Jyǵylǵan kúreske toımaıdy - baspasózge sholý
***
«Egemen Qazaqstannyń» búgingi sanyndaǵy 2-3 aıqara bette keshe elimizdiń keıbir óńirlerinde ótken aýdandar men aýyldardyń ákimderin saılaý týraly egjeı-tegjeıli jazylyp otyr. Onda Aqtóbe, Almaty, Batys Qazaqstan, Shyǵys Qazaqstan, Qostanaı, Qyzylorda, Soltústik Qazaqstan, Mańǵystaý jáne Pavlodar oblystarynda ótken saılaý týraly tolyq maǵlumattar alýǵa bolady. Maqala «Jergilikti ózin-ózi basqarýdy jetildirý - ómir talaby» degen taqyryppen berilgen.
Qazaqstan Álıevtiń týystarymen bolǵan sot protsesinde taǵy jeńip shyqty. Bul týraly «Egemen Qazaqstannyń» búgingi sanynda «Jyǵylǵan kúreske toımaıdy» degen maqalada jazylǵan.
Basylymnyń málimetinshe, arbıtrajdy trıbýnal bul joly Álıev-Shoraz týystarynyń Qazaqstanǵa qarsy bergen talap-aryzdy qaraý qorytyndysynda jaýapkerdiń paıdasyna sheshim shyǵardy. Talap-aryzdy Almaty oblysynda qus ósirýmen jáne onyń ónimderin óńdeýmen aınalysatyn «Rýbı Roz Agrıkol» JShS beripti. Al onyń ıesi Rahat Álıevtiń jezdesi Issam Hýranıdiń bıznes boıynsha áriptesi Kassem Omar Abdallah bolyp shyqty. Kompanııa 2010 jylǵy qazanda Qazaqstannan 2014 mln. dollar mólsherindegi aqsha talap etipti. Olar Rahat Álıevtiń basyndaǵy jaǵdaıǵa baılanysty memlekettik organdardyń saıası astarmen óz aktıvterin alyp qoıǵanyna shaǵym bildirdi. Shaǵym berýshiler talap-aryz berýge negiz retinde Qazaqstan men kásiporyn arasynda 1999 jyly qol qoıylǵan ınvestıtsııalyq kelisimshartty, sondaı-aq «Shetel ınvestıtsııalary týraly» zańdy alǵa tartty. Al Qazaqstan jaǵy buǵan óziniń qarsy tujyrymdaryn usyndy. Sodan keıin talap-aryz berýshi kompanııa joǵarydaǵy atalǵan somany 63 mln. dollarǵa deıin tómen túsirdi.
Arbıtrajdy sot atalmysh isti qarap, talap-aryz berýshiniń zańdy jáne ınvestıtsııalyq kelisimshart erejelerin qoldanýǵa qatysty negizgi tujyrymdarynyń bárin joqqa shyǵardy. Trıbýnal sot jáne basqa da shyǵyndardy óteý máselesin qosymsha qaraýǵa qaldyrdy, dep jazady gazet. Maqalanyń anyq-qanyǵyn basylymnyń búgingi sanynan oqı alasyzdar.
***
Ýkraınanyń Nıkolaev aýdanyndaǵy shaǵyn ǵana Vradıevka mekeni úlken shýdyń oshaǵyna aınaldy.
Jergilikti mılıtsııadan ábden jábir kórgen aýyl halqy bir-aq túnde óre túregelgen. Óz quqyn jaqsy biletin, Ýkraınanyń eń qarapaıym aýylynyń jurty jappaı kóterilip, mılıtsııa ǵımaratyn órtep jiberdi. Bul týraly «Aıqyn» gazeti jazady.
Basylymnyń málimetinshe, eldi ábden ashyndyrǵan is - maýsymnyń 27- sinen 28-ne qaraǵan túni oryn alǵan. Jergilikti mılıtsııa ofıtseri - leıtenant Dmırtıı Polışýk jáne aǵa leıtenant Evgenıı Dryjak, sonymen qatar jergilikti kólik júrgizýshi Sergeı Rıabınenko Vradıevka selosynyń 28 jasar turǵyny Irına Krashkovany zorlap, aýyr soqqyǵa jyqqan. Іstiń mán-jaıyn aýrýhanaǵa aýyr halmen túsken Irınanyń ózi aıtyp berdi. Alaıda, qylmysqa qatysy bar Evgenıı Dryjakty, quqyq qorǵaýshylar qamaýǵa ala qoımaıdy. Tipten jergilikti jurtty mazaq etkendeı, ony osy istiń tergeýshisi dep belgilep qoıǵan. Buǵan ashynǵan adamdar mılıtsııa jáne isi tergelgen aýdandyq sot ǵımaratyna tas, jumyrtka laqtyryp, artynan órt qoıyp, quqyq qorǵaýshylardyń aıaǵyn bir etikke tyǵady. Bul rette, Ýkraınanyń birqatar parlament depýtattary, partııa ókilderi qyzy qorlanǵan aýylǵa jaqtasyp, joǵary bıliktiń jaýap berýin talap etedi.
Maqala «Shaǵyn aýyldan shyqqan shý» degen taqyryppen berilip otyr.
Tallın qalasynyń merine úmitker Martın Helme shahar halqyn túgeldeı eston tilinde sóıletýge ýáde berdi. Qazir ol - qala basshysynan keıin reıtıngi ekinshi orynda turǵan úmitker. Bul aqparatty «Aıqyn» gazeti taratyp otyr.
Basylymnyń jazýynsha, Helme kúz aıyndaǵy mýnıtsıpıaldyq saılaýda jeńiske jetken jaǵdaıda eki tildilikti joıatyndyǵyn aıtady. Ol bul týraly bir basylymǵa bergen suhbatynda málim etken. Qala turǵyndarynyń úshten biri basqa ult ókilderi bolsa da aldaǵy ýaqytta barlyq is-qaǵazdar eston tilinde júrgiziledi. Ol memlekettik tildiń mártebesin osylaı kótermekshi. Mart Helme - kezinde Estonııanyń Reseıdegi elshisi bolǵan jan.
Jýyrda elimizdiń Іshki ister mınıstrligi Krımınaldy polıtsııa komıtetiniń uıymdasqan qylmyspen kúres basqarmasynyń ókilderi adam saýdasyna qatysty qylmystyń órship turǵanyn málimdedi.
Quzyrly oryn taratqan derekterge súıensek, elimiz boıynsha jyldan jylǵa adam saýdalaǵandardyń qatary kóbeıe túsýde. Osy qylmystyń aldyn alý úshin qoldanystaǵy zańǵa birneshe ózgertýler men tolyqtyrý engizý ýaqyt talabyna aınalyp otyr, dep jazady «Aıqyn».
Avtordyń aıtýynsha, adamdy saýdaǵa salyp, paıda tabý kásibi burynnan bar. Ol zamanyna qaraı, ár kezde ártúrli sıpat alyp, áli kúnge deıin jalǵasyp keledi, ókinishke qaraı, jalǵasa da beretin sııaqty. Ótken ǵasyrlarda adam saýdasy ashyq túrde júrgizilse, qazir kóbine kóp astyrtyn júzege asýda. Mamandardyń pikirinshe, ol esirtki men qarý saýdasynan keıingi eń tabysty sanalady eken. Esesine, qul saýdasynyń áshkere bolý qaýpi aldyńǵy ekeýimen salystyrǵanda kóp tómen kórinedi. Sondyqtan da ol qazirgi kezde tipten keń etek jaıyp, álemdi shyrmaýyqsha oraı bastady.
Osynaý keleńsiz jaǵdaı «Saýdanyń soraqysy...» degen taqyryppen berilgen maqalaǵa ózek bolǵan.