12 mamyr. Jylnama
Kazinform oqyrman nazaryna 12 mamyrǵa arnalǵan ataýly kúnder men este qalar oqıǵalar kúntizbesin usynady.
ATAÝLY KÚNDER
Ekologııalyq bilim kúni
Bul mereke 1991 jyly qurylǵan, onyń maqsaty ekologııalyq bilimdi jańartý. Bul kúni ár túrli ekologııalyq naýqandar men tanymdyq jáne praktıkalyq sıpattaǵy is-sharalar ótkizý dástúrge aınalǵan. Sondaı-aq tabıǵatty qorǵaý sharalary — saıabaqtardy tazartý, sý qoımalarynyń jaǵalaýlaryn tazartý, aýmaqtardy abattandyrý jumystary júrgiziledi.
Halyqaralyq medbıkeler kúni
1971 jyldan bastap Halyqaralyq medbıkeler keńesi birinshi aǵylshyn medbıkesi Florens Naıtıngeıldiń týǵan kúni, 12 mamyrdy Halyqaralyq medbıkeler kúni dep resmı túrde bekitti. Medbıkeler Qazaqstannyń densaýlyq saqtaý júıesindegi eń úlken kásibı toptardyń birin quraıdy. Búginde elimizdiń medıtsınalyq uıymdarynda 190 myńnan astam, aýyldyq jerlerde — 54 myńnan astam, al bastapqy býyn deńgeıinde — 65 myńnan astam medıtsına qyzmetkeri jumys istep jatyr.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1995 jyly Qazaqstan Respýblıkasy men Koreıa Respýblıkasy arasynda dıplomatııalyq qarym-qatynas ornatýǵa baılanysty Seýlde Qazaqstan Respýblıkasynyń Elshiligi ashyldy.
2003 jyly Shymkent áskerı aerodromynyń aýmaǵynda 230 km radıýsta 12 000 metrge deıingi bıiktikte ushaqtardy qadaǵalaýǵa múmkindik beretin jańa Amýr radıolokatsııalyq qondyrǵysy paıdalanýǵa berildi.
2005 jyly Mınskide Ekinshi dúnıejúzilik soǵysqa qatysqan qazaq jaýyngerlerine arnalǵan eskertkish ashyldy. Shara M.Áýezov atyndaǵy mekteptiń aýlasynda, attas kóshe boıynda ótti. Keńes Odaǵynyń Batyry ataǵyn alǵan 500 qazaqstandyqtyń 70-i Belorýssııany fashıstik basqynshylardan azat etkeni úshin aldy, Belarýs jerinde 14 myń qazaqstandyq jaýynger qaza tapty.
2007 jyly Túrkimenbashy qalasynda úshjaqty sammıt aıasynda Qazaqstan Respýblıkasy, Reseı Federatsııasy jáne Túrkimenstan prezıdentteri Ortalyq Azııadaǵy gaz tasymaldaý qýattaryn damytý týraly birlesken deklaratsııa qabyldady.
2010 jyly Úndistan Respýblıkasynyń Syrtqy ister mınıstri Somanahallı Mallaııa Krıshnanyń Qazaqstan Respýblıkasyna sapary barysynda kelissózder júrgizilip, onyń barysynda saıası, ekonomıkalyq jáne gýmanıtarlyq salalardaǵy Qazaqstan-Úndistan yntymaqtastyǵy máseleleri talqylandy. Kelissózderdiń nátıjesi Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti men Úndistan Respýblıkasynyń Úkimeti arasyndaǵy mádenıet, óner, BAQ jáne sport salasyndaǵy yntymaqtastyq týraly kelisimge qol qoıý boldy.
2014 jyly Qazaqstanda Ulttyq stýdenttik fýtbol lıgasy quryldy. Joba aıasyndaǵy sáıkes yntymaqtastyq týraly memorandýmǵa QR Bilim jáne ǵylym mınıstrligi men Qazaqstan fýtbol federatsııasy qol qoıdy.
Jasalǵan memorandýmǵa sáıkes taraptar Qazaqstan Respýblıkasynyń bilim berý uıymdary arasynda oblystyq jáne respýblıkalyq týrnırlerdi birlesip ótkizedi. Sondaı-aq qujat osy sport túrine oqýshylar men stýdentterdi tartý arqyly Qazaqstan Respýblıkasynda buqaralyq fýtboldy damytýdy kózdeıdi.
2017 jyly Mańǵystaý oblysynda Aıraqty-Shomanaı taýly alqabynda tuńǵysh ret geoglıfter galereıasy quryldy. Olardy mańǵystaýlyq arheolog jáne tarıhshy Andreı Astafev jasaǵan. Olardyń barlyǵy ártúrli ólshemde, eń úlkeni 350-den 270 m-ge deıin.
Nazar aýdaratyn geoglıfter etnoaýylǵa, Adaı atanyń tarıhı-mádenı ortalyǵyna jáne Otpantaý shyńyna kelýshiler sanyn kóbeıtýde.
2017 jyly Óskemende Lıtva Respýblıkasynyń konsýldyǵy ashyldy, bul eki el arasyndaǵy ekonomıkalyq, mádenı jáne saıası baılanystardy nyǵaıtýǵa yqpal etedi. Qabanbaı batyr kóshesi, 91 mekenjaıy boıynsha ornalasqan bul konsýldyq konsýltatıvtik jáne aqparattyq kómek kórsetedi, sonyń ishinde vıza máseleleri boıynsha.
2017 jyly alǵash ret qazaqstandyq stýdent Ádına Hamıtova bedeldi Swedish Global Swede Award 2017 syılyǵynyń laýreaty ataǵyn ıelendi. Syılyqty Eýropalyq Odaq isteri jáne saýda mınıstri Enn Lınde ózi tabys etti.
Otandasymyzdy bul marapatqa Shvetsııadaǵy eń iri jáne Eýropadaǵy eń iri medıtsınalyq ýnıversıtetterdiń biri — Karolınska ınstıtýty usyndy. Ol akademııalyq jetistikteri jáne ınnovatsııalar men halyqaralyq qatynastardy damytýǵa qosqan úlesi úshin ınstıtýttyń sheteldik stýdentteriniń úzdikteri dep tanyldy.
2021 jyly Qaraǵandy qalasyndaǵy Nazarbaev Zııatkerlik mektebiniń 12-synyp oqýshylary Dúısenbekov Ánýar men Nurlanov Farhat Koreıada ótken VII halyqaralyq «Jas ǵalym» ǵylymı baıqaýynda birinshi oryndy ıelendi.
Olar qazylar alqasynyń nazaryna «Balaýyz ben grafıt negizindegi kompozıtsııalyq sensor arqyly basketbol dobyn synaý» ǵylymı jobasyn usyndy. Joba aǵylshyn tilinde qorǵaldy.
Zııatkerlik saıysqa qatysýshylardyń zertteý jumystaryn AQSh, Ulybrıtanııa, Sıngapýr, Reseı jáne basqa elderdiń ýnıversıtetteriniń oqytýshylary baǵalady.
2021 jyly «Farab» kitaphanasynyń ǵylymı-zertteý jumystarynyń nátıjesinde AQSh Kongress kitaphanasynyń muraǵattarynan «Turkestan» mýzykalyq týyndysy tabyldy. Ár túrli muraǵat kózderine sáıkes, jazba 1906 nemese 1919 jyldary jazylǵan bolýy múmkin.
2023 jyly Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev Qytaıdyń CCTV telearnasyna suhbat berdi. Toqaev 2019 jyly Qytaıda memlekettik saparmen bolǵanyn jáne Tóraǵa Sı Tszınpınmen mańyzdy kelissózder júrgizgenin eske saldy. Memleket basshysy Qytaıdyń Qazaqstannyń syrtqy saıasatynda mańyzdy ról atqaratynyn atap ótti.
2024 jyly quramynda Anar Býrasheva men Maqsut Jumaev bar qazaqstandyq «Kazakh Everest Team» komandasy álemdegi eń núkte — Everest shyńyna (8848 metr) sátti shyqty. Komanda shyńǵa 12 mamyrda Nepal ýaqytymen tańǵy saǵat 07:25–te jetti. 8000 metrden joǵary bıiktikte daýyl men burqasyn túrindegi eń kúrdeli aýa raıy jaǵdaıyna baılanysty shyńǵa shabýylǵa qatysqan ekspedıtsııalardyń kópshiligi baǵyttan keri burylyp, Everestke bes eldiń alpınısti ǵana sátti kóterile aldy. Olardyń qatarynda álemdegi eń bıik shyńdy baǵyndyrǵan tarıhta tuńǵysh qazaq áıeli atanǵan Anar Býrasheva men qazaqtyń kórnekti alpınısti Maqsut Jumaev ta bar edi, ol úshin bul Everest shyńyna úshinshi kóterilý boldy. Komandanyń shyńǵa kóterilýi bes kúnge sozyldy, olar 7 mamyrda bazalyq lagerden (5 350 metr) attandy. Anar Býrasheva men Maqsut Jumaev Everest shyńyna Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik týyn tikti.