr» sport kesheniniń janynan Qajymuqan Muńaıtpasovqa eskertkish ashyldy.
Eskertkishtiń ashylýyna ataqty balýannyń týystary, sport ardagerleri, qoǵam qaıratkerleri keldi. Saltanatty shara barysynda «Jas batyr» keshenine Qajymuqan esimi berilgeni aıtyldy.
2023 jyly Helsınkıde Qazaqstan quramasy fýtboldan 2024 jylǵy Eýropa chempıonatyna irikteý matchynda Fınlıandııamen oınady. Birinshi goldy 28-mınýtta fın fýtbolshysy Teılor Robert soqty. Ol aıyp dobyn oryndap, esep ashty. Oıyn tartysty ótti. Alaıda birinshi taım qazaqstandyq komandanyń qarsylastarynyń paıdasyna aıaqtaldy. Ekinshi taım taǵy da fınderdiń shabýylymen bastaldy. Al jartylaı qorǵaýshy Bahtıer Zaınýtdınov tek 77-mınýtta penaltı kezinde gol soǵyp, esepti teńestirdi.
