1 qarasha. Tulǵalar týǵan kún
Búgin, 1 qarasha kúni tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? Kazinform oqyrmandaryna esimder kúntizbesin usynady.
77 jyl buryn (1946) Qazaqstan Respýblıkasynyń memleket jáne qoǵam qaıratkeri, Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń eks-depýtaty, Qazaqstannyń qurmetti kenshisi Amanǵos Tıtaýuly ÓTEGENOV dúnıege keldi.
Aqtóbe oblysynda týǵan. Rýdnyıda V. Lenın atyndaǵy Qazaq polıtehnıkalyq ınstıtýty fılıalynyń taý-ken fakýltetin bitirgen (1974), taý-ken ınjeneri. Birneshe avtorlyq kýálikter men patentterdiń avtory.
1974-1983 jyldary - «Ekibastúzkómir» ÓB jol sheberi, taý-ken sheberi, ýchaske bastyǵy. 1980 jyldan - «Ekibastuzkómir» ÓB bas aıyrym ınjeneri. 1983-1985 jyldary - Ekibastuz Qazaqstan Kompartııasy qalalyq komıtetinde bólim meńgerýshisi. 1985-1996 jyldary «Ekibastuzkómir» AQ bas ınjener, aıyrym dırektory, basdırektory, prezıdenti. 1996-2004 jyldary - «Bogatyr Aksess Kómir» JІІІS bas dırektory, bas dırektordyń orynbasary. «Qazaqstannyń bolashaǵy úshin» qoǵamdyq qorynyń jetekshisi.
2004-2007 jyldary QR Parlamenti Májilisi ІІІ shaqyrylymynyń depýtaty, №54 Pavlodar oblysynyń bir mandatty okrýgi boıynsha tirkelgen, Ekonomıkalyq reforma jáne óńirlik damý komıtetiniń múshesi.
2007 jyldan beri - QR Parlamenti Májilisi IV shaqyrylymynyń depýtaty, Ekonomıkalyq reforma jáne óńirlik damý komıtetiniń múshesi.
«Qurmet» (2008), «Qurmet belgisi» ordenderimen; «Eren eńbegi úshin», «Qazaqstan Konstıtýtsııasyna 10 jyl» (2005), «Qazaqstan Parlamentine 10 jyl» (2006), «Astananyń 10 jyldyǵy» (2008) medaldarymen marapattalǵan. «Shahter dańqy» belgisiniń tolyq kavaleri. «Qurmetti shahter» ataǵyn aldy.
69 jyl buryn Qazaqstan Respýblıkasy memleket jáne qoǵam qaıratkeri, dıplomat Baqytbek Beısebaıuly ShABARBAEV dúnıege keldi.
Almaty oblysynyń Kóktal aýylynda dúnıege kelgen. Almaty pedagogıkalyq shetel tilderi ınstıtýtyn (1978), Halyqaralyq qatynastar dıplomatııalyq sheteldik qyzmet akademııasyn (Pákistan, 1997) bitirgen.
Eńbek joly: 1978-1988 jyldary Taldyqorǵan oblysy Kırovskıı kentinde komsomol qyzmetinde, orta mekteptiń muǵalimi boldy. 1994-2002 jyldary QR Pákistandaǵy elshiliginiń attashesi, úshinshi hatshysy, Karachıdegi QR Konsýldyq pýnktinde birinshi hatshy, keńesshi boldy. 2002-2003 jyldary - QR SІM konsýldyq qyzmeti departamentiniń keńesshisi. 2003-2004 jyldary - QR Dıplomatııalyq mıssııasynyń keńesshisi. 2004-2005 jyldary - QR Cheh Respýblıkasyndaǵy elshiliginiń keńesshisi. 2005-2006 jyldary - QR Taıland Koroldigindegi ýaqytsha ókili - BUU-nyń ESKATO janyndaǵy QR ókili. 2006-2018 jyldary - QR Pákistan Islam Respýblıkasyndaǵy Tótenshe jáne Ókiletti elshisi, Bangladeshtegi elshisi qyzmetin qosa atqarýshy.
Birneshe medalmen, QR SІM qurmet gramotasymen marapattalǵan.
56 jyl buryn (1967) Qostanaı oblysy Qarasý aýdanynyń ákimi Vıktor Nıkolaevıch RADChENKO dúnıege keldi.
Chernıgov oblysynda dúnıege keldi. Qostanaıdaǵy M. Dýlatov atyndaǵy ınjenerlik-ekonomıkalyq ýnıversıtetin, Qaraǵandy ekonomıkalyq ýnıversıtetin bitirgen.
Eńbek joly: 1991-2001 jyldary elektr monteri, elektr bólimshesiniń aýysym bastyǵy, jylý elektr ortalyǵynyń aýysym bastyǵy, jylý elektr ortalyǵynyń bas ınjeneri bolyp qyzmet atqardy. 2001-2007 jyldary - Arqalyq jylý elektr ortalyǵynyń dırektory; 2007-2009 jyldary - Arqalyq qalasy ákiminiń kommýnaldyq máseleler jónindegi orynbasary, 2009-2013 jyldary - Qostanaı oblysy Lısakov qalasynyń ákimi; 2013-2014 jyldary - Qostanaı qalasy ákiminiń orynbasary; 2014-2015 jyldary - «Kókshetaý jylý» PVH MKK bas dırektory; 2015-2018 jyldary - Aqmola oblysy energetıka jáne turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyǵy basqarmasynyń basshysy; 2018-2019 jyldary - Aqmola oblysy Ereımentaý aýdanynyń ákimi; 2019-2020 jyldary - Qostanaı oblysy Qostanaı aýdanynyń ákimi.
Qazirgi qyzmetin 2020 jyldan bastap atqaryp keledi.
51 jyl buryn (1972) «Alternatıva» zertteý ortalyǵynyń dırektory Andreı Evgenevıch ChEBOTAREV dúnıege keldi.
Almaty qalasynda týǵan. Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń fılosofııa jáne saıasattaný fakýltetin bitirgen (1998), saıasattanýshy, saıasattaný pániniń oqytýshysy. Saıasattaný ǵylymdarynyń kandıdaty (2008).
1991-1993 jyldary QR Ádilet mınıstrligi Sottyq saraptama ınstıtýtynyń kóliktik-trasologııalyq saraptama bóliminiń laboranty. 1994-1995 jyldary - QR Joǵarǵy Keńes depýtatynyń kómekshisi. 1997 jyly - «Demokratııaǵa járdemdesý ortalyǵy» memlekettik emes mekemesiniń aqparattyq jáne keńes berý bóliminiń meńgerýshisi. 1997-1998 jyldary - «Demokratııa ınstıtýty» memlekettik emes Ǵylymı-zertteý assotsıatsııasynyń baǵdarlamalar dırektory. 1998-1999 jyldary - Almaty qalalyq aqparat jáne qoǵamdyq kelisim basqarmasynyń qoǵamdyq birlestiktermen jumys jáne jastar saıasaty bóliminiń jetekshi mamany, qoǵamdyq-saıası jumysty taldaý jáne úılestirý bóliminiń bas mamany. 1998-1999 jyldary - «Polıton» táýelsiz aqparattyq agenttiginiń taldaýshysy. 2000-2001 jyldary - Orta Azııa saıası zertteýler agenttigi saıası taldaý qyzmetiniń jetekshisi. 2001-2004 jyldary «Transparensı Qazaqstan» aqparattyq-taldamalyq qoǵamdyq qorynyń «Sybaılas jemqorlyqsyz qoǵamǵa» jýrnalynyń keńesshi-saıasattanýshysy, bas redaktory. 2004-2006 jyldary - Ulttyq zertteý ınstıtýtynyń jobalar boıynsha úılestirýshisi.
2006 jyldyń qyrkúıek aıynan beri – «Alternatıva» zertteý ortalyǵynyń dırektory. Qazaqstannyń Respýblıkalyq halyq partııasynyń Atqarýshy komıtetiniń múshesi (1999-2002). «Qazaqstannyń quqyqtyq damýy» qoǵamdyq birlestiktiń jaýapty hatshysy (1994-1997). «Áriptestik - qoǵamdyq ózgeristerge demeýshilikke» qoǵamdyq birlestiginiń tóraǵasy (1997-1999). «Soros-Qazaqstan» qorynyń Qamqorlyq keńesiniń múshesi (2010 jyldan). «Soros-Qazaqstan» qorynyń «XXI ǵasyr jýrnalısteri» konkýrsynyń 1-shi syılyǵynyń (1997); «QazTransOın» ulttyq kompanııasy jáne «Komsomolskaıa pravda v Kazahstane» gazetiniń «Ótken shaqty maqtanysh tutamyz, bolashaqty týdyramyz» jýrnalıstik jumystar konkýrsynyń 3-shi syılyǵynyń laýreaty (2005). 2006-2014 jyldary - Postkeńestik keńistiktegi qoǵamdyq-saıası protsesterdi zertteý jónindegi aqparattyq-taldaý ortalyǵy (Reseı Federatsııasy) bas dırektorynyń syrttaı orynbasary; 2010-2013 jyldary - QR Prezıdenti Qory janyndaǵy Halyqaralyq ekonomıka jáne saıasat ınstıtýtynyń sarapshysy; 2015 jyldan - QR Prezıdenti – Elbasy kitaphanasynyń geosaıasat jáne aımaqtyq zertteýler qyzmetiniń ǵylymı qyzmetkeri; 2016 jyldan - «Almaty Management University» Memlekettik saıasat jáne quqyq joǵary mektebi memlekettik jáne qoǵamdyq saıasat jáne quqyq kafedrasynyń dotsenti. 2010-2013 jyldary - Soros-Qazaqstan Qorynyń Qamqorshylar keńesiniń shtattan tys múshesi; 2019-2020 jyldary - QR Prezıdentiniń janyndaǵy Ulttyq qoǵamdyq senim keńesiniń múshesi; 2022 jyldan - QR Prezıdenti janyndaǵy Ulttyq Quryltaıdyń depýtaty.
30 kitaptyń, qazaqstandyq jáne sheteldik merzimdi basylymdardaǵy, ǵylymı basylymdar men jınaqtardaǵy 1000-nan astam maqalanyń avtory (birlesken avtory, qurastyrýshysy).
50 jyl buryn (1973) VIII saılanǵan Almaty qalasy máslıhatynyń depýtaty, Ekonomıka, qarjy, aktıvter, memlekettik basqarýdy damytý jáne qoǵamdyq qaýipsizdik jónindegi turaqty komıssııasynyń tóraǵasy Ámirjan Ámirjanuly NÁBIEV dúnıege keldi.
Almaty qalasynda dúnıege kelgen. 1995 jyly ál-Farabı atyndaǵy QazMÝ-di «Psıhologııa» mamandyǵy boıynsha, 2017 jyly ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-di «Quqyqtaný» mamandyǵy boıynsha zań ǵylymdarynyń magıstri dárejesimen bitirgen.
Eńbek jolyn 1999 jyly Aqtaý qalasyndaǵy «RMZ» AQ (Jóndeý-mehanıkalyq zaýyty) marketıng jáne basqarý departamentiniń dırektory qyzmetinen bastady. 2009-2010 jyldary «Almatyteplokommýnenergo» AQ dırektorlar keńesiniń tóraǵasy boldy. 2002 jyldan bastap qazirgi ýaqytqa deıin «Atrıks-Stroı» JShS qurylys kompanııasyn basqaryp keledi.
«AMANAT» partııasynyń múshesi.
2014-2016 jyldary - V saılanǵan Almaty qalasy máslıhatynyń depýtaty. 2016-2021 jyldary - VI saılanǵan Almaty qalasy máslıhatynyń depýtaty, Eńbek, jumyspen qamtý jáne kólikti damytý máseleleri jónindegi turaqty komıssııasy tóraǵasynyń orynbasary. 2021-2023 jyldary - VІI saılanym Almaty qalasy máslıhatynyń depýtaty.
Qazirgi qyzmetin 2023 jyldyń naýryz aıynan bastap atqaryp keledi.
«Qurmet» ordenimen, QR Prezıdentiniń, QR Parlamenti Senatynyń, Almaty qalasy ákiminiń Alǵys hattarymen, «Zańǵar» tós belgisimen, «AMANAT» partııasynyń Qurmet gramotalarymen, merekelik medaldarmen marapattalǵan. «Qazaqstan máslıhattarynyń Qurmetti depýtaty» ataǵyna ıe.
90 jyl buryn (1933-2022) Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq ǵylym akademııasynyń akademıgi, Qazaqstan Respýblıkasy Tabıǵı ǵylymdar akademııasynyń akademıgi, zań ǵylymynyń uıymdastyrýshysy, teoretıgi, Sh. Ýálıhanov atyndaǵy syılyqtyń laýreaty Murat Tájimuratuly BAIMAHANOV dúnıege kelgen.
Almaty qalasynda týǵan. Máskeý Memlekettik ýnıversıtetin bitirgen.
Eńbek joly: 1962-1992 jyldary Fılosofııa jáne quqyq ınstıtýtynyń (Memleket jáne quqyq ınstıtýty) ǵylymı qyzmetkeri, ǵylymı hatshysy, bólim meńgerýshisi, dırektor orynbasary, Instıtýttyń dırektory bolyp eńbek etti. 1992-1995 jyldary QR Konstıtýtsııalyq sotynyń tóraǵasy, 1995-1996 jyldary «Qaınar» ýnıversıtetiniń prorektory, 1996 jyly «Ádilet» Joǵary quqyq mektebiniń ǵylymı jumys jónindegi prorektory, 1996-2002 jyldary «Qaınar» ýnıversıtetiniń prorektory, zań fakýltetiniń dekany qyzmetterin atqardy. 2005-2008 jyldary Qazaq memlekettik zań ýnıversıtetiniń memleket jáne quqyq teorııasy men tarıhy kafedrasynyń meńgerýshisi, 2008 jyldan Qazaq memlekettik zań ýnıversıtetiniń janyndaǵy Ǵylymı saraptama jáne taldaý ınstıtýtynyń dırektory boldy.
300-den astam ǵylymı eńbek jazǵan, sonyń 20-sy – monografııa. Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýtsııasyn, memlekettik basqarý organdary týraly zań jobasyn jazýǵa qatysqan. AQSh, Frantsııa, Brazılııa jáne basqa elderde ótken halyqaralyq kongresterde baıandama oqyǵan.
QazKSR Joǵarǵy keńesiniń medaldarymen, qurmet gramotalarymen marapattalǵan.
87 jyl buryn (1936-2015) Qazaqstannyń halyq ártisi, eńbek sińirgen óner qaıratkeri, kórnekti kompozıtor Bazarbaı Saǵadıuly JUMANIıAZOV dúnıege keldi.
Batys Qazaqstan oblysynda týǵan. 1951-1955 jyldary Oral pedagogıkalyq ýchılışesinde, 1956-1958 jyldary Abaı atyndaǵy akademııalyq opera jáne balet teatrynyń janyndaǵy hor stýdııasynda bilim alǵan. 1965 jyly Almaty konservatorııasyn (qazirgi Qazaq ulttyq konservatorııasy) professor E.G. Brýsılovskıı klasy boıynsha bitirgen.
Eńbek joly: 1964-1965 jyldary «Qazaqfılm» kınostýdııasynda mýzykalyq redaktor, 1965-1966 jyldary «Mektep» baspasynda mýzyka redaktsııasynyń meńgerýshisi boldy. 1966-1973 jyldary Almaty konservatorııasynda pedagogıkalyq qyzmetpen shuǵyldandy, 1973-1984 jyldary Qazaqstan kompozıtorlar odaǵynyń ekinshi hatshysy, KSRO Kompozıtorlar odaǵy basqarmasynyń múshesi, 1984-1987 jyldary Qazaq akademııalyq opera jáne balet teatrynyń dırektory, 1991-1998 jyldary Kompozıtorlar odaǵynyń birinshi hatshysy qyzmetterin atqarǵan.
Tuńǵysh mýzykalyq shyǵarmasy – «Jer» (O. Súleımenov sózine) oratorııasy. Sondaı-aq onyń «Mahambet» operasy (1990 jyl), «Otan týraly kantata» (1972 jyl), «Eńbek dańqy» (1974 jyl), «Otan saltanaty» (1974 jyl), «Merekelik sherý» (1980 jyl), «Dostyq» (1980 jyl), «Keń baıtaq Otanym meniń» (1988 jyl) kantatalary; «Halqym týraly án» (1969 jyl), «Kek áni» (1978 jyl), «1731» atty vokaldy-sımfonııalyq poemalary; «Dala» (1976 jyl) sımfonııalyq kartınasy; «Qýanysh» (1980 jyl) sımfonııalyq kúıi; sımfonııalyq orkestrge arnalǵan eki sıýıtasy (1985, 1987 jyl); «Aıtys» (1972 jyl) atty vokaldy-horeografııalyq kompozıtsııasy, «Aqyrzaman jastary» (Abaı sózine, 1995 jyl), «Jambyl toıy - el toıy» (K. Salyqov sózine, 1996 jyl), «Jambyl - Qulmambet» (T. Moldaǵalıev, 1996 jyl) kantatalary jáne kóptegen ánderi men romanstary bar. Sazger 10 spektakl men 18 kınofılmge mýzyka jazdy. Ol 1970 jyly Oljas Súleımenovtiń «Adamǵa tabyn jer, endi!» atty poemasyna arnap jazǵan 5 bólimdi kantatasy úshin Búkilodaqtyq jastar odaǵy syılyǵynyń laýreaty atandy. 1986 jyly «Halyqtar dostyǵy» jáne 1999 jyly «Parasat» ordenimen marapattalǵan.
