JYL QORYTYNDYSY: Belesti jyl tarıh qoınaýyna jyljyp barady
Degenmen, Arqankergendegi qandy qyrǵyn, Atyraý men Almatydaǵy lańkestik derekter, Іle Alataýy saıabaǵynda adamdardy óltirý faktisi, Shymkent túbindegi AN-72 áskerı-kólik ushaǵynyń apatqa ushyrap, 27 adamnyń qaza tabýy Ulý jylyndaǵy elimizdiń qasiretti kúnderi retinde tarıhqa tańbalanatyndyǵy da ras. Desek te, aldaǵy Jylan jyly halyq uǵymynda jaıly bolady degen túsinik bar. Sondyqtan da keler jyl elimiz úshin jaıly, ekonomıkamyz úshin qarqyndy jyl bolsyn degen tilek bar.
«Halyqtyq ІRO» úlesinen qur qalmańyz
Aǵymdaǵy jyldyń basty jańalyqtarynyń biri «Halyqtyq ІRO» aıasynda elimizdegi iri kompanııalardyń biri «QazTransOıl» aktsııalarynyń satylymǵa shyǵarylýy boldy. Qarapaıym halyqtyń qaltasyn qamtıtyp, keleshekke degen senimin nyǵaıtý maqsatynda qolǵa alynǵan bul sharanyń alǵashqy qarlyǵashy bolyp sanalatyn atalǵan kompanııa «Samuryq-Qazyna» UÁQ» qarasty 400 kompanııanyń arasynan iriktelip, ekshelip alynǵan bolatyn. Sondyqtan bolsa kerek, á degennen-aq halyqtyń zor qyzyǵýshylyǵyn oıatty. Bulaı deýimizge alǵashqy kúnnen bastap 26 myńnan astam jeke esep shottyń tirkelip, 184,4 mıllıon teńgeniń ótinishi túsýi naqty dálel bola alady. Al taıaýda «QazTransOıl» AQ QR azamattary men QR zańnamasyna sáıkes qurylǵan zeınetaqy qorlaryna "Halyqtyq IPO" baǵdarlamasy aıasynda usynylǵan "QazTransOıl" AQ-nyń 38 463 559 qarapaıym aktsııalaryn satyp alý týraly qanaǵattandyrylǵan ótinishter tizilimin "Qazaqstan Qor bırjasy" AQ-ǵa tapsyrdy. Qabyldanǵan ótinishter tizilimine sáıkes jalpy somasy 59 408 943 975 teńgeni quraıtyn barlyǵy 34 687 ótinish tústi, onyń ishinde 34 676 ótinish QR azamattarynyń, 10 ótinish JZQ-nyń, 1 ótinish market-meıkerdiń atynan qabyldanǵan. Mine osylaısha halyqtyń zor qyzyǵýshylyǵyn týyndatyp otyrǵan aktsııa satyp alý naýqany aldaǵy ýaqytta da jalǵaspaq. Ony kúni keshe Samuryq-Qazyna» UÁQ» AQ-nyń Basqarma tóraǵasy Ómirzaq Shókkev «QazTransOıl» AQ basshylyǵynyń qarjy naryǵyna qatysýshylarymen jáne jeke ınvestorlarmen bolǵan kezdesýinde málim etken edi. «Baǵdarlama jalǵasa beredi. 2013 jyly biz ІRO-ǵa «KEGOC» AQ, «Qazteńiztransflot» AQ, «Samuryq-Energo» AQ jáne «QazTransGaz» AQ kompanııalarynyń aktsııalaryn shyǵaratyn bolamyz. Búginde konsýltanttarmen tıisti jumystardy atqaryp jatyrmyz. Qosymsha aqparattar áli jarııalanatyn bolady», - dedi Ó. Shókeev. Bul rette aıta keterligi, kelesi jyldyń aqpan aıynan bastap-aq aktsııalardy Qazposhtaǵa kelmeı, ǵalamtor arqyly satyp alýǵa bolady.
«EHRO-2017»: Búkil álem Astanany tańdady
«EHRO-2017» halyqaralyq kórmesin el ordasy Astanada ótkizýge ótinim bergennen-aq qolǵa alynǵan sharalar, tynbaı júrgizilgen jumystar óz jemisin berdi. 22 qarasha kúni kúni alash jurty asyǵa kútken súıinshi habar Parıjden jetti. Halyqaralyq kórmeler bıýrosy Bas Assambleıasynyń 152-shi sessııasynda álemniń 161 memleketi jasyryn daýys berý arqyly EXPO-2017 kórmesin ótkizetin memleketti anyqtap, Astanaǵa úlken úmit artty. Halyqaralyq kórmeler bıýrosynyń 103 qatysýshy-memleketi Astanany qoldasa, tek 44-i ǵana Qazaq eliniń basty qarsylasy bolǵan Belgııanyń Lej qalasyna tańdaý jasady. Osylaısha 2017 jyly elorda tórinde ótetin EHRO-2017 Ortalyq Azııa óńirindegi ǵana emes, TMD aýmaǵynda ótkiziletin alǵashqy halyqaralyq kórme bolmaq. Bul barsha Qazaqstan halqynyń kúsh-jigeriniń, Elbasy N.Nazarbaevtyń syndarly saıasaty men halyqaralyq arenadaǵy bedeli ekendiginde daý joq. Osy súıinshi habardan keıin Qazaqstan halqyna úndeý joldaǵan Memleket basshysy: «Biz úshin Halyqaralyq kórmeler bıýrosyna múshe 160 memlekettiń basym kópshiligi daýys berdi. Іs júzinde Astanany búkil álem tańdady! Sondyqtan EKSPO-2017-ni ótkizý - bul, sonymen bir mezgilde, Qazaqstannyń búkil álem aldyndaǵy orasan zor jaýapkershiligi. Biz nebary bes jylda Kórme ortalyǵyn turǵyzyp, jańa qonaqúıler, joldar salyp, kólikti damytyp, qonaqtardy qarsy alýǵa daıarlyqty qamtamasyz etip, úlken daıyndyq jumystaryn júrgizýimiz kerek. Bul mindettiń aýqymy asa zor. 3 aı ishinde EKSPO-2017 kórmesin shamamen 5 mıllıondaı sheteldikter kelip kóretin bolady. Búkil elder óz pavılondaryn kórme taqyryby - «Bolashaqtyń energııasyna» sáıkes daıyndaıdy. Ótkenniń tájirıbesi kórsetkendeı, mundaı kórmeni ótkizý olar ótken qalalar men elderdiń damýyna zor yqpalyn tıgizdi. Bul bizdiń elimiz úshin jańa energetıkalyq jáne «jasyl» tehnologııalar alýda asa zor múmkindik. Bul EKSPO-2017-ni daıyndaý men ótkizý ýaqytynda, sondaı-aq onyń nysandaryn odan ári paıdalanýda Qazaqstanǵa kelip túsetin mıllıardtaǵan dollar ınvestıtsııalar. Kórmeni daıyndaý men ótkizýdiń barlyq máselelerin sheshý úshin men Memlekettik komıssııa qurdym. Astanada jańa Kórme kesheniniń qurylysy úshin jer belgilendi. Bul Qazaqstandaǵy taǵy bir «halyqtyq qurylys» bolmaq. Bes jyl tez óte shyǵady. EKSPO-2017-ni ótkizý quqy jolyndaǵy kúrestegi Astananyń tabysy - ol búkil Qazaqstan halqynyń tabysy», - dedi.
El ekonomıkasy ósim kórsetýde
Aǵymdaǵy jyldyń 9 aıynda ishki jalpy ónim 5,2 paıyz bolsa, ІJÓ-niń 67-68 paıyzyn quraıtyn aýyl sharýashylyǵy, ónerkásip, qurylys, saýda, kólik jáne baılanys sııaqty negizgi salalar boıynsha shyǵarylatyn qysqa merzimdi ekonomıkalyq ındıkator 2012 jylǵy qańtar-qarashada 2011 jylǵy qańtar-qarashaǵa qaraǵanda 101,8 paıyzdy qurady. Sonymen qatar negizgi kapıtalǵa salynǵan ınvestıtsııalar kólemi 4578,1 mlrd. teńgege jetip, ótken jyldyń sáıkes kezeńine qaraǵanda 3,1 paıyz ósim kórsetti. Qańtar-qarashada ónerkásip óndirisiniń kólemi qoldanystaǵy baǵalarda 15086,4 mlrd. teńgege jetti. Ken óndirý ónerkásibinde jáne karerlerdi qazýda óndiris kólemi ótken jyldyń deńgeıinde qaldy. Óndiris óńdeý ónerkásibinde 0,6, elektrmen jabdyqtaý, gaz, bý berý jáne aýa baptaýda 3,3 paıyz artty. Sýmen jabdyqtaýda, káriz júıesi, qaldyqtardy jınaý jáne bólýdi baqylaýda óndiris 6,1 paıyz tómendedi.10 aıdyń ishinde syrtqy saýda aınalymy 113563,3 mln. AQSh dollaryn qurap, 2011 jylǵy qańtar-qazanmen salystyrǵanda 11,6 paıyzǵa ósti, onyń ishinde eksport - 77381,8 mln. AQSh dollaryn, ımport - 36181,5 mln. AQSh dollaryn qurady. Jyl basynan beri elimizdiń halyqaralyq rezervteri, onyń ishinde Ulttyq qordyń sheteldik valıýtadaǵy aktıv qoryn qosa alǵanda 17,2 paıyzǵa ósip, 85,5 mlrd. dollarǵa deıin ósti. Máselen, QR Ulttyq banki tóraǵasynyń orynbasary Bısenǵalı Tájiıaqovtyń aıtýynsha, tek tikeleı ınvestıtsııanyń jalpy túsiminiń ózi 10,9 mlrd. dollarǵa jetken. «Osyǵan baılanysty elimizdiń halyqaralyq rezervteri de ósýde. Jyl basynan bastap elimizdiń halyqaralyq rezervteri, onyń ishinde Ulttyq qordyń sheteldik valıýtadaǵy aktıv qoryn qosa alǵanda 17,2 paıyzǵa ósip, 85,5 mlrd. dollarǵa deıin jetip otyr. Sonyń ishinde Ulttyq banktiń altyn-valıýtalyq rezerv qory 30,1 mlrd. dollardy qurady, Ulttyq qor aktıvi 55,4 mlrd. dollarǵa, ıaǵnı 26,8 paıyzǵa artty», - degen edi B. Tájiıaqov.
Elimizdiń joǵary zań shyǵarýshy organ jańasha jasaqtaldy
Osy jyly elimizdiń joǵary zań shyǵarýshy organ jańasha jasaqtaldy. Májilis saılaýy táýelsizdik tarıhyndaǵy betburysty beles, ýaqyt údesinen týyndaǵan saıası mańyzdy qadam boldy. Qazaqstan demokratııalyq damýdyń dańǵylyna shyǵyp, jańa kezeńde jańa qurylǵan Parlamentpen birge qadam basty. 15 qańtarda ótken kezekten tys saılaý barysynda «Nur Otan» halyqtyq demokratııalyq partııasy saılaýshylar daýysynyń 80,99 paıyzyn, Qazaqstannnyń «Aq jol» demokratııalyq partııasy 7,447 paıyzyn jáne Qazaqstannyń Kommýnıstik halyq partııasy 7,19 paıyzyn jınap, óz partııalarynyń múshelerin Parlament Májilisinde ókildik etýge múmkindik aldy. Ókinishke qaraı, Májilis saılaýyna qatysqan ózge 4 partııa 7 paıyzdyq mejeni baǵyndyra almady. Atap aıtqanda kezekten tys saılaýda Qazaqstannyń Patrıottar partııasy saılaýshylar daýsynyń 0,83 paıyzyn, Jalpyulttyq sotsıal-demokratııalyq partııasy 1,68 paıyzyn, Qazaqstannyń «Aýyl» sotsıal-demokratııalyq partııasy 1,19 paıyzyn, «Ádilet» demokratııalyq partııasy 0,66 paıyzyn jınady. Sonymen berilgen daýystardyń nátıjelerin qorytyndylaı kelgende, «Nur Otan» halyqtyq demokratııalyq partııasyna Parlament Májilisinen 83 mandat, Qazaqstannyń «Aq jol» demokratııalyq partııasyna 8 mandat, Qazaqstannyń Kommýnıstik partııasyna 7 mandat berildi.
Jańa Úkimet jasaqtaldy
Talaıdan beri Úkimet áne aýysady, mine aýysady degen sáýegeılikke de osy jyly núkte qoıyldy. 26 qyrkúıek kúni Kárim Másimovtiń ózin Premer-Mınıstrlikten bosatý týraly ótinishin qabyl alǵan Memleket basshysy ony QR Prezıdenti Ákimshiliginiń basshysy qyzmetine taǵaıyndady. Osylaısha 2007 jyldan beri Táýelsiz Qazaq eliniń 7-shi Úkimet basshysy retinde álemdi sharpyǵan qarjy daǵdarysy órship turǵan kezeńde bıilikti qolyna alyp, el ekonomıkasyn shatqaıatatpaǵan, sonymen qatar áleýmettik salaǵa qajetti barlyq baǵdarlamalardyń qabyldanýyna kúsh-jigerin jumsaǵan K.Másimov óz erkimen qyzmetten ketti. Dál sol kúni Parlament palatalarynyń birlesken otyrysyna qatysqan Elbasy Úkimet basshysy laýazymyna buǵan deıin Premer-Mınıstrdiń birinshi orynbasary qyzmetin atqarǵan Serik Ahmetovtiń kandıdatýrasyn usynyp, bul usynysty depýtattar biraýyzdan qoldady. Araǵa birer kún salyp jańa jasaqtalǵan jańa Mınıstrler kabınetinde aıtarlyqtaı aýys-túıis oryn alǵan joq. Bul komandaǵa Memleket basshysynyń senimi mol bolsa kerek. Óıtkeni, osy Úkimet músheleri tusynda elimizdiń áleýmettik-ekonomıkalyq damýyna qajetti barlyq salalyq baǵdarlamalar qabyldanyp, búginde ol qujattar óz jemisin bere bastady. Olaı bolsa, endigi ýaqytta Úkimet Memleket basshysynyń atqarýshy bılik aldyna júktegen mindetterin sheshýge qabiletti ekendigin dáleldeýi tıis. Bul rette aıta keterligi, S.Ahmetov qyzmetinde qalyp, jyly oryndaryn sýytpaǵan mınıstrlerge tym erkinsimeı ózderine júktelgen mindetterdi tyńǵylyqty atqarýǵa basa aýdarý qajettigin eskertken bolatyn. «Úkimet músheleriniń negizgi bóligi óz oryndaryn saqtap qaldy. Biraq bul toqmeıilsýshilikke jeleý bolmaıdy. Kerisinshe bizdiń qyzmetimizdiń belsendi bolýyna baǵyt-baǵdar. Bizderge Memleket basshysynyń barlyq tapsyrmalaryn naqty ári jedel oryndaý qajet», - degen edi Premer-Mınıstr Úkimettiń alǵashqy otyrysynda. Ázirshe jyly ornynan qozǵalǵan eshkim joq. Demek, mınıstrler de artylǵan úmit údesinen shyǵyp, qyzmetterin tyńǵylyqty aqaryp jatqan sııaqty.
Qazaqstan sporttyq derjavaǵa aınaldy
Ulý jyly el úmitin arqalaǵan sportshylarymyz da zor tabysqa jetti. Úkili úmitpen London Olımpıadasyn attanǵan sańlaqtarymyz qazaqtyń alaqanyna ýystap altyn saldy. Alǵashqy kúnderden-aq álemniń alpaýyt elderiniń apshysyn qýyrǵan sportshylarymyzdyń jetistigi búkil álem jurtshylyǵyn tań qaldyrdy. Alǵashqy Olımpıada altynyn dańqty veloshabandozymyz Vladımır Vınokýrov jarystardyń alǵashqy kúninde-aq el qorjynan toǵytsa, onyń jarqyn jolyn jeńil atlet, úsh qarǵyp sekirýshi Olga Rypakova, ziltemirshilerimiz Maııa Maneza, Zúlfııa Shınshanlo, Svetlana Podobedova, Ilıa Ilın, boksshymyz Serik Sápıevter jalǵastyrdy. Boksshylarymyz Ádilbek Nııazymbetov kúmispen kúptelse, Ivan Dychko men Marına Volnova Olımpıada qolasyn qanaǵat tutty. Palýandarymyz da jerge qaratqan joq. Erkin kúres sheberi Aqjúrek Tańatarov, grek-rım kúresi sheberi Danııal Gadjıev, Gıýzel Manıýrova qola medal enshiledi. Osylaısha qorytyndysynda 7 altyn, 1 kúmis jáne 5 qola medal enshilegen Qazaqstan beıresmı komandalyq esepte (altyn boıynsha) 12-oryndy ıelendi. Budan burynǵy olımpıadada biz 29-orynda bolǵan edik. ıAǵnı osy jolǵy Olımpıada qazaqstandyq sporttyń búkil tarıhyndaǵy eń tabysty boldy desek artyq emes. Qoryta aıtqanda London olımpıadasyndaǵy jeńis myńdaǵan jas júrekti jalyndatty. Sol jalyndar endi otqa aınalsyn dep tileıik.