«Jurt nege áleýmettik jelige táýeldi?» - baspasózge sholý

ASTANA. QazAqparat - «QazAqparat» halyqaralyq aqparattyq agenttigi 18 qarasha, sársenbi kúni jaryq kórgen respýblıkalyq buqaralyq aqparat quraldaryndaǵy ózekti maqalalarǵa sholýdy usynady.

***

«Bul habardy áriptes inim Baıqal Baıádilovten estip, Maǵjan Ju­ma­baev ishigin kózimizben kórýge asyqtyq.

Qasqyr ishiktiń búgingi ıesi, Kókshetaý qalasynyń turǵyny Bátıma Aıaǵanova Qaraǵandy muǵa­lim­­der ınstıtýtyn 1951 jy­ly bitirgen. Ǵumyrynyń 52 jylyn bilim salasyna arnaǵan ulaǵatty ustaz óz áýletinde 30-jyldardan beri saqtalyp kele jatqan qas­qyr ishikti qymbat jádigerine sa­naıdy. El-jurtqa erterek ta­nystyrmaǵanynyń syryn amanat júginiń aýyrlyǵymen túsindiredi.

Salmaqtap kórdik, zildeı ap-aýyr eken. Jelbegeı jamylýǵa da ruqsat berildi. Apaıdyń aıtýyna qaraǵanda, jeti qasqyrdyń terisinen tigilgen. Jony qara qyl­­shyqtanǵan, túgi men túbiti sol qalpy saq­talǵan, syrty qalyń, myqty shuǵamen qaptalǵan óner týyndysy derlik. Shalǵaıy mol pishilgen, qoltyǵy keń, jaǵasy oıyqtalyp, moıyn men basty tutas jabatyn kól-kósir dúnıe. Ileýi ábden qandyrylǵan ishik qabyrǵanyń jasaýyn jarqyratyp tur. Qanshama ýaqyt ótse de, óńin joımaǵan. Túz taǵysynyń qasıeti de myqty-aý», - dep jazady «Egemen Qazaqstan» gazeti.

Bul ishiktiń tarıhy da tereń. Bátıma Áshir­bekqy­zynyń ákesi Áshirbek ata qazirgi Soltústik Qazaq­stan oblysynyń Ýálıhanov aýda­nynyń aýmaǵyndaǵy Úlken Qaraoıdyń mańynda 1883 jyly dúnıege kelgen. Anasy Shákıra Áýbá­kirqyzy Kishi Qaraoıdyń qyzy. Anasynyń inisi, ıakı naǵa­shysy Jaqııa Áý­bá­kir­uly zamanynda Omby qalasynda bilim alǵan. Keıin Bestóbeniń mańaıyn­daǵy Qy­zylqaq aýylynda muǵalim bolyp eńbek etipti. Burynǵylardyń aıtýyna qaraǵanda, jyr alyby Maǵjanmen ákesi de, naǵashysy da dos-jar bolsa kerek. Bátıma Áshir­bekqyzynyń biletini, kózi ashyq, kókiregi oıaý, jaq­sylarmen kóp dámdes, pikirles bolǵan, bir-birine shýaq-shara­paty tıgen ákesine osy jádigerdi áıgili aqyn Maǵ­jan Jumabaev syılaǵan eken. Bul jaıynda «Maǵjannyń ishigi» atty maqalada basylǵan.

Bas basylymda «Qosdıplomdyq bilim alý júzege aspaq» degen maqala kópshilik nazaryna usynylyp otyr. Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń bedeli jyl saıyn artyp keledi. Oǵan dálel, «Ulttyq ýnıversıtetter álemniń eń ozyq joǵary oqý oryndarynyń qataryna enýi tıis» degen Elbasymyzdyń tapsyrmasyn júzege asyrý maqsatynda bilim berý men ǵylymı-zertteý isi jáne áleýmettik máseleler boıynsha óz múmkindigin halyqaralyq talap­tarǵa saı utymdy uıym­dastyra bilgendikten de bilim qara­shańyraǵy 2015 jyly dúnıejúzine áıgili 300 JOO-nyń qataryna enip odan keıin 275-orynǵa taban tiredi.

Ýnıversıtet ujymy aldaǵy ýaqytta da barlyq halyqaralyq talaptarǵa saı ilgerileý min­det­terin kún tártibinen bir sátke túsirgen emes.

«Jaqynda akademııalyq utqyrlyq baǵdar­lamalary boıynsha jýrnalıstıka fakýlteti tyǵyz baılanys or­natqan Polshanyń Poznan qalasyndaǵy Adam Mıtskevıch atyn­daǵy ýnıversıtettiń saıası ǵylymdar jáne jýrnalıs­tıka fakýltetinde ótken «Me­dıa kom­mýnıkatsııa evolıýtsııasy» degen taqyrypta ótken halyq­aralyq konferentsııa fılologııa ǵylymdarynyń kandıdaty Jetpisbaı Bekbolatulynyń qazaq tilinde túsirgen A.Mıtskevıch atyndaǵy ýnıversıtet týraly derekti fılminiń kórsetilimimen bastaldy. Sodan keıin fılologııa ǵylymdarynyń kandıdaty, fakýltet dekany Saǵatbek Medeýbekuly «Ulttyq kommýnıkatsııa erekshelikteri: dástúr men jańashyldyq» degen taqyrypta baıandama jasady. Birneshe sheteldik joǵary oqý oryndarynan kelgen ǵalymdar qatysqan konferentsııa sońynda «6M015400 - qoǵamdyq baılanys»; «6M051600 - halyqaralyq jýrnalıstıka»; «6M050400 - jýrnalıstıka» mamandyqtarynyń magıstratýra satylary boıynsha qosdıplomdy bilim berý baǵdarlamalaryn júzege asyrý kelisimsharttaryna eki taraptan saltanatty túrde qol qoıyldy»,-dep jazady maqala avtory.

***

«Aıqyn» gazetinde «Jurt nege áleýmettik jelige táýeldi?» degen maqala berilgen. «Búgingi televıdenıe nege áleýmettik jelige táýeldi bop aldy? Taqyryp tar ma, álde aqparattyq jedeldik baıqalmaı ma? Bul másele boıynsha áleýmettik saýalnama júrgizip, kópshiliktiń pikirin de bilgen jón shyǵar. Ýnıversıtettegi stýdentterge «qan­daı telearna, onda qandaı baǵdarlama, qaı júrgizýshini qaraısyńdar?» degen suraqqa bir aýyzdan «telearna qaramaımyz, aýyldaǵylar kóredi» degen jaýap alamyn. Osy sııaqty jaýapty aınalamdaǵy adamdar­dan da jıi estımin. Televıdenıe mamany bola tura, arnaıy ýaqyt bólip telearna qaramaǵaly bir jylǵa jýyq ýaqyt boldy. Medıasferada shuǵyl ári qalaýyń boıynsha óńdeýge keletin aqparat ınternette bolǵan­dyqtan, onsyz da az ýaqytty únemdi paıda­laný úshin jelige júginemiz»,-dep jazady maqala avtory.

Osy basylymda «Otqa tózimdi materıal oılap tapty» degen maqala jarııalandy. Elimizde ǵylym-bilim salasynda qyzmet etip kele jatqan jas ǵalymdar álemde joq keremet ınnovatsııalyq dúnıelerdi jobalap, tipti alǵashqylary sol jobalaryn óndiriske de engizip úlgergen.Solardyń biri de, biregeıi Almaty tehnologııalyq ýnıversıteti, jeńil ónerkásip jáne dızaın fakýlteti dekanynyń orynbasary, PhD doktoranty Ásem Talasbaeva.

Jas ǵalym otqa tózimdi tal­shyqsyz materıaldar týra­syn­daǵy ǵylymı dısserta­tsııalyq jumysyn qorǵaýǵa ázir. Tipti daıyn deýge bolady. Qorǵaıtyn ýaqyty jetpese de, onyń ınno­vatsııalyq ıgilikti isi búginde tájirıbeden ótip úlgergen. Bul úlken jańalyq boldy. Álemniń damyǵan elderinde de osyndaı úlgidegi kıim daıyn bola qoıma­ǵan. Onyń bir aıǵaǵy ózi patent­tegen jumysy.

Otqa tózimdi jańa tekstıldi talshyqsyz materıaldar metaaramıdti jáne jún talshyqtary negizinde ártúrli salmaqta, birneshe qabatpen daıyndaǵan. ISO 9151:1995 sáıkes Dankýk ýnı­versıtetiniń (Ońtústik Koreıa) tekstıldi materıaldar men arnaıy kıimderdi synaý zerthanasynda jańa talshyqsyz tek­stıldi materıaldardyń jo­ǵa­ry temperatýra áserine tózimdi­­ligi zerttelgen. Jańa tal­shy­qsyz materıaldar dáne­­­ker­­­leý­shiler men órt sóndirý­shilerge arnalǵan arnaıy kıim jobalaýǵa usynylǵan. Innovatsııalyq jańalyq avtory Ásem Aýǵanǵalıqyzy jeńil ónerkásip jáne dızaın fakýltetiniń dekany, teh­nı­ka ǵylymdarynyń dok­tory, pro­fessor Raýshan Jylysbae­vanyń ǵylymı jetekshiligimen osy ta­masha dúnıeni ýnıver­sıtettiń ońtústikkoreıalyq áriptes­teri­men birikken zert­hanalyq kabı­netinde dızaınyn jasap, quras­tyryp, ónerkásipke da­ıyndap bergen. Tyń jumysty júzege asyrýǵa Ásemniń úsh jylǵa jýyq ýaqyty ketken.

***

«Kazahstanskaıa pravda» gazetiniń búgingi sanynda «JKH v proektsıı na EKSPO» degen maqala berilgen. Astanada «TKSh-EHRO 2015» aty halyqaralyq forým ótip jatyr. Oǵan tájirıbe almasý úshin Qazaqstannyń TKSh jáne qurylys sektorynyń salalyq baǵyttaryndaǵy kóptegen kásiporyndar jınaldy. Sonymen qatar forým aıasynda EKSPO-2017 kórmesi úshin qazirgi zamanǵy energııa únemdegish tehnologııalardyń tanystyrylymy ótti. Osy jaıynda tolyq bilgińiz kelse, maqalany oqyp shyǵyńyz.