1-2 jasar balalar arasynda kózdiń qylılanýy kóbeıip barady – oftalmolog

QYZYLORDA. KAZINFORM – Dárigerler elimizde kórý qabileti nashar, kózildirik taǵatyn, lınzaǵa táýeldi jastardyń kóbeıgenine alańdaýly. Munyń sebebin jańa tehnologııanyń damýynan, ekologııalyq qorshaǵan orta men jeke bastyń gıgıenasyn saqtamaýdan izdeýge bolady. 

«Jasarǵan» kóz aýrýlary men odan qorǵaný joldary týraly Qyzylorda oblystyq kópbeıindi aýrýhanasynyń oftalmohırýrg dárigeri, oblystyń shtattan tys bas oftalmology Baǵjan Ótepbergenov aıtyp berdi.

– Kórý qabiletine aldymen genetıka jaýap beredi. Eger otbasynda ata-ananyń biri kózildirik taqsa, 25-30% jaǵdaıda balasynyń da kózi durys kórmeıdi. Biraq bul alystan, jaqynnan nashar kóretinderge qatysty emes. Adamdardyń 90%-ynda kórý qabileti ómir boıy tómendeı beredi. Máselen, oqýshylardyń kóz almasy ósken saıyn nasharlaıdy, al eresekterde ol kózine kóp salmaq salǵannan jáne júıkesine áser etetin jumystan bolady. Kózdiń nashar kórýin mıopııa deıdi, ıaǵnı alystan kórmeý. Qazir bul aýrý túri keń taraǵan. Óıtkeni adamdardyń kópshiligi gadjet, smartfon, kompıýtermen jumys isteıdi. Telefonǵa táýeldilikten 1-2 jasar balalar arasynda kózdiń qylılanýy kóbeıip barady. Ata-analar balalaryn uzaq ýaqyt kompıýter men teledıdardan shekteý qajet. Shamadan tys paıdalanǵan kezde qan aınalymyna, kózdiń bulshyqetine kesiri tıedi, - dedi ol.

Mamannyń aıtýynsha, kórý qabileti kompıýterdiń ózinen emes, monıtor men kózdiń arasyndaǵy qashyqtyqtyń saqtalmaýynan, demalys rejıminiń bolmaýynan buzylady. 

– Problemaǵa ýaqytynda nazar aýdarmaǵan adam qurǵaq kózdiń sozylmaly sındromyna tap bolýy múmkin. Onyń sımptomdary mynadaı: kóz shanshyp jáne ashyp aýyrady, shanshyp, qyshıdy, kóz jıi jasaýrap, titirkenip, qyzarady, kózde qum turǵandaı bolady. Áýelgide aýrýdyń belgileri álsiz baıqalady jáne tez jazylýy múmkin. Biraq problemany elemeı júre berse, aýrý keıin qaıtadan sezilip, ýaqyt óte kele sozylmaly túrge aınalady. Aýrý asqynǵan jaǵdaıda sındrom kózdiń móldir qabyǵy men konıýnktıvasyn zaqymdaıdy. Budan kórý qabileti ishinara nemese tolyq joǵalýy múmkin. Árıne, mundaı jaǵdaılar óte sırek kezdesedi, biraq asqynýsyz da qurǵaq kóz sındromy ómir súrý sapasyn aıtarlyqtaı nasharlatady, - dedi oftalmolog. 

Aýrýdy órshitip almas úshin durys jumys rejımin saqtaý, kózge demalys berý, bólmeni jıi jeldetý, serýenge shyǵý sııaqty qarapaıym erejeni oryndaý kerek. Tipti bolmasa, kózge arnalǵan tamshyny paıdalanǵan jón. Onyń quramynda konservanttar men fosfattar bolmýy tıis. Maman kórý qabileti nasharlaǵan boıda dárigerge júginip, dereý kózildirik taǵýǵa keńes berdi.

Al kózdiń jaǵdaıyn lazermen túzetý – oftalmologııadaǵy ozyq baǵyt. Ota 20-40 jas aralyǵynda jasalady. Onyń esh zııany joq. Kerisinshe kózildirik pen lınzadan qutqarady. 

Dáriger kózildirik pen lınzanyń artyq-kem tustaryn aıtyp berdi. 

– Kózildirik kózge eshqandaı ınfektsııa juqtyrmaıdy. Ony murynnan sý aǵyp, kóz qabynyp aýyrǵan kezde taǵýǵa bolady. Mundaı jaǵdaıda lınza qoldanýǵa bolmaıdy, odan ınfektsııa taraýy múmkin. Kózildirikti taǵyp-sheshý, kútip ustaý esh qıyn emes. Jaramdylyq merzimi shekteýsiz, uqypty ustasa, birneshe jyl paıdalanýǵa bolady. Tıimsiz tustary da joq emes. Kózildirik belsendi sportpen aınalysýǵa kedergi, jazda bet terlegennen murynnan aqyryn syrǵı beredi. Qysta jyly jerge kirgende áınegi býlanyp álekke túsesiz, taǵysyn taǵy, - dedi oftalmolog. 

Lınza da týra solaı. Tıimdiligi, janardy taldyrmaıdy, kózildirikke qaraǵanda aınalany anyǵyraq kórsetedi, basty qozǵaltpaı, tek janardy burǵanda kóz bulshyqetteri jumys istep, jattyǵady, ottegin ótkizip, kózdiń demalýyna jaǵdaı jasaıdy. Dáriger kontaktili lınzalar yńǵaıly bolǵanymen ony uzaq taqpaýǵa shaqyrdy. Máselen, gıdrogeldi lınzalardy 6-8 saǵat, al sılıkon-gıdrogeldi túrlerin odan uzaq taǵýǵa bolady. Úıde bolǵan kezde kózildirik kıgen durys.

– Lınza taǵýǵa bolmaıtyn kóz aýrýlary kóp. Onyń tazalyǵyn saqtaý ýaqyt, qarjy men kúshti talap etedi. Kóz qurǵaǵanda lınza túsip qalýy múmkin. Lınzanyń sılıkon-gıdrogeldi túrin paıdalanýǵa keńes beremin. Onyń ottegin ótkizý qabileti joǵary jáne ýltrakúlgin sáýleden qorǵaıdy. Kózdi ylǵaldandyrady. Lınzany tańdaǵanda osyny eskerý kerek. Qazir túrli-tústi lınzalar sánge aınaldy. Olar gıdrogelden jasalǵandyqtan ottegin durys ótkizbeıdi. Sondyqtan túrli-tústi lınzany kúnine 5-6 saǵattan artyq paıdalanbaý kerek. Kontaktili lınzanyń basty problemasy – bakterııalyq keratıt pen qurǵaq kóz sındromy. Lınzany qoldanarda gıgıenaǵa óte muqııat bolǵan jón. Oǵan qosa, lınzadan kózdiń betkeı qabyǵynyń sezimtaldyǵy tómendep, jastyń shyǵýy azaıady. Sosyn kóz qurǵap, betinde jaryqtar paıda bolady, - dedi Baǵjan Ótepbergenov.

Dáriger, eń bastysy, kózdi aýrýdan saqtaǵan abzal dep esepteıdi. Ol úshin kózdi bógde zattardyń túsýinen qorǵap, jumys ornyndaǵy jaryqty rettep otyrý, kitap oqyǵanda nemese is tikkende ony kózden 30-35 santımetr qashyqtyqta ustaý kerek.

– Teledıdardy uzaq qaramaý, 2,5-3 metr qashyqtyqta kórý qajet. Temeki men ishimdikten alys júrý de kózdiń saýlyǵyn saqtaıdy. Kórý qabiletin jaqsartý úshin tamaqtaný ratsıonyna qyzyl jáne sary tústi azyq-túlikter qosýǵa, balyq pen baýyr sııaqty taǵam túrlerin kóbirek tutynýǵa keńes berer edim. Kókónis pen jemister, V, A, E dárýmenderiniń de paıdasy zor. Sondaı-aq taza aýada tynyǵyp, kózge arnalǵan jattyǵýlar jasaýdy ádetke aınaldyrý kerek, - dedi maman. 

Buǵan deıin Jambyl oblysynyń sanıtarııalyq-epıdemıologııalyq baqylaý departamenti basshysynyń orynbasary Saltanat Álibaeva shildeniń shilińgirinde aǵzany durys ylǵaldandyrýdyń mańyzyna toqtalǵan bolatyn.