1 jeltoqsan - QR Tuńǵysh Prezıdenti kúni: Ult Kóshbasshysy, sarabdal saıasatker
2011 jylǵy 14 jeltoqsanda Memleket basshysy «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy merekeler týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańyna tolyqtyrýlar engizý týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańyna qol qoıdy, onda 1 jeltoqsanda atalyp ótiletin jańa memlekettik mereke - Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti kúnin belgileý kózdelgen bolatyn.
Qazaq eliniń táýelsizdik alǵannan bergi baǵyndyrǵan shyńdary jeterlik. Tarıh úshin qas-qaǵym sát bolǵanymen 20 jyldan sál-aq astam ýaqyt ishinde býyny endi bekı bastaǵan el álemdik deńgeıdegi alpaýyttarmen ıyq tirestirip, tyń bastamalarǵa uıytqy bola alatyndyǵyn da pash etip otyr. Onyń jarqyn dáleli 11 jyldyq toqyraýda bolǵan EQYU sammıtin joǵary deńgeıde uıymdastyryp, Azıada oıyndaryn ótkizýi, sonymen qatar kóptegen halyqaralyq sharalarǵa uıytqy bolýy, aldaǵy ýaqytta EHRO-2017 kórmesin ótkizetindigi dálel bola alady. Mine osyndaı aýqymdy sharalardyń basy-qasynda júrgen Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń eńbegi eren ekendigi sózsiz. Sondyqtan da bıyldan bastap 1 jeltoqsan Qazaqstan Tuńǵysh Prezıdenti kúni merekesi keńinen atalyp ótpek. Aıta keterligi, tańdaý bul kúnge teginnen-tegin túsip otyrǵan joq. Este bolsa, 1991 jyldyń 1 jeltoqsan kúni táýelsiz Qazaq elinde alǵashqy prezıdenttik saılaý ótip, onda Nursultan Nazarbaev halyqtyń zor senimimen, ıaǵnı saılaýshylardyń 98,78 paıyz daýysymen jeńiske jetken edi.
Memleket bıligin qolǵa alǵannan bastap QR Prezıdenti atqarǵan ıgi ister jeterlik. Máselen, Memleket basshysynyń sol bir qıyn-qystaý kezeńde, ıaǵnı 1991 jyldyń 29 tamyzynda 60 jylǵa jýyq ýaqyt boıy Abaı, Shákárim syndy danalar dúnıege kelgen Semeı topyraǵyndaǵy ıadrolyq synaqtardy toqtatý týraly Jarlyqqa qol qoıýy erlikpen-para-par edi. Árıne, mundaı qadamǵa barý jolynda qanshama kedergilerdiń kóp bolǵandyǵy da sózsiz. Kúni keshe elordada tórinde uıymdastyrylǵan «Jańa álemdegi jańa Qazaqstan» atty «Birinshi Nazarbaev oqýlary» halyqaralyq forýmy barysynda sóz sóılegen QR BUU Bas hatshysynyń orynbasary Qasym-Jomart Toqaev óz sózinde el táýelsizdiginiń alǵashqy jyldarynda oryn alǵan mańyzdy oqıǵalardyń birine toqtala kele: «1992 jyldyń basynda Syrtqy ister mınıstrligine dıplomatııalyq arnalar arqyly Qazaqstan Prezıdentiniń atyna Lıvııa revolıýtsııasynyń kósemi Mýammar Kaddafıden hat keldi, onda elimizdiń aýmaǵynda onyń jazýynsha, «alǵashqy musylmandyq atom bombasy» delinetin ıadrolyq arsenaldardy saqtaý usynylǵan bolatyn. Bul rette, ony ustap turý úshin Kaddafı hatynda kóptegen mıllıard dollar kómekter bólinetini de ýáde etilgen», - dep esine aldy. Onyń paıymynsha, kez kelgen jaýapsyz saıasatker úshin osyndaı baı memleketter tarapynan jasalǵan munshalyqty jomart usynystar áldeqaıda tartymdy kórinýi múmkin edi. «Biraq naǵyz memleket qaıratkeri qarapaıym saıasatkerden áldeqaıda erekshelenedi, olar kez kelgen máseleni qazirgi konıýnktýraly sanatpen oılamaıdy, ol strategııalyq tártip túsinigin basshylyqqa alady», - dedi BUU Bas hatshysynyń orynbasary.
Iıa, osylaısha, bılikke kelgen kezden-aq kóregendik tanytqan Elbasynyń búginde júrgizip otyrǵan qazaqstandyq damý joly men modeli álem qaıratkerleri tarapynan zor qyzyǵýshylyq týǵyzyp otyr. Onyń jetekshiligimen elimiz eshkimge uqsamaıtyn ekonomıkalyq damý jolyn bastady. Damý qarqyny jaǵynan HHІ ǵasyrdaǵy kóshbastaýshy memleketterdiń qataryna qosyldy. Qazaqstan álemde óziniń saıası ornyn aıqyndap aldy. Beıbit saıasat pen ultaralyq kelisimdi qamtamasyz etti. Qazaqstan halqy Assambleıasyn qurdy. Jahandyq ıadrolyq synaqsyz aımaq qurý jóninde usynys berdi. Álem halqy Qazaqstan basshysynyń uly bastamasyna qoldaý kórsetti. Ulttyń qamyn oılaıtyn, damýdyń keleshegin boljaıtyn dana saıasat usynǵan Nursultan Nazarbaev jas memleketti ekonomıkasy ornyqty 51 eldiń qataryna qosty. Qazaqstan keshegi totalıtarlyq júıeniń túıinderin sheship, zaıyrly, quqyqtyq memleketke aınaldy. Eýropanyń tórine shyqty. Dinı toleranttylyqqa qol jetkizdi. Máselen, bul jaıynda joǵaryda atap ótken forýmda «Órkenıetter dıalogy» Forýmy Halyqaralyq úılestirý komıtetiniń tóraǵasy Valter Shvımmer: «Men eshýaqytta táýelsiz Qazaqstandaǵy etnıkalyq nemese dinı shıelenister týraly estigen emespin. Qazirgi kúni álem Qazaqstandaǵy halyqtar men nanym-senimderdiń, mádenıetterdiń, dástúrlerdiń, tilderdiń, dinderdiń baılyǵynan sabaq ala ma!? Ala alatyndyǵymyzǵa men kámil senimdimin», - dep aǵynan jarylǵan bolatyn.
Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń jahandyq álem shyndyǵy turǵysynan eýrazııalyq ıdeıany jetildirýdi teorııalyq jańartýǵa qol jetkizip, ony tek teorııa turǵysynda qaldyryp qoımaı is júzine asyrýdaǵy qımyly da búginde jurtshylyqtyń nazaryn aýdartyp otyr. Keden odaǵy Qazaqstan, Reseı jáne Belarýs tolyqqandy Eýrazııalyq odaqqa jaqyndatyp otyr. Bul - Nazarbaev ıdeıasynyń shyndyq ekendigin kórsetedi.
Máselen, M.Lomonosov atyndaǵy Máskeý memlekettik ýnıversıtetiniń rektory Vıktor Sadovnıchııdiń paıymynsha, Nursultan Nazarbaevtyń Eýrazııalyq doktrınasy - ǵalymdar men saıasatkerlerdiń basa nazar aýdarýyn talap etetin aýqymdy taqyryp. «Men ózime barynsha jaqyn sátterdi ǵana atap ketkim keledi. Birinshiden, Nursultan Nazarbaev ázirlemesi birigýdiń zamanaýı úlgisi. Totalıtarlyq rejim qulaǵannan keıin keńes úkimetinen keıingi memleketterde «keńes halqy» túrindegi birlestikke qatysty ornyqty qarsylyq boldy, onda birlik ulttyq erekshelikter men ulttyq mádenıetti joǵaltýmen qamtamasyz etilgen bolatyn. Nursultan Ábishulyna birigýdiń basqa túri, birlik, ulttyq táýelsizdikti, mádenı jáne tildik ózindikti saqtaýǵa kómektesetin basqa birigý joly týraly áńgime bolyp otyrǵanyn talmaı dáleldeýge týra keldi. Ekonomıkalyq, mádenı, bilim berý, saıası birigý halyqtar aldynda jańa múmkindikter ashady, «Ótkenge kóz júgirtip, bolashaqty boljaımyz» atty tarıhtyń oń sabaǵyn este saqtap myńdaǵan jylǵy Eýrazııalyq dostastyqqa senimdi bolatyndardyń áleýetin arttyrady», - dedi ol. Onyń paıymynsha, ekinshiden, Qazaqstan Prezıdentiniń tujyrymdamasynda álemdik dáýirdiń jańa qurylymy iri bloktar qatynasyn bildiredi degen tezıs erekshe tur. Jeke halyqaralyq qoǵamdastyqqa kirý - búgingi tańda oryndalmaıtyn mindet. Eýropalyq odaqty qalyptastyratyn óńirlik birlestik qazir ózimen álemdik arenaǵa shynaıy kúshti bildiredi, ony bir tarapty áser etýler men birneshe sheshimderdiń bir óristi yrǵaqtary geosaıasatyna daǵdylanǵandarmen eseptesýge bolmaıdy. «Sondyqtan, halyqaralyq qoǵamdastyqta Nazarbaevtyń «Daǵdarystan shyǵýdyń kilti» dep atalǵan jańa jahandyq bastamasy - álemdik qarjy-valıýta júıesin uıymdastyrý, álemniń jańa geosaıası qurylymyn qurý oń qabyldandy», - dedi MMÝ rektory.
«Nazarbaev fenomeni» óte kóp qyrly qubylys. Al bul fenomendi zertteý Qazaqstannyń jańa zamanǵy tarıhyn túsiný úshin ǵana emes, sonymen qatar kúlli álem damýynyń qazirgi zamanǵy protsesterin uǵý úshin de mańyzdy. Bilim jáne ǵylym mınıstri B.Jumaǵulovtyń sózimen aıtqanda, «... Áýeli - ol zamanda el basy... bolady», dep jazǵan edi uly Abaı. Bolashaqty boljaǵan Abaı babamyz qandaı uly bolsa, halyq, zaman synynan múdirmeı elin óristi jolǵa bastaǵan Nazarbaev ta sondaı uly tulǵa!
