Jyl sońyna deıin 1, 9 mlrd adam azyq-túlik qaýipsizdigi máselesine tap bolady – Astana Finance Days
AÓSShK Іskerlik keńesiniń basqarma tóraǵasy, «Atameken» Ulttyq kásipkerler palatasy prezıdıýmynyń tóraǵasy Raıymbek Batalovtyń aıtýynsha, iskerlik keńes pen bıznes-forýmnyń mereıtoılyq otyrysynyń mańyzdy taqyryby – azyq-túlik qaýipsizdigi.
«Búgingi álemdik tendentsııa – basty faktor endi baǵa emes, azyq-túliktiń qoljetimdi bolýy ekenin de kórsetedi jáne bul úrdis aldaǵy jyldary óte mańyzdy bolmaq. Bul jaǵdaıda bizge agroónerkásip keshenin damytý máselesine barynsha tıimdi turǵydan qaraý kerek. Bul óz azyq-túlik qaýipsizdigin qamtamasyz etýge jáne aýyl sharýashylyǵy ónimderiniń tıimdi eksporty geografııasyn keńeıtýge yqpal etedi. Klımattyq aımaqtarynyń, aýmaqtyq ornalasýynyń jáne tabıǵı-resýrstyq áleýetiniń arqasynda Qazaqstan taıaý arada búkil Orta Azııa men Shyǵys úshin «azyq-túlik fabrıkasyna» aınala alady. Búgingi kezdesý atalǵan salalarda memleketter aldyna qoıylǵan mindetterdi zerdeleýge, AÓSShK elderiniń tájirıbesimen tanysýǵa, ózara tıimdi yntymaqtastyqty damytý úshin ortaq jáne qolaıly birlesken usynymdar ázirleýge múmkindik bererine úmittenemin», - dedi Raıymbek Batalov plenarlyq otyrystyń ashylýynda.
Al QR Prezıdenti janyndaǵy Reformalar jónindegi joǵary keńes tóraǵasynyń orynbasary ser Sýma Chakrabartı qazirgi ýaqytta azyq-túlik qaýipsizdigi óte aýqymdy másele bolyp otyrǵanyn aıtty.
«Jetkizý tizbegindegi problemalar pandemııa kezinde bastaldy jáne Reseı men Ýkraına qaqtyǵysynda aıtarlyqtaı nasharlaı tústi. Bul eki el aýylsharýashylyq taýarlarynyń iri óndirýshileri edi. Keıbir baǵalaý boıynsha osy jyldyń sońyna deıin 1, 9 mıllıard adamǵa azyq-túlik qaýipsizdigi máselesi áser etedi. Ýkraınada soǵys bastalǵannan beri 20-dan astam el eksportqa shekteý engizdi, kóptegen basqa elder de osy shekteýlerdi qaıtalaýy múmkin. Buǵan yqpal etetin negizgi faktorlardyń biri – elder arasyndaǵy azyq-túliktiń erkin aǵynyn buzý bolyp otyr», - dedi ser Sýma Chakrabartı.
Onyń aıtýynsha, bul problema birneshe ondaǵan jyldar boıy baıqalmaǵan búkil álemdegi ınflıatsııanyń kóterilýine ákep soǵady. Boljamdarǵa sáıkes, bul úrdis birneshe ýaqytqa sozylady.
«Azyq-túlik qaýipsizdigi máseleleri jáne azyq-túlik baǵasynyń edáýir ósýi negizinen tabysy tómen jáne ortasha elderge zııan keltiredi, óıtkeni olar ulttyq tabystyń kóp bóligin azyq-túlikke jumsaıdy. Bul turǵyda AÓSShK elderi birqatar salalarda yntymaqtasýy kerek. Birinshiden, tıimdi jáne turaqty tehnologııalardy qoldanýdy yntalandyrýymyz kerek. Kóptegen fermerler áli kúnge deıin dástúrli ádisterdi qoldanady. Jańa tehnologııalardy paıdalaný ónimdilikti arttyrýǵa yqpal etýi tıis», - dedi ser Sýma Chakrabartı.
Ekinshiden, ınfraqurylymǵa ınvestıtsııa arttyrý qajet. Fermerler óz ónimderin tutynýshylarǵa tıimdi jetkize alýy úshin joldar men qoımalarǵa, tehnologııa jabdyqtaryna qarajat salynýy kerek.
«Úshinshiden, qarjylandyrý fermerler úshin qoljetimdi bolýy qajet. Kóptegen fermerler birneshe sebeppen qarjylandyrýǵa qol jetkize almaıdy, sonyń ishinde kepildiń bolmaýy jáne nesıe tarıhynyń bolmaýy da ról oınaıdy. Sonymen qatar, aýyl sharýashylyǵyna memlekettik qoldaý ádette shaǵyn fermerlerge emes, iri kompanııalarǵa kórsetiledi jáne biz fermerlerdi jaqsy qarjylandyrýdy jáne qarjylyq qoldaýdy birkelki bólýdi qarastyrýymyz kerek. Naryqqa baǵdarlanǵan sheshimderdi ázirleý úshin AHQO sııaqty platformalardy paıdalanýǵa tıispiz», - dedi sarapshy.
Tórtinshiden, spıkerdiń aıtýynsha, halyqaralyq saýdadaǵy irkilisti barynsha azaıtý kerek.
«Bizge halyqaralyq yntymaqtastyq barynsha ashyq saýda aǵynyn saqtaý men eksportqa tyıymdardy barynsha azaıtý, basqa eldermen sharalardy úılestirý úshin qajet. Bul azyq-túlik ónimderiniń elder arasynda kedergisiz qozǵalýyna jáne ımportqa kóp táýeldi elderdegi kúızelisti azaıtýǵa yqpal etedi. ShOB jáne azyq-túlik aýyl sharýashylyǵy sektory bizdiń ekonomıkamyzdyń mańyzdy quramdas bóligi bolyp sanalady. Eger bul eki sektor nashar jumys istese, eshteńe jumys isteı almaıdy. Bul eki sala bizdiń elderimizdiń áleýmettik órkendeýi úshin, ásirese kedeılik pen teńsizdikke baılanysty problemalar týrasynda óte mańyzdy. Sondyqtan olarǵa erekshe nazar aýdarǵan jón. Odan bólek, ásirese aımaqtyq ınvestıtsııalyq klımat qıyn bolýy múmkin sońǵy birneshe jylda AÓSShK músheleri búkil óńirge paıda ákeletin sheshimderdi tabý úshin bir-birimen tyǵyz jumys isteýi kerek», - dedi dedi Reformalar jónindegi joǵary keńes ókili.
Buǵan deıin plenarlyq otyrysta ser Sýma Chakrabartı shaǵyn bıznestiń protsesten artta qalý qaýpi bar ekenin, Úkimettiń shaǵyn jáne orta bızneske basa mán berýi qajettigin aıtqan edi. Óıtkeni tsıfrlyq sheshimder negizinen iri kásiporyndar úshin jasalady jáne shaǵyn jáne orta bıznes úshin tym qymbat bolýy múmkin.
«Úkimet shaǵyn jáne orta bıznestiń jumys oryndaryn ashýdaǵy mańyzdylyǵyn eskere otyryp, olardyń ósýi men damýy úshin, onyń ishinde tsıfrlyq protsesterdi engizý úshin jaǵdaı jasap, bar kúsh-jigerin jumsaýǵa tıis. Sońǵy 10 jylda EYDU elderi Qazaqstandaǵy bızneske normatıvtik júktemeni tómendetý boıynsha jumys istedi. Osydan keıin ótken jyly retteý tásiline negizdelgen zańnama qabyldandy. Jaqynda Ulttyq kásipkerler palatasy shaǵyn jáne orta bıznesti qoldaýǵa basa mán berdi jáne bul óte mańyzdy. Biraq AÓSShK múshe memleketter men iskerlik keńes shaǵyn jáne orta bıznesti qoldaý maqsatynda yntymaqtasa alar edi», - dedi ser Sýma Chakrabartı.
Aıta keteıik, Azııadaǵy ózara is-qımyl jáne senim sharalary jónindegi keńestiń qurylǵanyna bıyl 30 jyl toldy. Atalǵan uıymnyń quramynda 27 memleket bar jáne bul uıym Azııa aýmaǵynyń 90 paıyzyn qamtıdy.
Sonymen birge bıylǵy 27-29 maýsym kúnderi «Astana» halyqaralyq qarjy ortalyǵy ornyqty damý, áleýmettik jaýapkershilik jáne ósý máselelerine arnalǵan «Astana Finance Days» V konferentsııasyn ótkizedi.
Astana Finance Days – óńirdegi qarjy salasyndaǵy eń iri konferentsııalardyń biri. Sońǵy tórt jylda bul konferentsııa júzden astam elden 15 myńnan astam qatysýshyny qamtyǵan. Bıylǵy «Ornyqty damý, áleýmettik jaýapkershilik, ósý» konferentsııasynda sarapshylar kapıtal naryqtary, Islam qarjysy, Fin&Tech, jasyl damý, ınvestıtsııa taqyryptaryn talqyǵa salady.