16 sáýir. Jylnama
Kazinform oqyrman nazaryna 16 sáýirge arnalǵan ataýly kúnder men este qalar oqıǵalar kúntizbesin usynady.
ATAÝLY KÚNDER
Búkilálemdik daýys kúni
Bul kún 1999 jyly AQSh jáne Eýropa otolarıngologtary men logopedteriniń (American Academy for Otolaryngology - Head and Neck Surgery) muryndyq bolýymen jáne medıtsına doktory, portýgalııalyq Marıo Andreanyń bastamasymen bekitilgen. Búkilálemdik daýys kúniniń maqsaty – dáriger-amandardyń, Jer sharyndaǵy barlyq adamdardyń nazaryn adam daýysynyń fenomenine aýdarý. Daýys – jurtshylyqtyń ózara bir-birimen baılanys jasap, aralasýyna, óz emotsııasyn bildirýge, yrǵaqtyń ádemiligimen tamsanýǵa múmkindik beretin adamǵa daryǵan erekshe syı.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1918 jyly Orynborda qazaq tilinde «Qazaq muńy» gazetiniń alǵashqy sany shyǵaryldy. Gazet Álibı Jangeldınniń bastamasymen qurylǵan. «Qazaq muńy» bolshevıkter saıasatyn nasıhattap, Alash partııasyna qarsy baǵyt ustandy. Oblystyń eńbekshi buqarasyna ókimettiń alǵashqy dekretteriniń mán-mazmunyn túsindirdi. Kóp uzamaı, azamat soǵysynyń bastalýyna baılanysty, Dýtov aqgvardııashylarynyń bıligi júre bastaǵan kezde, gazet shyǵýyn toqtatty.
1990 jyly Qazaq KSR Mınıstrler Keńesiniń №148 qaýlysymen Qaraǵandy oblystyq fılarmonııasyna Qalı Baıjanovtyń esimi berildi.
2000 jyly Halyqaralyq «Abaı» klýby «Amanat» jýrnalyn shyǵardy. «Amanat» – Qazaqstandaǵy álem halyqtarynyń ádebıetin jarııalaıtyn jýrnal, taralymy 7,5 myń boldy. Jýrnaldyń 1 myń ekzemplıary Amerıkaǵa, 1500-i Shyǵys Eýropa men Reseıge jetkizilip turdy.
2004 jyly «QazAqparat» HAA Qazaqstanda alǵash ret qazaq tilindegi jańalyqtardy latyn álipbıinde tarata bastady. Sol tustaǵy agenttiktiń qazaq redaktsııasynyń bas redaktory Jarylqap Beısenbaıulynyń bastamasymen qazaq tilindegi jańalyqtar saıt betinde latyn áripimen taraldy. Latyn álipbıine akademık Ábdýálı Qaıdar jasaǵan nusqa negizge alyndy. Agenttiktiń kompıýterlik tehnologııa mamandary – Pavel Fomenko men Egor Holıavko Ábdýálı Qaıdar jobasynyń bir-eki áripine ǵana ózgeris engizip, latyn nusqasyn jasap, iske qosty. 2017 jyldyń 12 sáýirinde Tuńǵysh Prezıdent – Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» maqalasy latyn álipbıine qatysty máseleni qaıtadan kún tártibine shyǵardy. Osy maqalada Elbasy Úkimetke qazaq tilin birtindep latyn álipbıine kóshirý jumystaryn bastaýdy tapsyrǵan edi. 2017 jyldyń 26 qazanynda QR Prezıdentiniń «Qazaq tili álipbıin kırıllıtsadan latyn grafıkasyna kóshirý týraly» Jarlyǵy shyqty. Al 2018 jyldyń 19 aqpanynda Jarlyqqa engizilgen ózgerister negizinde jańa álipbı nusqasy bekitildi. Osylaısha, «QazAqparattyń» 2004 jyldyń 16 sáýirinen bastalǵan latyn árpindegi saıt ashý bastamasy 2018 jyldyń qarasha aıyna deıin jalǵasyp turdy. 2018 jyly qarashanyń 20-synan bastap «QazAqparat» agenttigi qazirgi bekitilgen latyn álipbıi nusqasy boıynsha jańalyqtar taratýǵa kóshti.
2005 jyly Prezıdent Nursultan Nazarbaev Qazaqstan Respýblıkasy Syrtqy ister mınıstrliginiń jańa ǵımaratynyń ashylý saltanatyna qatysty. Jańa ǵımaratty asha otyryp, Prezıdent saltanatty túrde lentany qıyp, Syrtqy ister mınıstri Qasym-Jomart Toqaevqa Qazaqstannyń Memlekettik týyn tabystady.
2007 jyly Qazaqstan men Kýba arasyndaǵy dıplomatııalyq qarym-qatynastardyń bekitilgenine 15 jyl tolýyna baılanysty Kýbanyń Qazaqstandaǵy Elshisi Teresıta Kapote Kamacho Qazaqstannyń jazýshysy Rollan Seısenbaevty latyn-amerıkan ádebıetin nasıhattaýdaǵy qosqan úlesi úshin «Dostyq» ordenimen marapattady.
2009 jyly QR Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń Qytaı Halyq Respýblıkasyna memlekettik sapary aıasynda QR Kólik jáne kommýnıkatsııa mınıstrligi men QHR Kommýnıkatsııa mınıstrligi arasynda «Batys Eýropa – Batys Qytaı» avtokólik dálizin qurý týraly ózara túsinistik týraly Memorandýmǵa qol qoıyldy. Búgingi tańda uzyndyǵy 8445 shaqyrym bolatyn «Batys Eýropa – Batys Qytaı» transkontınentaldyq dálizi Qytaı, Qazaqstan jáne Reseı aýmaǵy arqyly ótedi.
2013 jyly «Qazaqstan ınjınırıng» ulttyq kompanııasy» AQ Birikken Ulttar Uıymynyń jahandyq shartyna qosyldy.
2018 jyly Beıjińde China Outbound Travel Market-2018 kórmesinde Qazaqstan stendiniń resmı ashylý saltanaty boldy. Kórmede Qazaqstannyń ulttyq stendi ekotýrızm, etnotýrızm, City break, MICE týrızm, shopıng, tranzıttik týrlar sııaqty Qazaqstannyń týrızm salasyndaǵy qyrýar múmkindikteri týraly aıtyldy. Kazakh Tourism kompanııasy uıymdastyrǵan ulttyq stendtiń ózegi áıgili ánshi Dımash Qudaıbergenniń sýreti turǵan fotozona boldy. Onda ánshiniń Shenchjen qalasynda ótetin kontsertine bılet oınatyldy.
2019 jyly kúsh ekstrıminen Qazaqstan rekordshysy Sergeı Tsyrýlnıkov Sankt-Peterbýrg qalasynda ótken Vortex Sport Battle 7 týrnırinde reseılik myqtyny jeńip, jeńimpaz atandy.
2020 jyly talantty qazaqstandyq jazýshy Baıanǵalı Álimjanovtyń «A Hundred Years on the Steppe» («Júz jyldyq tolǵaý») shyǵarmasy Ulybrıtanııada tanylyp, Hertfordshire Press ataqty aǵylshyn baspa úıinde jarııalandy. Bul kitaptyń jaryq kórýi – aǵylshyn qoǵamyn Qazaqstan mádenıeti tarıhymen tanystyrýdaǵy mańyzdy qadam. Hertfordshire Press – 50-den asa qazaqstandyq kitapty basyp shyǵarǵan birden-bir baspa.
2021jyly Seýlde Qazaqstan táýelsizdiginiń 30 jyldyǵyna arnalǵan mereıtoılyq markalar jaryq kórdi.
Markalardyń bir bóligi saltanatty túrde Koreıa Respýblıkasyndaǵy jalǵyz Marka murajaıynyń jınaǵyna tabystaldy. Murajaı dırektory Na Sang-kýk atap ótkendeı, jańa eksponattyń arqasynda kóptegen kelýshiler Qazaqstan mádenıetin bilip, onymen jaqynyraq tanysýǵa qyzyǵýlary múmkin.
2021 jyly Qarqaraly tarıhı-ólketaný murajaıy 167 dana sırek kezdesetin kitaptarmen, onyń ishinde «Sakraldy Qazaqstan» entsıklopedııasynyń birneshe tomdyqtarymen jáne «Álem mýzeıleri arqyly Altyn adamnyń júrisi» katalogtarymen tolyqtyryldy.
«Bul kitaptarmen tanysqan oqyrman keń baıtaq Otanymyzdyń kıeli jerleri týraly tereń bilim alyp qana qoımaı, óziniń rýhanı álemin baıyta alady. Biz kitaptardy murajaıdyń sýret zalyna qonaqtarymyz usynylǵan ádebıettermen tanysý úshin arnaıy ornalastyrdyq», - dedi Qarqaraly tarıhı-ólketaný murajaıynyń dırektory Nazym Ábisheva.
2022 jyly Qazaqstannyń birinshi raketkasy Elena Rybakına dramalyq matchta álemniń burynǵy alǵashqy raketkasyn, úsh Úlken Shlem týrnıriniń chempıony Anjelık Kerberdi Bıllı Djın Kıng kýbogynda Qazaqstan men Germanııa quramalary arasyndaǵy jarys aıasynda jeńdi (3:0).
