14 qyrkúıek. Jylnama
Kazinform oqyrman nazaryna 14 qyrkúıekke arnalǵan ataýly kúnder men este qalar oqıǵalar kúntizbesin usynady.
ATAÝLY KÚNDER
Dúnıejúzilik alǵashqy medıtsınalyq kómek kórsetý kúni
Jedel járdem — búkil álemdegi adamdardyń ómirin saqtap qalýdyń sheshýshi faktorlarynyń biri. 2000 jyldan beri jyl saıyn qyrkúıektiń ekinshi senbisinde kóptegen elder Dúnıejúzilik alǵashqy kómek kúnin atap ótedi. Oǵan halyqaralyq Qyzyl Krest jáne Qyzyl Jarty Aı qozǵalysyna múshe ulttyq uıymdar bastamashy boldy.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1920 jyly Qazaqstan tarıhynda tuńǵysh ádilet halyq komıssary bolyp Ǵubaıdolla Álibekov taǵaıyndaldy. Ol basshylyq jasaǵan tusta qalyńmaldy toqtatý, barymta týraly jáne t. b. dekretterdiń eń alǵashqy jobalary jasaldy. 1920 jyldyń aıaǵyna taman onyń basshylyǵymen respýblıkada 231 sot jáne 111 tergeý ýchaskeleri quryldy.
1936 jyly Almatynyń shyǵys bóliginde Frýnze aýdany quryldy. 1980 jyly kórshiles jańa aýdannyń uıymdasýyna baılanysty munyń aýmaǵy jáne shekarasy ózgerdi. 1995 jylǵy jeltoqsannyń 12-inde Almaty qalalyq máslıhatynyń sheshimine sáıkes Medeý aýdany bolyp ózgertildi. Bul aýdan Almaty qalasyndaǵy eń ádemi jáne ulttyq sáýlet elementteri, tóńireginiń tabıǵat sulýlyǵy jáne qurylys ındýstrııasynyń jetistikteri úlken talǵampazdyqpen úndestik tapqan aýdandardyń biri bolyp esepteledi.
1997 jyly Óskemendegi Krasnooktıabrskaıa kóshesine Muhtar Áýezovtiń 100 jyldyǵyna oraı jazýshynyń aty berildi.
1999 jyly Almatyda AÓSShK-ǵa múshe memleketterdiń syrtqy ister mınıstrleriniń alǵashqy kezdesýi boldy. Shara aıasynda AÓSShK-ǵa múshe memleketter arasyndaǵy qatynastardy retteıtin prıntsıpter Deklaratsııasy qabyldandy.
2003 jyly Atyraý qalasynda ıÝNESKO sheńberinde atap ótilgen Mahambet Ótemisuly mereıtoıyna arnalǵan halyqaralyq konferentsııasy ótti. Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti N.Nazarbaev Atyraý oblysynyń Mahambet aýdanyna sapary barysynda jańa meshittiń jáne Mahambet Ótemisuly atyndaǵy aımaqtyq-tarıhı murajaıdyń ashylý saltanatyna qatysty.
2011 jyly Túrkııada Ankara qalasynyń Etımesgýt aýdany mýnıtsıpalıteti uıymdastyrǵan túrkitildes elderdiń 8-shi halyqaralyq «Anadoly kúnderi» mádenıet jáne óner festıvali ótti. Aýdannyń ortalyq alańyndaǵy «Qazaq úıinde» qazaq halqynyń ejelgi dástúrleri men ádet-ǵuryptaryn, ulttyq kıimderin, Qazaqstan týraly baspa ónimderin beıneleıtin eksponattar usynyldy. Sondaı-aq Qazaqstan týraly fotokórme uıymdastyryldy.
2011 jyly atyraýlyq sportshy Evgenıı Ýhov 2 mınýt ishinde 24 kelilik gir tasyn 65 ret kóterip, álemdik rekord ornatty. 56 jastaǵy sportshynyń Arhangelsk qalasyndaǵy gir sporty sheberleriniń Dúnıejúzilik Olımpıadasynda «julqı kóterý-sprınt» nomınatsııasynda ornatqan osy jetistigi úshin onyń esimi Gınnestiń rekordtar kitabyna engizildi.
2012 jyly Taldyqorǵanda Qazaqstan KP OK birinshi hatshysy Dinmuhamed Qonaevtyń eskertkishi ashyldy. Músinshisi — Qazaqstanǵa eńbegi sińgen sáýletker Qabı Baýlyqov. 2016 jyly Almatyda Tótenshe jaǵdaılar jáne apattar qaýpin azaıtý ortalyǵy ashyldy. Ortalyqtyń ashylý saltanatyna Qazaqstan Respýblıkasy men Qyrǵyz Respýblıkasynyń tótenshe jaǵdaılar salasyndaǵy ýákiletti organdarynyń basshylary, dıplomatııalyq mıssııalardyń, BUU agenttikteriniń jáne halyqaralyq uıymdardyń ókilderi qatysty.
2013 jyly Astanada Beıbitshilik jáne kelisim saraıynyń sahnasynda Qazaqstandaǵy alǵashqy «Jeruıyq» rok-operasynyń premerasy ótti. Shyǵarmanyń negizine Asan qaıǵynyń jeruıyqty izdeýi týraly qazaq ańyzy alynǵan. Rólderdi qazaqstandyq estrada juldyzdary somdady, al spektakldi qoıýda belgili reseılik qoıýshy-rejısserler jumys istedi. Rok-opera jeruıyqty izdeý jaıly baıandap qana qoımaı, qazaq halqynyń birligi týraly da aıtady.
2015 jyly Nıý-Iorkte BUU shtab-páterinde START (Skills and Technology Accelerating Rapid Transformation) aýqymdy jobasy iske qosyldy. Jobanyń maqsaty — bolashaqtyń turaqty damýy úshin tehnologııalyq damýǵa járdemdesý. Jańa jobany bastaý qurmetine Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti ıe boldy. Atalmysh oqý orny — BUU-nyń jahandyq haby jáne ıÝNESKO-nyń Turaqty damý jónindegi óńirlik haby. JOO álemdegi eń úzdik joǵary tehnologııalyq ýnıversıtetterdiń TOP-50 quramyna kiredi.
2016 jyly Almatyda tótenshe jaǵdaılar jáne dúleı zilzalalardyń qaýip-qaterin azaıtý jónindegi ortalyq ashyldy. Ortalyqtyń ashylý saltanatyna Qazaqstan Respýblıkasy men Qyrǵyz Respýblıkasynyń Tótenshe jaǵdaılar salasyndaǵy ýákiletti organdarynyń basshylary, dıplomatııalyq mıssııalardyń, BUU agenttikteriniń jáne halyqaralyq uıymdardyń ókilderi qatysty.
2016 jyly Rıo Paralımpıadasynda Qazaqstan qorjynyna tuńǵysh altyn medal salǵan Zýlfııa Ǵabıdýllına Paralımpıada oıyndary sportshylarynyń úzdik úshtigine endi. 50 jastaǵy sportshy erkin ádispen 100 metrge júzýde jeńimpaz atanǵan bolatyn.
2018 jyly qaraǵandylyqtar 2011 jyly Estonııada alǵash ret ótken World cleanup day búkilálemdik senbiligine qatysýǵa shaqyryldy. Búgingi kúni Dúnıejúzilik senbilikterge 150-den astam eldiń turǵyndary shyǵady. Qazaqstan bul qozǵalysqa alǵash ret qosylmaq.
2020 jyly eldiń ornyqty damýyn strategııalyq josparlaý jáne ekonomıkalyq, áleýmettik jáne saıası reformalardy tereńdetý maqsatynda Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti janyndaǵy Reformalar jónindegi joǵary keńes quryldy.
2020 jyly «Qazaqfılm» kınostýdııasy túsirgen «Tomırıs» kınotýyndysy Parıjde ótken 26-shy L’Etrange Festival kınofestıvaliniń tolyq metrajdy fılmder sektsııasynda Nouveau Genre gran-prıin jeńip aldy. Fılmde kishkentaı qyzdan aıbyndy jaýyngerge aınalǵan, jaqyndarynan aırylyp, satqyndardan óshin alǵan jáne saq taıpalaryn biriktirgen uly dalanyń aty ańyzǵa aınalǵan Tomırıs patshaıymynyń taǵdyry baıandalady.
2021 jyly Qaraǵandy oblysynda «Bileýti-2021» ekspedıtsııasyna qatysýshylar jartastan áli zerttelmegen petroglıfter men jumbaq áripterdi, kópkameraly úńgir men jeztyrnaq tastaryn, ejelgi metallýrgterdiń ázirlemeleri bolýy múmkin jartastardaǵy dóńgelek tesikterdi anyqtady. Jańa tarıhı oljalar esh jerde sıpattalmaǵan, olarǵa qazaqtyń kórnekti ǵalymdary erekshe qyzyǵýshylyq tanytty.
2023 jyly Qazaqstan Prezıdenti Dýshanbege jumys saparymen kelip, Tájikstan prezıdentimen kezdesý ótkizdi. Qasym-Jomart Toqaev Emomalı Rahmonǵa dástúrli jyly qonaqjaılylyǵy men jyly qabyldaýy úshin alǵys aıtty. Eki el basshylary ekijaqty qarym-qatynastardyń jaı-kúıi men damý perspektıvalaryn, sondaı-aq buryn joǵary deńgeıde qol jetkizilgen ýaǵdalastyqtardy júzege asyrý barysy týraly talqylady.
2023 jyly Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev Ortalyq Azııa memleketteri basshylarynyń V Konsýltatıvtik kezdesýinde sóz sóıledi. Onyń aıtýynsha, aımaq memleketteri arasyndaǵy ózara saýda turaqty ósýde. Ortalyq Azııa saýda, ınvestıtsııa, bıznes, ǵylym jáne ınnovatsııadaǵy jańa ekonomıkalyq múmkindikter keńistigine aınalýda. Alaıda, Memleket basshysy atap ótkendeı, «munymen toqtap qalýǵa bolmaıdy». Orasan zor ekonomıkalyq áleýet tolyǵymen iske asyrylýy tıis.
2023 jyly ızraıldik The Jerusalem Post basylymy Qasym-Jomart Toqaevtyń dinı jetekshiler planetada beıbitshilikti qamtamasyz etýge kómektesetini týraly maqalasyn jarııalady. Qasym-Jomart Toqaev óz maqalasynda halyqaralyq qaýipsizdiktiń jańa júıesin qurý úshin álemge beıbitshilik úshin jańa jahandyq qozǵalys qajet ekenin jáne bul qozǵalysta dinı kóshbasshylardyń taptyrmas ról atqara alatynyn atap ótti.
