1 naýryz. Jylnama
Kazinform oqyrman nazaryna 1 naýryzǵa arnalǵan ataýly kúnder men este qalar oqıǵalar kúntizbesin usynady.
ATAÝLY KÚNDER
Qazaqstanda Alǵys aıtý kúni
Bul mereke QR Prezıdentiniń Jarlyǵymen bekitildi. 1995 jyldyń 1 naýryzynda elimizde Qazaqstan halqy Assambleıasy quryldy jáne 2015 jyly Assambleıanyń jıyrma jyldyǵyn merekeleý aıasynda Elbasy N.Nazarbaev bul kúndi halyqtardyń bir-birine jáne qazaqtarǵa kóptegen halyqtar elge kúshtep qonystandyrylǵan kezde tózimdilik pen qonaqjaılylyq tanytqany úshin Alǵys bildire alatyn kún dep jarııalaýdy usyndy.
Dúnıejúzilik madaqtaý (komplıment aıtý) kúni
Merekeni bekitý ıdeıasy – qarapaıym adamdardyń bir kúndi erekshe, jyly, meıirimge tola este qalarlyqtaı etip ótkizýdi qalaýy. Madaqtaý degenimiz – kisi boıyndaǵy ádemilikti, sulýlyqty kóre bilý. Sol adamǵa jaǵymdy madaq aıtý. Aınalańdaǵy jandardan madaqtaý estý, árıne, kóńilińniń hoshyn keltiretini sózsiz.
Búkilálemdik azamattyq qorǵanys kúni
1990 jyly BUU Bas Assambleıasy Halyqaralyq azamattyq qorǵanys uıymynyń (HAQU) ІH sessııasynda Búkilálemdik azamattyq qorǵanys kúnin jyl saıyn naýryzdyń 1-inde atap ótý týraly sheshim shyǵaryldy. 1972 jyly dál osy kúni HAQU úkimetaralyq uıym mártebesine ıe bolǵan. Dúnıejúzilik azamattyq qorǵanys kúni azamattyq qorǵaý men qorǵanys ulttyq qyzmetteri atqaratyn mańyzdy maqsattaryna qoǵam nazaryn aýdarý úshin atalyp ótedi.
Kemsitýshilikke tózbeýshilik kúni
AITV aýrý taralýyn toqtatyp, JITS epıdemııasyn jeńý úshin, BUU birlesken baǵdarlamasy bastamasymen atap ótiledi. Maqsaty – atalmysh vırýsty juqtyrǵan adamdardy kemsitýdi boldyrmaý.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1972 jyly Qazaqstandaǵy eń iri kópsalaly ýnıversıtterdiń biri - E.A.Bóketov atyndaǵy Qaraǵandy memlekettik ýnıversıteti quryldy.
1993 jyly Almatydaǵy Kosmonavtar kóshesi Ahmet Baıtursynuly atyndaǵy kóshe bolyp ózgerdi.
1995 jyly Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń Jarlyǵymen Qazaqstan halqy Assambleıasy quryldy. Qazaqstannyń tuńǵysh Prezıdenti Assambleıanyń tóraǵasy bolyp tabylady jáne onyń qyzmetiniń negizgi baǵyttaryn anyqtap, bekitedi, sonymen qatar sessııasyn shaqyrady. Assambleıa quramy memlekettik organdardyń, ulttyq-mádenı jáne basqa da qoǵamdyq birlestikterdiń ókilderinen, sonymen qatar qoǵamdyq-saıası belsendi tulǵalardan turady. Assambleıanyń 350 múshesi bar. Jalpy Qazaqstanda 130-ǵa jýyq etnos mekendeıdi.
1995 jyly Qazaqtyń tuńǵysh ǵaryshkeri Toqtar Áýbákirovke «Altyn Juldyz» ben «Halyq Qaharmany» ataǵy berildi. Osyndaı nagradalardy sondaı-aq T.Musabaev pen ıÝ.Malenchenko aldy, sonymen birge olarǵa «Qazaqstannyń ǵaryshker-ushqyshy» ataǵy berildi.
1999 jyly «Otan» Respýblıkalyq partııasy quryldy. 2006 jylǵy jeltoqsannyń 22-sindegi kezekten tys X sezinde birneshe partııanyń birigýimen «Otan» partııasy «Nur Otan» halyqtyq-demokratııalyq partııasyna aınaldy. 2013 jyldyń 18 qazanynda ataýy «Nur Otan» partııasy bolyp ózgerdi. 2022 jyly «Amanat» partııasy bolyp ózgerdi.
2005 jyly Koreıa Sheteldik zertteýler ýnıversıtetinde (Koreıa Respýblıkasy) alǵash ret qazaq tili bólimshesi ashyldy.
2010 jyly Astanada Memleket tarıhy ınstıtýty janynan doktorlyq dıssertatsııalardy qorǵaý jónindegi dıssertatsııalyq keńes ashyldy. Budan bylaı elordada tarıh salasy boıynsha doktorlyq dıssertatsııalardy eki mamandyq boıynsha - otandyq tarıh (Qazaqstan Respýblıkasynyń tarıhy) jáne tarıh jylnamasy, derekkóztaný jáne tarıhı zertteýler ádistemesi mamandyqtary boıynsha qorǵaýǵa bolady.
2010 jyly Varshavada polıak dıplomaty jáne qoǵam qaıratkeri, Polsha Respýblıkasynyń Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy burynǵy elshisi (2003-2006), «Meniń Qazaqstanym» polıak úkimettik emes uıymynyń Basqarma Tóraǵasy Vladyslav Sokolovskıı negizin qalaǵan «Qazaq kıiz úıi» jańa uıymy óz jumysyn bastady. «Qazaq kıiz úıi» uıymynyń qyzmeti Qazaqstan men Polsha arasyndaǵy mádenı-gýmanıtarlyq baılanystar men iskerlik yntymaqtastyqty odan ári damytýǵa baǵyttalǵan.
2012 jyly Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń halyqaralyq qatynastar fakýlteti BUU Qoǵamdyq aqparat departamentimen birlesip, BUU Almaty halyqaralyq modelin ótkizdi. Bul jahandyq stýdentter jobasyna túrli elderden kelgen 100-den astam stýdent qatysty.
2013 jyly QR Ulttyq banki qazaq kompozıtory, dırıjer, pedagog jáne qoǵam qaıratkeri Muqan Tólebaevtyń týǵanyna 100 jyl tolýyna arnalǵan 50 teńgelik eskertkish moneta shyǵardy.
2016 jyly Qazaqstan joldardaǵy apattyq jaǵdaılar oryn alǵanda jedel qyzmetterdi shaqyrýǵa baǵyttalǵan spýtnıktik «EVAK» júıesin engizdi.
2017 jyly Discovery Communications kompanııasynyń bólimshesi Discovery Networks CEEMEA Qazaqstannyń ulttyq operatory «Kazteleradıo» AQ áriptestik aıasynda birlese otyryp Qazaqstanda jańa arna - Discovery Showcase HD ashty. Discovery Showcase HD Qazaqstandaǵy aýdıtorııaǵa ózderiniń súıikti shoýlaryn HD-formatynda memlekettik tilde tamashalaýǵa múmkindik usynǵan alǵashqy sheteldik arna boldy.
2018 jyly Halyqaralyq Túrki akademııasy (TWESCO) 2018 jyldy «Maǵjan jyly» dep jarııalady. Bundaı sheshim aqıyq aqyn Maǵjan Jumabaevtyń 125 jyldyǵyna oraı qabyldandy.
2019 jyly arheologtar Túrkistandaǵy «Áziret-Sultan» memlekettik tarıhı-mádenı qoryq-murajaıynyń aýmaǵynan, Qarashyq ózeniniń oń jaǵalaýynan balshyqtan kirpish kúıdirýge arnalǵan peshti tapty. Bul shamamen XIV ǵasyrǵa tıesili. Osy jerden tústi metaldar balqytatyn pesh orny da anyqtaldy, ol antıka dáýirine tıesili bolyp otyr. Arheologtar kirpishti keptiretin oryndy da arshyǵan.
2021 jyly Qazaqstanda «Shyn júrekten» áleýmettik, volonterlik jobasy iske qosyldy: Jurekten.kz saıty arqyly elimizdiń turǵyndary oǵan laıyqty adamdarǵa «rahmet» aıta alady. Ol úshin saıtqa kirip, alǵys hat jiberý jetkilikti. Kez-kelgen adam jyly sózderdiń adresaty bola alady: ata-ana, alǵashqy muǵalim, dáriger nemese beıtanys adamdar.
2022 jyly Aqtóbede koreılerdiń qazaq halqyna alǵysynyń belgisi retinde eki áıel tulǵasy – qazaq áıeli men koreı áıeliniń eskertkishi bolyp tabylatyn músindik kompozıtsııa ashyldy.Qazaq kelinshegi qazaqtyń qonaqjaılylyǵynyń belgisi retinde koreı áıeline bir tostaǵan qymyz berip, myńdaǵan káristerdiń jer aýdarylǵan qıyn kezeńde aman qalýyna kómektesti. Áıelderdiń artynda shańyraq ustaǵan aq qustyń stıldendirilgen qanattary – qazaqtyń shańyraǵynyń sımvoly. Kompozıtsııanyń jalpy bıiktigi – 4,7 metr, eni – 4,5 metr.
2022 jyly «Nur Otan» partııasynyń kezekten tys XXII sezinde partııa ataýyn «Amanat» dep ózgertý týraly sheshim qabyldandy.«Biz el birligin, halyqtar tutastyǵyn, ulttar arasyndaǵy tatýlyqty, keleshek urpaǵymyz úshin eńbekqorlyqty jańǵyrtýǵa mindettimiz. Bizge jerdi, osy halyqty amanat etken babalarǵa árqashan adal bolýymyz kerek. Biz ony keıingi urpaqqa jetkizýimiz kerek. Bul bizdiń ata-baba paryzymyz. Sondyqtan elimizdiń basty saıası uıymynyń «Amanat» dep atalýyn maqsatqa saı dep sanaımyz. Osyǵan baılanysty búgin sezde Májilis fraktsııasynyń depýtattary partııanyń atyn «Amanat» dep ózgertýdi usynyp otyr», - dedi Májilis spıkeri Erlan Qoshanov.
2023 jyly Túrkistan qalasyndaǵy Qoja Ahmet ıAsaýı atyndaǵy Halyqaralyq qazaq-túrik ýnıversıtetinde Túrik Respýblıkasynyń kórnekti memleket jáne qoǵam qaıratkeri Adnan Mendereske eskertkish ashyldy.
Túrik Respýblıkasynyń premer-mınıstri qyzmetin atqarǵan Adnan Menderes túrki halyqtaryna ortaq tulǵa. HH ǵasyrdyń 50-jyldarynda tórt jylǵa jýyq ýaqytqa sozylǵan qazaqtardy Túrkııaǵa kóshirý protsesin basqardy. Sol jyldary Adnan Menderes qazaq halqyna qamqorlyq tanytyp, Túrkııanyń damýyna úles qosyp, qazaqtardyń Pákistannan Túrkııaǵa qonys aýdarýyna qoldaý kórsetti.
