15 naýryz. Týǵan kún ıeleri

NUR-SULTAN. QazAqparat - Búgin, ıaǵnı 15 naýryz kúni tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? QazAqparat oqyrmandaryna esimder kúntizbesin usynady

ESІMDER

117 jylburyn (1905-1979) ánshi-akter, rejısser, dramatýrg, Qazaqstannyń halyq ártisi Qanabek BÁISEIІTOV dúnıege keldi.

Almaty oblysynda týǵan. Jastaıynan án salyp, «ánshi bala» atanǵan.

1920 jyldan qyzmetke aralasa bastaıdy. Aýyldaǵy saýat ashý mektebinde oqytýshy bolǵan. Qazaq pedagogıkalyq tehnıkýmyn bitirgen.

Osy tehnıkýmda oqyp júrgende, 1926 jyly tehnıkým ónerpazdary qoıǵan J.Shanınniń «Arqalyq batyr» spektaklindegi Arqalyq rólin oınap, akterlik talantyn baıqatady. 1927 jyly uıymdastyrylǵan jastar teatrynyń rejısseri boldy. 1929 jyly Qazaq drama teatryna qabyldandy. Akterlik qyzmetimen qatar, pesalar («Ozbyr bolys», «Záýre», «Tartys», «Kelinshek», t.b.) jazyp, orys jazýshylarynyń birneshe pesasyn qazaqshaǵa aýdardy. Qazirgi Abaı atyndaǵy Qazaq memlekettik akademııalyq opera jáne balet teatrynda M.Áýezov pen I.Kotsyktyń «Aıman - Sholpanynda» Arystannyń tulǵasyn sahnalady. Tólegen, Tarǵyn, Abaı, Arystan han sııaqty túrli sıpattaǵy operalyq obrazdardy somdady. Ol Qazaq opera jáne balet teatrynyń (Abaı atyndaǵy Qazaq memlekettik akademııalyq opera jáne balet teatry) alǵashqy rejıserleriniń biri retinde «Abaı», «Qamar sulý», «Qyz Jibek», «Dýdaraı», «Daısı», «Evgenıı Onegın», «Knıaz Igor» operalaryn sahnaǵa shyǵardy. Kóptegen kınofılmderde oınap, dramatýrgııa salasynda da jemisti eńbek etti. «Beý, qyzdar-aı», «Oı, jigitter-aı» komedııalarynyń, «Dostyq jolymen» baletiniń jáne «Aısulý», «Altyn taýlar» atty operalardyń lıbrettolaryn (Q.Shańǵytbaevpen birge) jazdy. Onyń «Qushtar kóńil» kitaby qazaq, orys tilderinde jaryq kórdi.

Eńbek Qyzyl Tý, «Qurmet belgisi» ordenderimen, medaldarmen marapattalǵan.

69 jyl buryn (1953-2007) aqyn, aýdarmashy, Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń múshesi, Qazaqstan Jýrnalıster odaǵy syılyǵynyń laýreaty Ǵalymjan MUQANOV dúnıege keldi.

Almaty oblysynyń Raıymbek aýdanynda týǵan. Abaı atyndaǵy Qazaq pedagogıkalyq ınstıtýtyn, Almaty shet tilderi pedagogıkalyq ınstıtýtyn bitirgen.

Eńbek jolyn orta mekteptiń muǵalimi bolyp bastap, Qazaq bilim akademııasynda, Qazaqstan Baspa, polıgrafııa isteri jónindegi memlekettik komıtetinde, Halyqaralyq Abaı qorynda, respýblıkalyq táýelsiz «Sol-Dat» gazetinde jumys istegen. Ol eńbekterin qazaq, orys, frantsýz tilderinde jazyp, negizinen kórkem aýdarma salasynda eńbektengen. Frantsýz aqyny Kler Klermonttyń Parıjde jaryq kórgen «Vladımır men Zara nemese qazaqtar týraly» dastanyn 1988 jyly frantsýz tilinen qazaqshaǵa tárjimalaǵan. 1994 jyly qazaqshadan frantsýz tiline Abaıdyń «Qara sózderi» men «Eskendir», «Masǵut» poemalaryn, 1995 jyly frantsýz aqyny K.Vısantımen birlesip uly aqynnyń tańdamaly jyrlaryn, 1997 jyly M.Áýezovtiń «Qıly zaman» romanyn aýdarǵan. M.Áýezovtiń shyǵarmashylyǵy jóninde 1997 jyly Parıjde ıÝNESKO aıasynda ótken halyqaralyq kollokvıým materıaldaryn qazaq tilinde sóıletken. 2003 jyly Mahambet Ótemisulynyń tańdamaly óleńderin kompakt-dısk túrinde frantsýz tilinde jaryqqa shyǵarǵan. Qazaq tilinen orysshaǵa Á.Spannyń «Nurlyhan Bekbosynov» atty derekti-pýblıtsıstıkalyq essesin, Á.Derbisáliniń «Qazaqstan musylmandarynyń dinı basqarmasy» degen tanymdyq sıpattaǵy eńbegin aýdarǵan. Frantsýz dramatýrgy P.Korneldiń «Sıd» tragedııasyn, P.Verlenniń, shved aqyny Sh.Bodlerdiń óleńderin, frantsýz jazýshysy Gı de Mopassannyń áńgimelerin, qazirgi zaman aqyny J.Jostyń týyndylaryn qazaqshalaǵan. Óziniń óleńderi «Toǵyz perne» atty ujymdyq jınaqta, respýblıkalyq basylymdarda jarııalanǵan. Qazaq folklory jónindegi jumysy 1999 jyly Frantsııada jaryq kórgen «L, homme et la steppe» jınaǵyna engizilgen. Onyń Mahambetke arnalǵan «Aqtyq sát» atty óleńi 2003 jyly M.Ótemisulyna arnalǵan termeshiler konkýrsynda respýblıka boıynsha birinshi orynǵa ıe bolǵan.

64 jyl buryn (1958) skrıpkashy Qazaqstannyń halyq ártisi, Ózbekstan Respýblıkasynyń eńbek sińirgen ártisi, ıÝNESKO sheshimimen «Álem ártisi» qurmetti ataǵyna ıe bolǵan, Qazaqstan jáne Búkilodaqtyq Jastar odaǵy syılyǵynyń, Qazaqstan Memlekettik syılyǵynyń laýreaty, Chaıkovskıı atyndaǵy halyqaralyq baıqaý laýreattary qaýymdastyǵynyń múshesi, Qazaq ulttyq óner ýnıversıtetiniń rektory Aıman Qojabekqyzy MUSAQOJAEVA dúnıege keldi.

Almaty qalasynda týǵan. Almaty memlekettik konservatorııasyn, Máskeý memlekettik konservatorııasyn bitirgen. 1983 jyly Qazaq memlekettik fılarmonııasynyń jeke daýystaǵy oryndaýshysy bolǵan. 1984-1997 jyldary Almaty memlekettik konservatorııasynda pedagogıkalyq qyzmetpen shuǵyldanǵan. 1998 jyldan Astana qalasyndaǵy Qazaq ulttyq óner ýnıversıtetiniń rektory. Ol «Solıster akademııasy» memlekettik kameralyq orkestrin uıymdastyryp, kórkemdik jetekshisi bolǵan. Musaqojaevnyń repertýarynda jeke skrıpkaǵa arnalǵan I.Bah pen E.Izaıdyń sonatalary, V.Motsart, I.Brams, G.Venıavskıı, P.Chaıkovskıı, t.b. kompozıtorlardyń kontserttik shyǵarmalary, sondaı-aq Qazaqstan kompozıtorlary E.Brýsılovskıı, Ǵ.Jubanova, S.Muhamedjanov, E.Rahmadıev, M.Tólebaev, t.b. týyndylary bar. Onyń óneri úzdik oryndaýshylyq sheberligimen ári joǵary mýzykalyq talǵamymen erekshelenedi. 1976 jyldan kontsertter berýmen belsene aınalysyp, birqatar shet elderde óner kórsetken. Vengrııada, ıÝgoslavııada, Bolgarııada, Germanııada jáne Norvegııada ótken Qazaqstan mádenıeti kúnderine qatysqan. Ol skrıpkashylardyń halyqaralyq jastar baıqaýynyń, P.Paganını atyndaǵy halyqaralyq baıqaýynyń dıplomanty jáne skrıpkashylardyń halyqaralyq baıqaýynyń laýreaty, Jastar men stýdentterdiń dúnıejúzilik festıvaldarynyń dıplomanty bolǵan.

60 jyl buryn (1962) belgili qazaqstandyq skrıpkashy jáne dırıjer Marat Sámetuly BISENǴALIEV dúnıege keldi.

Kúlásh Baıseıitova atyndaǵy mýzykalyq ýchılışeniń skrıpka klasyn bitirgen, Qurmanǵazy atyndaǵy Qazaq ulttyq konservatorııasynyń professory. 1988 jyly «Altyn alma» atty kameralyq kontsert qurdy. 1990 jyldan Anglııada turady. Osy ýaqyttan bastap, kontsert berýmen belsendi aınalysady. 1990 jyly Anglııa koroldiginiń orkestrimen úlken kontsert ótikizip, onyń skrıpkashylyq óneri tanyla tústi. Sol jyly «Naksos» fırmasynyń menedjeri birge jumys isteýdi usynyp, shartqa otyrdy. Osydan keıin batystyń kóptegen kontserttik zaldarynyń esigi aıqara ashylyp, álemdik jetekshi orkestrlerde óner kórsetýge múmkindik týdy. Ol belgili «Karnegı Holl» jáne «Barbıken Holl», «Albert Holl», «Gıven Haýz» zaldarynda ónerimen tamsandyrdy. Kóptegen dıskileri aǵylshyn jýrnaly «Grammofonnyń» úzdigi atandy. 1989 jyly Máskeýdegi «Melodııa» fırmasy da onyń oryndaýyndaǵy shyǵarmalardy úntaspaǵa jazdy. Repertýaryna 80 skrıpkalyq kontserti men 1,5 saǵattyq kameralyq mýzykaǵa arnalǵan baǵdarlamalary endi. 1996 jyly Nıý-Iorktiń Barbıkan Holynda Anglııanyń kameralyq orkestrimen birge kontsert berdi.

41 jyl buryn (1981) Eýrazııalyq ekonomıkalyq komıssııanyń Makroekonomıkalyq saıasat departamentiniń dırektory Asqar Ábdisattaruly JAPPARQULOV dúnıege keldi.

M.H. Dýlatı atyndaǵy Taraz memlekettik ýnıversıtetin «zańger» mamandyǵy boıynsha, L.N. Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetin «ekonomıst» mamandyǵy boıynsha bitirgen (2006 jyly).

Qazaqstan Respýblıkasynyń prezıdenttik «Bolashaq» baǵdarlamasy boıynsha Lester Ýnıversıtetin (Anglııa) «qarjy ekonomıkasynyń magıstri» mamandyǵy boıynsha aıaqtaǵan.

Eńbek jolyn 2001 jyly bastady, jekeshe jáne memlekettik sektorda ártúrli laýazymdarda jumys istedi. 2011 jylǵy jeltoqsannan bastap 2020 jylǵy qazanǵa deıingi aralyqta Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq ekonomıka mınıstrliginde jumys istedi. Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq ekonomıka mınıstrliginiń Makroekonomıkalyq boljaý jáne modeldeý basqarmasynyń bas sarapshysy jáne bastyǵy, Makroekonomıkalyq taldaý jáne boljaý departamenti dırektorynyń orynbasary, dırektorynyń mindetin atqarýshy, Básekelestikti qorǵaý jáne damytý komıteti tóraǵasynyń orynbasary laýazymdarynda boldy.

2020 jylǵy 10 qarashadan bastap Eýrazııalyq ekonomıkalyq komıssııanyń Makroekonomıkalyq saıasat departamentiniń dırektory qyzmetine taǵaıyndaldy.​