13 jylda 200 myńnan astam mal ımporttaldy – senator
ASTANA. KAZINFORM – Malshylar qaýymy ózderiniń asyltuqymdy malyn ósirýdiń ornyna shetelden mal men tuqym materıalyn ımporttap otyr. Búgin Senattyń jalpy otyrysynda depýtat Álı Bektaev óziniń saýalynda asyltuqymdy mal sharýashylyǵyn damytý problemalaryn kóterdi.
Depýtattyń aıtýynsha, Eýropanyń damyǵan elderinen, Aýstralııa men Kanadadan asyltuqymdy kóptegen mal ákelindi. Tek 2010-2023 jyldardyń ózinde alys-jaqyn shet memleketterden 212 myń bas mal ımporttan keldi. Asyltuqymdy maldyń úlesi 2010 jylǵy 2,9 paıyzdan byltyr 13,5 paıyzǵa deıin ósti. Biraq bul saladaǵy kórsetkishter kóńilden shyqpaıdy.
«Asyltuqymdy mal ósirýmen aınalysatyn 35,8 myń sharýashylyq jumystarynyń nátıjesi tómen. Biz ózimizdegi maldy asyldandyrýdyń ornyna shetten mal ákelip, tuqymdyq materıaldy ımporttaýǵa qumarmyz. Qazirgi kezde ınvestıtsııalyq jobalar aıasynda 50 myńnan astam iri qarany ımporttaý josparlanǵan. Budan basqa, 160 myń bas sıyrǵa arnalǵan 500 myń dozadan astam tuqymdyq materıal satyp alynbaq. ıAǵnı iri qara mal sharýashylyǵy boıynsha shamamen 70 mlrd teńge qarajat shetelge ketedi degen sóz», - dedi Á.Bektaev Úkimet basshysy Oljas Bektenovtyń atyna joldaǵan saýalynda.
Senator Qazaqstanda 10 jyl buryn selektsııalyq jáne mal asyldandyrý jumystarynyń biregeı aqparattyq-saraptama bazasy jasalǵany týraly atap ótti. Ol boıynsha maldy tirkeýge alǵannan bastap olarǵa asyltuqymdy qundylyq mártebesin bergenge deıingi jumystar tsıfrlandyrylýy kerek edi. Damyǵan elderde aqparattyq júıeler analıtıkalyq baza retinde jumys isteıdi jáne salany damytatyn serpini sanalady. Al bizde olar tek sýbsıdııalaý maqsatynda maldy tirkeý qyzmetin ǵana atqaryp keledi.
«Qazaqstanda maldyń bıologııalyq alýantúrliliginiń azaıýy erekshe alańdatyp otyr. Óıtkeni mal salasyndaǵy genetıkalyq resýrstar ulttyq ıgilik jáne álemniń bıologııalyq kapıtalynyń quramdas bóligi. Keıingi 30 jyl ishinde Qazaqstanda qoı sharýashylyǵyndaǵy «Qazaqtyń soltústik merınosy», qus sharýashylyǵyndaǵy «Arman», «Medeý», «Alataý» tuqymdary birjola joıylyp ketti. Jartylaı bııazy júndi qoılardyń «Tsıgaı», «Aqjaıyq», «Qarakól», «Qazaqtyń ońtústik merınosy» tuqymdary men iri qara malynyń «Alataý» «Áýlıeata» tuqymdary, «Qostanaı» jylqy tuqymy joıylý aldynda tur», - dedi depýtat.
Álı Bektaev osyǵan baılanysty ǵylymı negizde selektsııalyq-mal asyldandyrý sharalarynyń aqparattyq bazasynyń jumysyna taldaý júrgizýdi usyndy. Asyltuqymdy mal sharýashylyǵy salasyndaǵy normatıvtik-quqyqtyq aktilerdi zerdeleý jáne halyqaralyq tájirıbe negizinde maldyń asyltuqymdy qasıetterin baǵalaýdyń zamanaýı ádisterin ázirleý mańyzdy. Aýrýlardy anyqtaý boıynsha molekýlıarlyq-genetıkalyq zertteýlerden ótpegen asyltuqymdy materıaldy paıdalanýǵa tyıym salý jáne joıylyp ketý qaýpi tóngen tuqymdardy saqtaý jónindegi sharalardy qolǵa alý kerek.
