13 aqpan. Jylnama
Kazinform oqyrman nazaryna 13 aqpanǵa arnalǵan ataýly kúnder men este qalar oqıǵalar kúntizbesin usynady.
ATAÝLY KÚNDER
Dúnıejúzilik radıo kúni
2011 jylǵy 3 qarashada ıÝNESKO Bas konferentsııasynyń 36-otyrysynda bekitilgen. Halyqaralyq kúndi engizýge Ispanııa bastamashy boldy. Bul kún kezdeısoq tańdalǵan joq. 1946 jyly dál osy kúni BUU óziniń radıoqyzmetin — BUU radıosyn iske qosqan bolatyn.
Dúnıejúzilik neke kúni
Jyl saıyn aqpannyń ekinshi jeksenbisinde atap ótiledi. Worldwide Marriage Encounter uıymy qurǵan, bul erli-zaıyptylarǵa nekelerin jaqsartýǵa kómektesýge arnalǵan senimge negizdelgen baǵdarlama. Dúnıejúzilik neke kúniniń basty maqsaty — qoǵamnyń negizgi birligi retinde erli-zaıyptylardan turatyn otbasynyń mańyzdylyǵyn kórsetý.
Aýtızm jeksenbisi
Álemde aqpannyń ekinshi jeksenbisinde aýtızmmen aýyratyn adamdardyń problemalary týraly qoǵamnyń habardarlyǵyn arttyrý úshin arnaıy is-sharalar ótkiziledi. Bul kún aýtızm jeksenbisi nemese aýtızm jáne Asperger sındromy úshin halyqaralyq duǵa kúni retinde belgili.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1915 jyly Semeıde Eýropalyq úlgidegi tuńǵysh spektakl qoıyldy. Sahnalanatyn pesa bolmaǵandyqtan, spektakldiń ádebı negizi retinde Birjan men Saranyń aıtysy alyndy. Aıtystyń sahnalyq júıesin jasap, spektakldi qoıǵan — Júsipbek Aımaýytov.
1993 jyly «Qazaqstankaspııshelf» teńiz-munaı kásiporny quryldy. Kásiporynnyń negizgi maqsattary — Kaspıı teńiziniń Qazaqstanǵa qarasty bóliginiń jer qoınaýyndaǵy munaı-gaz qoryn anyqtaý, munaı operatsııalaryn iske asyrý, osy aımaqtyń bıoqorlaryn, mıneraldyq baılyq kózderin ashý jáne jaǵalaýdaǵy qaırańdyq ken oryndarynyń ıgerilýin tezdetý, teńiz baılyǵyn qazirgi zamanǵy tehnıka men tehnologııany, shet eldik kompanııalardyń álemdik tájirıbesi men ınvestıtsııasyn paıdalana otyryp ıgerý, Kaspıı mańy aımaǵynyń óndiristik jáne áleýmettik ınfraqurylymyn jan-jaqty damytý.
1994 jyly AQSh-qa resmı sapary barysynda QR Prezıdenti N.Nazarbaev eki el arasyndaǵy demokratııalyq áriptestik týraly hartııaǵa, ǵylym men tehnıka, ıadrolyq qaýipsizdik salasyndaǵy tehnıkalyq aqparat jáne yntymaqtastyq týraly kelisimge, Qazaqstan, AQSh jáne Reseı arasyndaǵy «Inmarsat-3» jasandy spýtnıgin ushyrýǵa baılanysty tehnologııalyq kepildikter týraly úshjaqty kelisimge qol qoıdy, ıadrolyq qarýdy taratpaý týraly shart ratıfıkatsııalandy.
2003 jyly Almatyda QR Prezıdentiniń bastamasymen Beıbitshilik jáne kelisim І halyqaralyq konferentsııasy ótti. Oǵan birqatar elderdiń basshylary, resmı delegatsııalary qatysty.
2007 jyly Aqmola oblystyq fılarmonııasynyń qazaq halyq aspaptar orkestrine Qazaqstan Respýblıkasynyń tanymal kompozıtory, Memlekettik syılyqtyń laýreaty, eńbek sińirgen óner kaıratkeri jáne halyq ártisi Kenjebek Kúmisbekovtiń (1927-1987) esimi berildi. K. Kúmisbekov Aqmola oblysy Qorǵaljyn aýdany Kumkól aýylynyń týmasy, vokal óneri fakýltetinde mýzykalyq bilim aldy, sodan keıin dotsent Q.A. Muhıtovtyń dombyra synybyn bitirdi. Eń tanymal shyǵarmalary — «Yqylas týraly poema», «Qorqyt týraly ańyz», «Oı tolqyny», «Dala syry», «Farabı sazy», «Shalqyma» jáne basqalary.
2013 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń alǵashqy ulttyq spýtnık arnasy televızııa óndirisiniń sońǵy úrdisterine jaýap beretin jańa grafıkalyq ádisteýmen habar tarata bastady. Kazakh TV — qazaq, orys jáne aǵylshyn tilderinde táýlik boıy habar taratatyn aqparattyq-tanymdyq telearna. Arna «Habar» agenttigi» AQ qurylymyna kiredi.
2017 jyly qazaqstandyq alpınıst jáne tanymal saıahatshy Andreı Gýndarev Kostsıýshko Qazaq geografııalyq qoǵamynyń qoldaýymen Avstralııanyń eń bıik núktesi — Jańa Ońtústik Ýels shtatynda ornalasqan Kostsıýshko shyńyna (2 228 metr) kóterildi. Qazaq geografııalyq qoǵamy jeti qurlyqtyń jeti shyńyna Qazaqstan Týyn ornatyp shyǵý mıssııasyn oryndap júrgen bolatyn.
2018 jyly Dýbaıda ótken 6-shy Dúnıejúzilik úkimet sammıtinde Jahandyq baqyt koalıtsııasy qurylyp, onyń quramyna alty el — Birikken Arab Ámirlikteri, Qazaqstan, Kosta-Rıka, Meksıka, Portýgalııa jáne Slovenııa kirdi. Koalıtsııany qurý týraly kelisimge qol qoıý rásimine BAÁ-niń premer-mınıstri jáne Dýbaı ámiri Muhammed ben Ráshıd ál Maqtým qatysty. Qujatqa alty eldiń mınıstrleri qol qoıdy.
2018 jyly Almatyda «Altyn qalam» ádebı júldesi uıymdastyrý komıtetiniń sheshimimen birinshi ret ádebı «OSKAR» syılyǵy tabys etildi. Atalǵan syılyq búgingi zaman ádebıetin damytýǵa eleýli úles qosqan qalamgerlerge berildi. Saýalnama nátıjesinde kelesi azamattar jeńimpaz atandy: Jyldyń úzdik baspasy — Mereke Qulkenov, Jyldyń ádebı debıýti — Oleg Chervınskıı, Kitap like (oqyrmandar tańdaýy) — Zıra Naýryzbaeva, Áleýmettik mánge ıe taqyrypqa arnalǵan úzdik kitap — Erlan Qarın, Jyldyń úzdik metsenaty (Ádebıetke kórsetken qoldaýy úshin) — Baýyrjan Ospanov.
2019 jyly Qazaqstan Respýblıkasy men Marshall Araldary Respýblıkasy dıplomatııalyq qatynastar ornatty. Nıý-Iorkte eki memleket arasyndaǵy dıplomatııalyq qarym-qatynastardy ornatý týraly birlesken kommıýnıkege BUU janyndaǵy Qazaqstannyń jáne Marshall araldarynyń turaqty ókilderi Qaırat Omarov pen Amatlaın Elızabet Kabýa qol qoıdy.
2019 jyly Nazarbaev Ýnıversıtetinde «National Laboratory Astana» JM ǵalymdary Qazaqstanda tuńǵysh joǵary ónimdi bıoınformatıkalyq esepteý platformasyn iske qosty.
2022 jyly Qaraǵandy qalasyndaǵy Slámııa Sattarov atyndaǵy mektep-lıtseıinde Qazaqstannyń osynaý eńbek sińirgen ustazyna arnalǵan murajaı ashyldy. Áıgili qaraǵandylyq ustazdyń qyzmetiniń prızmasy arqyly 20 ǵasyrdaǵy bilim berý júıesiniń jalpy ıdeıasy berilip, qosymsha shyǵarmashylyq bilim men oqýshynyń belsendiligi úshin jańa keńistik quryldy.
Murajaı ekspozıtsııasynda otbasynyń jeke muraǵatyndaǵy fotosýretter, qujattar men zattar, sondaı-aq keńestik mekteptegi bilimge qatysty ártúrli shynaıy jádigerler bar. Árbir kelýshi keńes ústelinde otyryp, úlken grafıt qabyrǵaǵa bormen pikir jaza alady, mátindi orys tilinde oqý úshin uıaly telefondaǵy QR kodyn paıdalana alady.
