1 naýryzdan el turǵyndaryn qandaı ózgerister kútip tur
ASTANA. KAZINFORM – Naýryz aıynan bastap elimizdiń 8 óńirinde bir aı boıy aýyr júk kólikteriniń qozǵalysyna shekteý engizilip, temirjol bıletiniń baǵasy kóterilmek. Kazinform el turǵyndarynyń kúndelikti tynys-tirshiligine qatysy bar osy jáne ózge de ózgeristerge sholý usynady.
Teńgelik depozıtter boıynsha shekti mólsherlemeler joıylady
Qazaqstannyń depozıtterge kepildik berý qory naýryzdan bastap shekti mólsherlemelerdiń mánderin jarııalaýdy toqtatyp, depozıt naryǵyndaǵy naryqtyq mólsherlemeler týraly málimetterdi jarııalaı bastaıdy.
— Yryqtandyrý jaǵyna qaraı jasalatyn kelesi qadam — kapıtaldanýy jaqsydan tómen bankter úshin teńgelik depozıtter boıynsha shekti mólsherlemelerdi joıý. 2025 jyldyń 1 naýryzynan bastap, QDKBQ teńgelik depozıtter boıynsha shekti mólsherlemelerdi belgilemeıtin bolady. Kapıtaldanýy jaqsydan tómen bankter sondaı-aq ózderiniń depozıttik saıasatyn basqa bankter sekildi naryqtyq jaǵdaıǵa saı belgileıtin bolady. Sonymen birge, eger kapıtaldanýy jaqsydan tómen bankter ózderiniń depozıtteri boıynsha mólsherlemelerdi aıtarlyqtaı ósiretin bolsa (naryqtyq mólsherlemege qaraǵanda joǵary+spred), bul bank júıesine qosymsha táýekelder bolyp tıedi. Osyǵan baılanysty mundaı bankter júıelik táýekel úshin tóleıtin jarnaǵa qosymsha retinde mólsherlemelerdiń shekten tys asyrylý dárejesine jáne depozıtterdi tartý kólemine qaraı kóterińki jarna tóleıtin bolady, — delingen habarlamada.
Depozıt naryǵyndaǵy mólsherlemelerdi retteý reformasyn júzege asyrýǵa baılanysty 2025 jyldyń aqpan aıynan bastap, QDKBQ saıt betinde teńgelik depozıtter boıysha shekti mólsherlemeler týraly aqparatty jarııalaýdy toqtatady. Onyń ornyna 2025 jyldyń naýryz aıynan bastap, QDKBQ óziniń resmı saıtynda bólshek saýdalyq depozıt naryǵynda qalyptasqan naryqtyq mólsherlemeler týraly málimetterdi jarııalaıtyn bolady. Shetel valıýtasyndaǵy depozıtter boıynsha shekti mólsherlemeler áli de barlyq bankter úshin belgilenedi.
— Biz júrgizilgen reforma bankterge ózderiniń depozıtteri boıynsha syıaqy mólsherlemelerin belgileý barysynda kóbirek erkindik beredi dep kútemiz. Teńgelik depozıtter boıynsha mólsherlemeler naryqtyq faktorlardy eskere otyryp belgilenetin bolady. Al endi bankter úshin mólsherlemelerdi belgileý barysynda ustanatyn basty baǵdar — naryqtyq mólsherleme. Onyń kólemin naryqtyń barlyq qatysýshylary belgileıdi. Bul bankter arasynda adal básekelestiktiń damýyna jaǵdaı jasaıdy jáne bólshek saýdalyq depozıt naryǵynyń, ásirese sanaýly bankter ǵana qatysatyn segmenttiń damýyna jańa serpin beredi, — deıdi QDKBQ basshysy Ádil Ótembaev.
Aıtalyq, mysaly, qazirgi ýaqytta merzimi 12 aıdan asatyn merzimdi jáne jınaq salymdardy tartý kólemi mardymsyz, biraq molaıtýǵa áleýet jetkilikti. Teńgelik depozıtter boıynsha mólsherlemelerdiń shegi joıylǵanymen, júıelik táýekel úshin tólenetin jarna men kóterińki jarna teńestirýshi qyzmetin atqarady jáne bankterdi depozıtter boıynsha mólsherlemelerdi shekten tys kóterý nıetinen bas tartqyzady. Bul QDKBQ-nyń qarjylyq turaqtylyqqa járdemdesý boıynsha mindetterimen úılesedi.
Júk kólikteriniń júrýine shekteý engiziledi
Sonymen, Indýstrııa jáne ınfraqurylymdyq damý mınıstriniń 2023 jylǵy 5 shildedegi № 492 buıryǵynyń 19 tarmaǵyna sáıkes, respýblıkalyq avtojoldardy qysqy mezgilden keıin saqtaý maqsatynda 2025 jylǵy 1 naýryzdan bastap 1 sáýirge deıin «besinshi jol klımattyq aımaqqa» jatatyn kelesi segiz oblysta shekteý engiziledi:
- Almaty oblysy
- Atyraý oblysy
- Jambyl oblysy
- Ulytaý oblysy
- Qyzylorda oblysy
- Mańǵystaý oblysy
- Jetisý oblysy
- Túrkistan oblysy
Alaıda kelesi avtokólikterdiń túrlerine bul shekteýler qoldanylmaıdy:
- halyqaralyq júk jáne jolaýshylar tasymalyna;
- tótenshe jaǵdaılar men olardyń saldaryn aldyn alý jáne olardy joıý jónindegi is-sharalardy júzege asyratyn kólikterge;
- gýmanıtarlyq kómek kórsetetin, azyq-túlikterdi, dári-dármekterdi, jolaýshylar men bagaj tasymalyn júzege asyratyn kólikterge;
- jol-qurylys jumystaryna paıdalanylatyn kólikterge.
— Júrgizýshiler men kólik ıelerine osy aqparatty marshrýttaryńyzdy josparlaǵanda eskerýlerińizdi suraımyz, — delingen QazAvtoJol habarlamasynda.
Temirjol bıleti qymbattaıdy
1 naýryzdan bastap temirjolmen jolaýshylar tasymalynyń bılet quny 7 paıyzǵa qymbattaıdy. Aıta keterligi, bıyl jolaýshylardyń jaılylyǵy men tasymal sapasyn arttyrý úshin 226 jańa vagon satyp alynady. Vagondar otandyq ZIKSTO zaýyty men Shtadler kompanııasynda óndiriledi. Bul jyly vagondar 13 baǵyt boıynsha qatynaıdy.
Jańa vagondar kondıtsıoner, Wi-Fi, zamanaýı dárethanalar, keńeıtilgen júk sóreleri, qaýipsizdik júıelerimen qamtamasyz etiledi.
Sondaı-aq erekshe sanattaǵy jolaýshylarǵa yńǵaıly jaǵdaı jasalady. Aıta keterligi, byltyr osy maqsatta 143 jańa vagon satyp alynǵan edi. Al negizinen 2029 jylǵa deıin otandyq vagon parkin 1 000 vagonǵa deıin jańartý josparda bar.
Jalpy, suranystyń kóbeıýýine baılanysty jolaýshylar tasymaly jyldan jylǵa ósip keledi, 2024 jyldyń qortyndysynda 2023 jylǵa qaraǵanda bul kórsetkish 5,6 paıyzǵa ósip, 20,8 mln jolaýshyǵa jetti. 2025 jyly osy kórsetkishti 1 mln jolaýshyǵa arttyryp, jolaýshylar sanyn 21,8 mln-ǵa jetkizý josparlanǵan.
Shamalǵan stansasy mańynda qozǵalys ózgeredi
2025 jylǵy 1 naýryzdan bastap «Qazaqstan temir joly» UK» AQ haty negizinde Almaty oblysy, Qarasaı aýdany, Jibek joly eldi mekeni arqyly ótetin KAZ01 «Astana — Qaraǵandy (aınalma jol) — Almaty» avtojolynyń «Shamalǵan stansasynyń aınalma jolynyń» 2448+900 shaqyrymynda (46+100 shaqyrym) ornalasqan temirjol ótkeli jabylady.
Kólik quraldarynyń úzdiksiz qozǵalysyn qamtamasyz etý maqsatynda barlyq qaýipsizdik talaptaryna sáıkes keletin jańa aınalma jol uıymdastyryldy. Barlyq qajetti jol belgileri men qozǵalysty retteıtin quraldar ornatyldy.
Reseıdegi Elshilik qujattardy poshta arqyly qabyldaýdy toqtatady
Qazaqstan Respýblıkasy Reseı Federatsııasyndaǵy Elshiliginiń konsýldyq bólimi 2025 jylǵy 1 naýryzdan bastap koronavırýs pandemııasyna baılanysty ýaqytsha engizilgen azamattyqtan aıyrylýyna arnalǵan qujattardy poshta arqyly qabyldaýdy toqtatady. Qujattardy qabyldaý jeke kelý arqyly júzege asyrylatyn bolady.
Reseı Federatsııasynyń Sankt-Peterbýrg, Qazan, Astrahan, Omby, Ekaterınbýrg qalalarynda Qazaqstan Respýblıkasynyń Bas konsýldyqtary, Lenıngrad, Pskov, Túmen, Novosıbırsk, Kalınıngrad oblystarynda, Perm ólkesinde, Altaı ólkesinde, Tatarstanda jáne Bashqurtstanda, Hanty-Mansıısk avtonomııalyq okrýginde Qazaqstan Respýblıkasynyń Qurmetti konsýldary jumys isteıdi.
Qazaqstan Respýblıkasy men Reseı Federatsııasy arasyndaǵy qarym-qatynas serpindi damyp keledi jáne yntymaqtastyqtyń kóptegen salalaryn qamtıdy. Ekijaqty baılanystar men yntymaqtastyq keń kólemdi sharttyq-quqyqtyq bazamen (400-den astam sharttar men kelisimderge qol qoıyldy) retteledi.
Ramazan aıy
1 naýryzda qasıetti Ramazan aıy bastalady. Naýryz aıynyń 26-nan 27-ne qaraǵan tún — Qadir túni, al 30 naýryz — Oraza aıt merekesi. Pitir sadaqasy elimiz boıynsha eki keli unnyń ortasha baǵasy negizinde 655 teńge bolyp bekitilgen.
Bas múftı Naýryzbaı qajy Taǵanulynyń aıtýynsha, jolaýshylar, naýqas jandar men syrqaty asqynyp ketýinen qaýiptengen adamdar, sondaı-aq júkti nemese emizýli balasy bar áıelder oraza ustaýdy keıingi ýaqytqa qaldyrýyna bolady. Buǵan sharıǵatymyz ruqsat beredi. Islam dini aýyz bekitýge, zeket pen sadaqa berýge shamasy kelmeıtin adamdardy aýyrtpalyqtan bosatqan.
— Densaýlyǵyna baılanysty nemese kárilik jetip oraza ustaýǵa shamasy jetpegen adamdar aýyz bekitken kisilerge aýyzashar berse, ol da — úlken saýap… Osy rette barshańyzdy Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasynyń qasıetti aıda uıymdastyratyn qaıyrymdylyq is-sharalaryna úles qosýǵa shaqyramyn. Kásipkerlerdi áleýmettik mańyzy bar azyq-túlikterdiń baǵasyna jeńildik jasaýǵa úndeımin. Ramazan aıyna týra kelgen qudaıy astardy aýyzashar ýaqytynda ótkizip, kóbirek saýap alýǵa tyrysaıyq. Qoǵamdyq tamaqtaný oryndarynda aýyzashar mázirin halyqqa yńǵaıly baǵamen usyný da — saýapty istiń biri. Bul aıda tek tabysqa kenelýge emes, eń bastysy Haqtyń razylyǵy men halyqtyń alǵysyn alýǵa asyqqan abzal. Dúkenderde kúlli jamandyqtyń bastaýy bolǵan araq-sharap satylmasa degen tilegimizdi jetkizemiz, — dedi Bas múftı.
Smartfondardy tirkeý erejesi ózgeredi
2025 jylǵy 24 naýryzdan bastap abonenttik uıaly baılanys qurylǵylaryn tirkeý erejelerine engizilgen ózgerister kúshine enedi. Soǵan oraı elimizde abonenttik qurylǵylardyń «aq», «sur» jáne «qara» tizimi paıda bolady.
Tsıfrlyq damý, ınnovatsııalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstrligi tirkelgen baılanys jobalaryn monıtorıngileý jáne damytý basqarmasynyń basshysy Azamat Seriktaevtyń aıtýynsha, bul erejeniń osy jyldyń 24 naýryzyna deıin satyp alynǵan abonenttik uıaly baılanys qurylǵylaryna esh qatysy bolmaıdy. Atalǵan merzimge deıin satyp alynǵan uıaly baılanys qurylǵylardyń barlyǵy avtomatty túrde «aq» tizimge engiziledi.
— Qabyldap jatqan erejege sáıkes, abonenttik qurylǵylardyń «aq», «sur» jáne «qara» tizimi paıda bolady. Erejeniń eń basty maqsaty — tutynýshylar men abonentterdi qaýipsiz jáne tekserilgen abonenttik qurylǵylarmen qamtamasyz etý. Eger qurylǵyńyz atalǵan ereje zańdy kúshine engenge deıin satyp alynǵan bolsa, eshqandaı qobaljýdyń, alańdaýdyń esh qajeti joq, — dedi Azamat Seriktaev.
Úmitkerler UBT tapsyrady
1 naýryz ben 6 sáýir aralyǵynda Ulttyq biryńǵaı testileý ótedi. UBT-ǵa shartty túrde aqyly negizde kúndizgi oqý nysany boıynsha joǵary oqý oryndaryna qabyldanǵan, ótken jylǵy mektep jáne kolledj túlekteri, QR azamaty emes ulty qazaq tulǵalar, sondaı-aq mektep bitiretin túlekter joǵary oqý oryndaryna aqyly negizde túsý úshin qatysady.
UBT barysynda kalkýlıator, Hımııalyq elementterdiń perıodtyq júıesi (Mendeleev kestesi) jáne tuzdardyń erigishtik kestesi testileý baǵdarlamasynda qoljetimdi bolady. Test tapsyrýshylar testileý aıaqtalǵannan keıin 30 mınýt ishinde apellıatsııaǵa ótinish bere alady. Sertıfıkat apellıatsııalyq komıssııanyń sheshiminen keıin talapkerdiń jeke kabınetinde shyǵady.
UBT-daǵy pánderdiń sany ózgerissiz qalady, ıaǵnı úsheýi mindetti jáne ekeýi tańdaý boıynsha. UBT tapsyrmalar sany — 120. Onyń ishinde «Qazaqstan tarıhynan» 20 tapsyrma, «Oqý saýattylyǵynan» 10 tapsyrma, «Matematıkalyq saýattylyqtan» 10 tapsyrma jáne eki beıindik pán boıynsha 40 tapsyrmadan. Joǵary ball — 140, ol da ózgerissiz qaldy.
Testileý ýaqyty — 4 saǵat (240 mınýt). Bul rette erekshe bilim berý qajettilikteri bar balalar úshin usynylatyn qosymsha 40 mınýt ýaqyt saqtalatynyn aıta ketý kerek. 163 myńǵa jýyq adam testileýden ótýge nıet bildirdi.
Keıbir aıyppul kólemi ulǵaıady
13 naýryzdan bastap Ákimshilik quqyq buzýshylyq týraly kodekske engizilgen jańa túzetýler kúshine enedi. Soǵan oraı tutynýshylardyń derbes derekterin jáne quqyqtaryn qorǵaý, valıýta aıyrbastaý jáne tabysty deklaratsııalaý salasyndaǵy zań buzýshylyqtar úshin jaýapkershilik artady.
Atap aıtqanda, kodekstiń «Derbes derekter jáne olardy qorǵaý týraly QR zańnamasyn buzý» 79-baby boıynsha jeke tulǵalar tóleıtin aıyppul kólemi 10-nan 30 AEK-ke deıin artady. Laýazymdy tulǵalar, jeke natarıýstar, sot oryndaýshylary, advokattar, zań keńesshileri, shaǵyn shaǵyn bıznes sýbektileri men kommertsııalyq uıymdar úshin aıyppul kólemi 20-dan 60 AEK-ke deıin artady. Al orta kásipkerlik sýbektileri — 100, iri bıznes sýbektileri 200 AEK mólsherinde aıyppul tóleıdi.
Al «Laýazymdy tulǵanyń kásipkerlik qyzmetke zańsyz aralasýy» 173-baby 2-tarmaqpen tolyqtyryldy. Endigi ýaqytta 1 jyl ishinde kásipkerlik qyzmetke ekinshi márte qaıta zańsyz aralasqan laýazymdy tulǵa 200 AEK mólsherinde aıyppul arqalaıdy.
Áleýmettik mańyzy bar taýarǵa saýda ústemesin arttyp jibergenderge de jaza bar. Endigi olarǵa eskertýdiń ornyna aıyppul salynady: jeke tulǵa men shaǵyn bıznes — 5 AEK, orta bıznes — 35 AEK, iri bıznes — 150 AEK.
Deklaratsııada kirisin durys kórsetpegenderge 100 AEK mólsherinde aıyppul salynady.
Sonymen qatar 13 naýryzdan bastap aıyrbas pýnktteriniń qyzmetine qatysty 251-1 jańa bap qoldanysqa enedi. Qolma-qol aqshany aıyrbasaý barysynda zań buzǵandar zań buzýdyń sıpatyna qaraı 50-den 150 AEK-ke deıin aıyppul tóleıdi.
Eske salsaq, elimizde 1 qańtardan bastap birqatar mańyzdy ózgeris bolǵan edi.