1 sáýir. QazAqparat kúntizbesi
ATAÝLY KÚNDER
Halyqaralyq qustar kúni
Ekologııalyq ataýly kúnniń shyǵý tarıhy týraly naqty málimetter joq. Degenmen, 1906 jyly 1 sáýir kúni qustardy qorǵaý jónindegi halyqaralyq konventsııaǵa qol qoıylǵandyǵy aıtylady. Konventsııanyń negizgi qaǵıdalary - jumyrtqa salý jáne jyly jaqqa qaıtý mezgilderinde qustardyń barlyq túrin qamqorlyqqa alý, joǵalyp ketý qaýpi bar qus túrlerin qorǵaý, qustardy aýlaýdyń keıbir túrlerine tyıym salý, qus ósirý jáne adamdardy tabıǵatty saqtaý jóninde saýattandyrý úshin qoryqtar ashý.
Kúlki kúni
Kúlki kúnin toılaý Frantsııada bastaý alǵandyǵy aıtylady. Ejelgi rımdikter «aqymaqtar merekesin» 17 aqpanda atap ótken. Al Shyǵys Úndistanda 31 naýryz kúni «ázildesý salty» ejelden bar eken. Ázil-qaljyńǵa bir ıyǵyn berip turatyn qazaqta da bul kúnge baılanysty ártúrli qyzyq áńgimeler jeterlik. Erte kóktemniń ala quıyn minezin ázilmen jýyp-shaıǵysy kelgen halyq bul kúni jaqyndarymen qaljyńdasyp, olardy «aldap-soǵýǵa» baryn salady.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1923 jyly «Erik» degen ataýmen qazirgi «Atyraý» gazetiniń alǵashqy sany jaryq kórdi. Alǵashynda taralymy 500 dana bolǵan. Qazirgi atymen 1990 jyldan bastap shyǵady.
1943 jyly Almaty qalasynda «Ortalyq Respýblıkalyq Memlekettik kınofonofotoqujattar muraǵaty» óz qyzmetin bastady. Erejege sáıkes, Ortalyq Respýblıkalyq Memlekettik kınofotoqujattar muraǵaty ǵylymı-zertteý mekemesi boldy jáne ol QazKSR ishki ister halyq komıssarıaty muraǵattyq bóliminiń quzyrynda edi. Muraǵat quramyna respýblıka aýmaǵynda paıda bolǵan saıası, tarıhı, mádenı mańyzy bar kınofotoqujattar engizildi.
1993 jyly «Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik nagradalary týraly» № 2069-XII Zańymen «Dańq» ordeni bekitildi. Orden tek qana kúshtik qurylymdar ókilderine ǵana beriledi.
1995 jyly Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń Jarlyǵymen Mınıstrler kabıneti janyndaǵy Keden komıteti quryldy.
1995 jyly Ulttar jónindegi memlekettik komıtet quryldy. Onyń qyzmetine respýblıkada tirkelgen ulttyq-mádenı ortalyqtar, saıası partııalar, qoǵamdyq qozǵalystarmen baılanys ornatý kiredi.
2007 jyly el aýmaǵynda Qazaqstan Respýblıkasynyń «Oıyn kásipkerligi týraly» zańy kúshine enip, soǵan sáıkes buryn berilgen lıtsenzııalardyń merzimi aıaqtalyp, oıyn mekemeleri tek qana Qapshaǵaı men Býrabaıda ashyldy.
2009 jyly Jaıyq ózeniniń alaby jáne Kaspıı teńiziniń jaǵalaýy halyqaralyq mańyzǵa ıe sýly-batpaqty alqaptardyń Ramsar tizimine engizildi. Bul - osy tizimge engen Qazaqstannyń ekinshi aýmaǵy. Qazaqstan Ramsar konventsııasyna 2007 jyly qosylǵan. Búgingi tańda Ramsar tizimine Jaıyq ózeniniń alabynan bólek, Teńiz-Qorǵaljyn kólderi júıesi de engizilgen.
2011 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq banki «Tuńǵysh ǵaryshker» jańa monetasyn aınalymǵa shyǵardy. Ol moneta QR Premer-Mınıstriniń Jerden alǵashqy adamnyń ǵaryshqa ushýyna 50 jyl tolýyna arnalǵan sharalar josparyna sáıkes bekitilgen qaýlysyna saı daıyndaldy. Monetanyń salmaǵy - 40,7 gramm (24 gramm tantaldan saqına, dıskisi - 925/1000 synamdy kúmisten, massasy 16,7 gramm), dıametri - 38,61 mm., «rroof» sapasymen jasalǵan. Bıkolorly (qurama) monetanyń pishini sheńber tárizdes, kontsentratsııaly túrde ornalasqan saqına men dıskiden turady. Monetanyń ishki dıski kúmisten, syrtqy saqınasy tantaldan jasalǵan.
2015 jyly Vengrııa Premer-Mınıstri Vıktor Orbannyń elimizge jasaǵan saparynda Qazaqstannyń aýyl sharýashylyǵyn damytý qoryn qurý týraly kelisimge qol qoıyldy. Qordyń maqsaty – respýblıkanyń agroónerkásiptik kesheniniń jobalaryna ınvestıtsııa tartý.
2016 jyly orta salmaqta IBF/IBO/WBA boıynsha álem chempıony, qazaqstandyq boksshy Gennadıı Golovkın elimizde ótetin World Expo 2017 kórmesiniń resmı ókili atandy.
2017 jyly Avstralııa men Jańa Zelandııada Qazaqstannyń OYLA Youth Science atty ǵylymı-tanymdyq jýrnalynyń alǵashqy nómiri jaryq kórdi. Jańa basylymnyń tırajy - 20 myń dana. Bul - Qazaqstannan eksporttalǵan alǵashqy ıntellektýaldyq ónim boldy.
2018 jyly Makedonııada shahmattan dástúrli Karpos Open 2018 halyqaralyq týrnıri ótti. Skopede ótken dodaǵa Qazaqstan atynan qatysqan Jansaıa Ábdimálik ózi oınaǵan toǵyz partııanyń beseýinde jeńiske jetip, tórteýinde teń tústi. Jeti upaımen besinshi oryndy ıelenip, áıelder arasyndaǵy úzdik nátıjege jetti. Jalpy, týrnırge 17 eldiń 165 shahmatshysy qatysty.
2019 jyly L.N. Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetiniń Brıýsseldegi Qazirgi zamanǵy bilim jáne ǵylym ınstıtýtynda (MERI) ókildigi ashyldy. Ókildik mindetteri - EO ǵylymı granttaryna qazaqstandyq oqytýshylardyń qatysýy úshin seriktester izdeý jáne eýropalyq stýdentterdi qazaqstandyq JOO-da oqýǵa tartý.
2021 jyly Aqmaral Zupar Petropavlda ótken gir sportynan Qazaqstan chempıonatynyń altyn medalin jeńip aldy. Ol sonymen qatar, 24 kg salmaqty 201 ret kóterip, eldiń rekordyn jańartty. Onyń nátıjesi álemdegi eń úzdikterdiń qataryna kirdi.
2022 jyly Almatyda kórnekti gıdrogeolog, gıdrogeohımııalyq ǵylymnyń negizin salýshy, QR eńbek sińirgen ǵylym qaıratkeri, geologııa-mıneralogııa ǵylymdarynyń doktory, QR Ulttyq ǵylym akademııasynyń akademıgi Júrimbek Sydyqovtyń qurmetine memorıaldyq taqtanyń saltanatty ashylýy ótti. Memorıaldyq taqta Q.I.Sátbaev atyndaǵy Qazaq ulttyq tehnıkalyq zertteý ýnıversıtetit janyndaǵy Ý.M.Ahmedsafın atyndaǵy gıdrogeologııa jáne geoekologııa ınstıtýtynyń qabyrǵasyna ornatyldy. J.Sydyqov bul jerde 70 jylǵa jýyq qyzmet etken.
2022 jyly aqtaýlyq shahmatshy Edgar Mamedov shahmattyń klassıkalyq, blıts jáne rapıd túrinen birinshi oryn alyp, absolıýtti chempıon atandy.
18 jasqa deıingi qatysýshylar arasyndaǵy jarystarda ár nomınatsııada «altyn» alyp, qosymsha kúmis júldeger atanǵan jalǵyz E. Mamedov Qazaqstannyń absolıýtti chempıony atandy.
