100 jyl buryn balalar qandaı kitaptar oqyǵan - fotoreportaj
Sırek kezdesetin kitaptar qory
Ulttyq akademııalyq kitaphananyń ereksheligine toqtalsaq, ataqty jazýshylar, aqyndar, ǵalymdardyń ataýly zaldary bar. Muqaǵalı Maqataev atyndaǵy zalda qazaq zııalylary ókilderimen kezdesýler, ádebı keshter turaqty ótip turady. Qabyrǵaǵa ilingen QR-kod arqyly onyń óleńderin elektrondy formatta oqı alasyz. Ábish Kekilbaev, Myrzataı Joldasbekov, Ábdijamal Nurpeıisov, Kemel Toqaev atyndaǵy zaldarda avtorlardyń jeke qorynda bolǵan kitaptar saqtalǵan.
2017 jyly «Kitaphanaǵa kitap syıla» aktsııasy aıasynda jazýshylar men aqyndardyń balalary men nemereleri kitaphanaǵa osy kitaptardy syıǵa tartty. Sonymen qatar, olardyń jeke zattary osy zaldarda saqtalyp tur.
Ásirese, «Astana» zalynyń qurylý tarıhy qyzyqty. Kitaphananyń aqparattyq-bıblıografııalyq qyzmeti jetekshisiniń orynbasary Aıman Qusaıynovanyń aıtýynsha, zal elordanyń 20 jyldyǵyn atap ótý kezinde aqyn, jazýshy Nurǵoja Orazdyń qurmetine ashylǵan. Munda qalamgerdiń jeke kitaphanasyndaǵy 5 myńǵa jýyq kitaby saqtalǵan.
Balalar ádebıeti bólimi 6-dan 14 jasqa deıingi jas oqyrmandarǵa ashyq. Munda qazaq, orys, aǵylshyn tilderindegi 13 myńnan astam kitap saqtalǵan.
Atap aıtqanda, Ulttyq akademııalyq kitaphana zaman aǵymynan qalyspaı, tyń jobalardy engizip keledi. Qundy qoljazbalar men kitaptar kitaphananyń www.kazneb.kz elektrondy portalyna ornalastyrylǵan.
Bul jumysty Elektrondyq resýrstardy basqarý qyzmeti júzege asyrady. Júıege bilim berý salalaryndaǵy 64 000 qujat júkteldi. Júıege100-den astam elden kiretin oqyrmandar portaldy paıdalanyp otyr. Osy oraıda, kontent 49 tilde ornalastyrylǵan. Sondaı-aq, portalda sırek qujattardy jáne qoljazbalardy kórýge bolady. Saıtqa 8 948 sırek kitap pen qoljazba júkteldi.
Ulttyq akademııalyq kitaphananyń qazynasy men maqtanyshy – kitap mýzeıinde ornalasqan sırek kitaptar qory. Mýzeı 2014 jyly kitaphananyń 10 jyldyǵyna oraı ashyldy. Kitaphana qory 1,5 mıllıon bolsa, onyń 13 myńnan astamy sırek kezdesetin kitap. Olardyń barlyǵy kitap mýzeıinde saqtaýly.
100 jyl buryn balalar osy kitaptardy oqıtyn
Mýzeıde shynymen de eń qundy zattar saqtalǵan qazynaǵa uqsaıdy. Osynda paraqtaryna sýret salynǵan kóne kitapty qyzyqtap kórýge bolady.
Mýzeı jetekshisi Darıǵa Dáýrenbekovanyń aıtýynsha, buryn fotoapparattar bolmaǵan kezde, saıahatshylar men tarıhshylar sýretshilerdi ózderimen birge saparǵa alyp shyǵatyn.
«Bul kitap reprınt nusqada qaıta basylyp shyǵarylǵan. Túpnusqasy Parıjdegi Lývrda saqtaýly. Kezinde saıahatshylar, tarıhshylar sýretshini ózderimen birge alyp júretin edi. Olar saıahatta kórgenderin qaǵazǵa kóshirdi. Sýretshi Le Dıýk kóptegen elge saıahattaǵan. Ol osy elderdiń bárin aralap, kórgenderin sýret etip salǵan. Bul jınaqta sol kezeńniń sýretteri bar. Osy sýretterden sol kezdegi ómir súrý saltyn elestetýge bolady. Onda 1735 jyldaǵy kórinister beınelengen. Ulttyq kıimder, adamdardyń turmysy, ósimdik pen ań, eńbek quraldary anyq jáne aıqyn kórinedi», - dedi mýzeı jetekshisi.
Qorda Quran Kárimge túsinik beretin «Quran tápsiri» qoljazbasy saqtalǵan.
«Bul jeke kollektsıonerdiń syıy. Qoljazbanyń ereksheligi – ony bir áýlettiń 7 býyny jazǵan. Kitap 990 betten turady jáne ár bette rýdyń jeke móri basylǵan. Ár paraqtyń shetteri altyn túspen bederlengen. Keıinnen qoljazbany Iranda qalpyna keltirdik», - dedi D. Dáýrenbekova.
Jeke sóre uly oıshyl Abaıdyń shyǵarmalaryna arnalǵan. Olardyń biregeıi – Abaıdyń alǵashqy basylymdary.
«Bizde Abaıdyń alǵashqy kitabynyń kóshirmesi bar. Túpnusqalar Semeıde, Almatyda, Sankt-Peterbordyń iri kitaphanalarynda. Abaıdyń 1933 jyly basylǵan shyǵarmalary da bizde saqtalǵan», - dedi mýzeı jetekshisi.
Aıta keteıik, «Bul kitaptardy balalar 100 jyl buryn oqyǵan» atty kórme kópshilik úshin óte qyzyqty. Kompozııatsııa qazaq zııalylarynyń balalarǵa arnap daıyndaǵan kitaptardy qamtyǵan. Sonyń biri – qazaq aqyny, dramatýrg, aýdarmashy Іlııas Jansúgirov daıyndaǵan «Balalarǵa bazarlyq» kitaby.
«Іlııas Jansúgirov balalarǵa shaǵyn kitaptar arnady. Ol kezde boıaý men qaǵazǵa qatysty qıyndyqtar boldy, biraq olar balalarǵa arnalǵan túrli-tústi kitaptardy shyǵarýǵa tyrysty. Atap aıtqanda, ár kitaptyń óz tarıhy bar. Qazaq jazýshylary álem ádebıeti klassıkteriniń shyǵarmalaryn aýdaryp, olar da latyn grafıkasynda jaryq kórdi», - dedi D. Dáýrenbekova.
Polıgrafııa turǵysynda erekshe jáne qyzyqty kitaptar bar. Mysaly, Omar Haııam rýbaılary kitaby kúmispen bezendirilip, taza bylǵarydan jasalǵan. Ol - biregeı ári shaǵyn taralymmen shyǵarylǵan eksklıýzıvti basylym. Kitaphanada óte kishkentaı kitaptar jınaǵy da bar. Olar túrli elderden jetkizilgen. Gogol shyǵarmalarynyń tolyq jınaǵy, ıaǵnı reprınt nusqadaǵy onyń dál kóshirmesi bar. Tabıǵı jibekten jasalǵan qytaı kitaptary kóp.
«Kóptegen kitapty bizge oqyrmandar ózderi syılady. Olardy biregeı olja desek te bolady. Bizge beıtanys adam Quran kitabyn syıǵa tartty. Bul kitaptyń tarıhy erekshe. Onyń atasy ǵalym bolǵan, ol adamdardy emdegen, biraq Qazaqstannan ketýge májbúr bolǵan. Keıinnen ol kisi Reseıde qaıtys boldy. Eski úıi jóndelip jatqanda, balalary osy kitapty taýyp alypty. Ózderi qalpyna keltirip, bizge berýge sheshim qabyldady», - deıdi Darıǵa Dáýrenbekova.
Reseıden qundy qujattar jetkiziledi
2022 jyldyń basyndaǵy jaǵdaı boıynsha Ulttyq akademııalyq kitaphanada 517 281 oqyrman tirkeldi, onyń ishinde 475 720-sy qashyqtan kitaphana qyzmetterin paıdalanyp otyr. Bıyldyń 9 aıynda oqyrmandar sany 47 724 bolsa, onyń 7 266-sy jańadan qosylǵan.
Ulttyq akademııalyq kitaphananyń dırektory Ǵazıza Nurǵalıevanyń aıtýynsha, elektrondy jáne qaǵaz kitaptar qatar júrýi kerek. Sondyqtan, eń aldymen kitaphanalarda baı kitap qoryn qalyptastyrý kerek. Baspagerler kitaptardyń bir danasyn únemi Ulttyq akademııalyq kitaphanaǵa syıǵa tartyp turady. Baǵaly syılyq jasap jatqan avtorlar da bar. Keıbir kitaphanalar men kitap dúkenderi de óz kitaptaryn syıǵa tartady.
«Jaqynda Mınskide ótken kitaphanashylardyń keńesine qatystym. Biz pikir, aqparat almastyq, ózara yntymaqtastyq ornattyq. Kezdesýdiń nátıjesinde Sankt-Peterbordaǵy prezıdenttik kitaphana bizge 76 qujatty tapsyratyn boldy. Aqmola, Torǵaı oblystarynyń kartalary, basqa óńirlerimizge qatysty málimetter, hattar, foto jáne beıne qujattar bar. Prezıdenttik kitaphananyń basshylyǵy bul qujattardy bizge elektrondy formatqa kóshirip berýge kelisti. Elimizge qatysty málimetter men qoljazbalardy jınaýymyz kerek. Sırek kezdesetin kitaptar qory – kitaphanamyzdyń asyl qazynasy», - deıdi Ǵazıza Nurǵalıeva.
Ulttyq akademııalyq kitaphana dırektory oqyrmanǵa qolaıly bolýy úshin kitaphananyń qyzmetine, kitap qory men ınfraqurylymyna erekshe kóńil bólý kerek dep esepteıdi.
Sonymen qatar, Ulttyq kitaphanada ádebı keshter, baspasóz konferentsııalary, avtorlarmen kezdesýler ótkizilip turady.
«Biz kitap klýbtaryn uıymdastyrdyq, oqyrmandardy kitaphana ómirine tartý maqsatynda is-sharalar ótkizip jatyrmyz. Ulttyq akademııalyq kitaphanamyzda oqyrmandar klýby jumys isteıdi. Taǵy úsh kitap oqý klýby ashylady. Bul – jaqsy úrdis. Olar kitapty talqylaıdy, avtordy kezdesýge shaqyrady. Odan bólek ádebı keshter, basqa da is-sharalar ótkizemiz. Osyndaı kezdesýlerge 50 adam kelse, qatarymyz taǵy da 50 oqyrmanmen tolyǵady degen sóz. Kitaphanaǵa barý tegin ekenin kóbi bile bermeıdi. Kitaphanashylarmen mundaı suhbattar, fotoreportajdar da kitaphananyń jáne osynda qyzmet etetinderdiń ımıdjin kóterýge septigin tıgizedi. Kitaphanashy kúnine oraı olar túrli kezdesýlerge, tikeleı efırge, suhbattarǵa shaqyryldy. Jumysymyzǵa osyndaı kóńil bólinip jatqany bizdi qýantady», - dedi Ǵazıza Nurǵalıeva.
