Jumyssyzdyqqa qarsy Qazaqstan qandaı shara qoldandy
Bul árıne, Qazaqstan Úkimetiniń jumyssyzdyqqa qarsy qoldanǵan sharalarynyń arqasy. Álemdegi shıkizat resýrstarynyń naryǵy quldyrap, álemdik ekonomıkanyń ózge de salalaryn toqyraýǵa tartqan kezde, Qazaqstan Úkimeti daǵdarys pen jumyssyzdyqqa qarsy túbegeıli sharalardy qolǵa alǵan bolatyn.
Bul sharalardyń nátıjesi - elimizdegi eńbek naryǵy qorǵalyp, jappaı jumyssyzdyqqa jol berilgen joq. 2013 jyldyń ózinde-aq, Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev Qazaqstandaǵy jumyssyzdyq maman tapshylyǵynyń saldarynan týyndap otyrǵan joq degen edi. Jumyssyzdyqtyń basty sebebi - adamdar birden úlken tabys kórgisi keledi.
«Eń bastysy - jumyspen qamtý. Memlekettiń basty mindeti - adamǵa jumys taýyp berý. Memleket bul mindetti oryndap otyr. Qazir elimizde jumyssyzdyq bolmaý kerek, sebebi, maman kóp. Mysaly, bizdiń qazaqstandyq qurylysshylar birden paıdaǵa kenele túskisi keledi, al, Ózbekstan men Qyrǵyzstannan kelgen gastarbaıterler kez kelgen jumysqa daıyn. ıAǵnı, bizdegi 5 paıyzdyq jumyssyzdyq jumystyń joqtyǵy emes, biliktiliktiń joqtyǵy. Eger bilimiń joq bolsa, biliktiligiń joq bolsa, sizge tek qara jumys tabylady. Mine, jumyspen qamtý baǵdarlamasy degen osy. Eger aýylda jumys istegiń kelse, memleket sizge shaǵyn nesıe berýge daıyn. Sol shaǵyn nesıege óz isińizdi ashýǵa bolady. Mal satyp alyp, otbasyńdy asyra, artyǵyn satyp, paıda kór. Eger aýylda jumys istegim kelmeıdi dese, qalaǵa kelse de, memleket jumys taýyp berýge daıyn. Budan artyq ne kerek?»,-degen edi Nursultan Nazarbaev Qazaqstannyń áıelder qaýymymen kezdesken kezde.
Al, 2016 jyly álemdegi shıkizat baǵasy arzandaǵan soń, Qazaqstan da eńbek naryǵyna kóp kóńil bóldi. Bul rette, memleket «Jumyspen qamtýdyń jol kartasy-2020» baǵdarlamasyn qarqyndy damyta tústi. 2016 jyldyń 10 aıynda baǵdarlamaǵa 171,7 myń adam qatyssa, 175 myńnan asa adam turaqty jumys tapty.
Baǵdarlamanyń birinshi baǵyty aıasynda, ıańnı, ınfraqurylym men turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyq salasyn damytý esebinen bıyl 5 715 ınfraqurylymdyq jobany júzege asyrý kózdelgen. 1 qarashadaǵy málimetke súıensek, osynyń 2 306 jobasy tolyqtaı júzege asyrylǵan eken. Osy jobalardyń arqasynda ashylǵan jumys oryndary 30 myń adamdy eńbekpen qamtyǵan.
Baǵdarlamanyń ekinshi baǵyty halyqty jappaı kásipkerlikke yntalandyrý maqsatyn kózdeıdi. Memleket halyqty kásipkerlikke yntalandyra otyryp, 9 myńnan asa shaǵyn nesıe berý josparlanǵan edi. Bir jyldyq jospar oryndaldy deýge bolady, sebebi, qarashadaǵy málimetke súıensek, 9 myń shaǵyn nesıeniń 8 070-i berilip qoıǵan. Berilgen shaǵyn nesıelerdiń 53 paıyzynda halyq jeke isin ashsa, qalǵandary jańadan jumys bastaǵan jeke kásipker retinde tirkelip otyr.
Baǵdarlamanyń úshinshi baǵyty aıasynda 7 myńnan asa adam kásibı bilim aldy. Sonyń ishinde, memlekettiń esebinen oqý aıaqtaǵandardyń 87 paıyzy turaqty jumysqa ornalasqan. Al, joǵary oqý ornyn jańa támamdaǵan tájirıbesiz túlekter men basqa da adamdardy qoldaý sharalarynyń aıasynda 28 myńnan asa adam áleýmettik jumys oryndaryn taýyp, úlken tájirıbe jınaqtady.
Qazaqstanda jumyssyzdyqty azaıtyp, kásipkerlikti damytý aıasynda úkimet ekonomıkalyq áleýeti zor eldi mekenderge 863 adamdy kóshirse, sol myńǵa jýyq adamnyń 65 paıyzy jańa qonyspen qatar, jańa jumysqa ıe bolyp otyr. Sondaı-aq, 2016 jyly jumyspen qamtý sharalaryn qoldaýǵa baǵyttalǵan keshendi jospardyń aıasynda 400 myńnan asa adamǵa qoldaý kórsetý kózdelgen edi. 2016 jyldyń 1 qarashasyndaǵy málimetke súıensek, qazirdiń ózinde jospar artyǵymen oryndalyp, bul baǵdarlama 437 myń adamdy qamtyp úlgergen. Sonyń ishinde, 392 myń adam turaqty jumys ornyn tapty.
Jalpy, osy sharalardyń arqasynda eńbek naryǵynda tolqýlar kezdesken joq. jumyssyzdyq deńgeıi 5 paıyzdy qurasa, elimizde jumyspen qamtylǵandardyń ishindegi ózin ózi jumyspen qamtyp otyrǵan halyqtyń úlesi 25,9 paıyzdy qurady.
Aıta keterligi, halyqaralyq eńbek uıymy álemdegi eńbek naryǵyna Qazaqstandaǵy qazirgi jaǵdaıǵa múlde keri boljam jasaǵan edi.
«2015 jyly álemdegi jumyssyzdyq deńgeıi 197,1 mln adamdy qurady. Boljamdarǵa sáıkes, bul kórsetkish 2016 jyly 2,3 mln adamǵa kóbeıip, 199,4 mln adamdy quraýy múmkin. Al, 2017 jyly álemdegi jumyssyz halyqtyń sany taǵy 1,1 mln adamǵa artýy yqtımal»,-degen edi Halyqaralyq eńbek uıymynyń sarapshylary.
Bul rette, Qazaqstan óz eńbek naryǵyndaǵy jaǵymdy kórsetkishterdi basshylyqqa ala otyryp, 2017 jyldan bastap, kásiptik-tehnıkalyq bilim berýdi tegin júzege asyrmaq.