Juldyz Súleımenova: «Qoǵamdyq baqylaý týraly» Zań halyqtyń ıgiligine arnaldy

<p>Keshe Memleket basshysy Qasym-Jomart Kemeluly Toqaev &laquo;Qoǵamdyq baqylaý týraly&raquo; jáne qoǵamdyq baqylaý, ákimshilik rásimderdi jetildirý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly zańdarǵa qol qoıdy. Bul zańdardy halyq kópten kútken qujat dep ataýǵa bolady. Sebebi, zań ádiletti memleket qurýdaǵy qoǵamdyq qatynastardy retteýge naqty mehanızmderdi qarastyrǵan. Bul pikirdi Májilis depýtaty Juldyz Súleımenova aıtty, dep habarlaıdy <a href="https://kaz.inform.kz/" target="_blank" rel="noopener">QazAqparat</a>.</p>

Onyń paıymynsha, «Qoǵamdyq baqylaý týraly» Zańnyń basty maqsaty – azamattardyń memleket isterin basqarýǵa qatysýyn qamtamasyz etý.

"Endi atalǵan zań naqty qaı problemalardy sheshedi? – dep naqty tolqtalatyn bolsam. Birinshiden, memlekettik organdar men kvazımemlekettik sektor jumysynyń «ashyqtyǵy» deńgeıi joǵarylaıdy. Ekinshiden, azamattardyń memleket isterin basqarýǵa umtylý deńgeıi ósedi. Úshinshiden, memleket pen qoǵam arasyndaǵy ózara senimniń deńgeıi joǵarylaıdy.

Іlespe zań arqyly memlekettik organdardyń petıtsııany qaraý merzimderi ortalyq memlekettik organdar úshin 40 kún, al jergilikti atqarýshy organdar úshin 20 kún boldy.

Sondaı-aq, qoǵamdyq-ekologııalyq baqylaý júzege asyrylatyn sýbektiler sany artty jáne áskerı oqý oryndary tárbıelenýshileri men ulandarynyń, kadetteri jáne kýrsanttarynyń ómiri men turmysyn kórý úshin jaqyn týystaryna barýǵa ruqsat etildi. Bul degenimiz áskerı kýrsanttardyń jaqyn týystary týǵan ata-anasy osy áskerı oqý oryndary men bólimshelerge bara alady, tamaqtanýy, tártibimen tanysýyna múmkindik bar", - dedi májilismen.

Ol ákimshilik jáne rásimdik protsesstik kodekste petıtsııalardy berý jáne qaraý tártibi bekitilip otyrǵanyn da atap ótti. Petıtsııany Qazaqstan Respýblıkasy azamattary arnaıy ınternet portaly arqyly bere alatyn bolady. Ýákiletti organ petıtsııa jarııa bolaǵanǵa deıingi zańda bekitilgen sharttarǵa sáıkestigin qaraıdy. Sonymen qatar, petıtsııaǵa berilgen kúnnen bastap elektrondy túrde 10 jumys kúni ishinde, al qaǵaz kúıinde 20 jumys kúni ishinde elimizde 50 azamat qosylýy qajet.

"Petıtsııany mindetti túrde qaraý úshin olardy qoldaıtyn daýystyń shekti mánderi bekitildi. Aýdandyq deńgeıde aýdandyq ákimdikter qaraýy úshin halqy 50 myńnan asatyn bolsa 2,5 myń daýys jınaýy tıis, halyq sanynyń keminde 5 paıyzy. Al aýdandyq deńgeıdegi máslıhattar qaraýy úshin halqy 50 myńnan asatyn bolsa 5 myń daýys bolýy shart, ıaǵnı halyq sanynyń keminde 10 paıyzy kerek. Oblystyq deńgeıdegi ákimdikter úshin tıisti ákimshilik-aýmaqtyq birlik turǵyndarynyń 1 paıyz daýysy jáne oblystyq deńgeıdegi máslıhattar qaraıtyn petıtsııa tıisti ákimshilik-aýmaqtyq birlik turǵyndarynyń keminde 2 paıyzy bolýy shart. Al Respýblıkalyq deńgeıde úkimet qaraıtyn petıtsııa keminde 50 myń daýys jınaýy abzal.

Buǵan deıin ár túrli resýrstarda bolǵan bir resýrsta bolady. Sosyn daýystyń shekti mánin aıtyp óttim, sol shekti máni jınalǵan jaǵdaıda memlekettik organdarda qaralady. Olar aýdanda ákimdik, aýdandyq máslıhat oblystyq ákimdik pen oblystyq máslıhat jáne respýblıka deńgeıinde - úkimet. Sol qaraýdyń negizinde sheshim qabyldanady, nemese petıtsııany qanaǵattandyrýdan dáleldi bas tartý týraly ýájdi jaýaptary da avtorlarǵa joldanatyn bolady. Bunyń barlyǵy zańmen rettelip otyr. Búgingi tańdaǵy beıbereketsizdikti retteýge arnalyp otyr. Bul da bir saıası mádenıettiń, sonymen qatar bılik pen buqaranyń arasyndaǵy saıası dıalogtyń jańa deńgeıge kóterilýine yqpal etedi dep oılaımyn", - dedi Juldyz Súleımenova.

Onyń aıtýynsha, zań memleket pen azamattyq qoǵamnyń qoǵamdyq baqylaý salasyndaǵy ózara is-qımylynyń mánin, qaǵıdattary men standarttaryn biryńǵaı túsinýdi qamtamasyz etedi.

"Qoǵamdyq baqylaýdy qalyptastyryp, damytý - qoǵamdyq baqylaý obektileriniń qyzmetin el jáne halyq múddesine sáıkes júzege asyrýǵa negiz bolady. Jol, mektep, bıýdjet jáne basqa da suraqtardyń sheshiminde sybaılas jemqorlyq táýekelderine jol bermeýge, qoǵamdyq-saıası jáne áleýmettik-ekonomıkalyq máselelerdiń júıeli sheshiminde bılik pen qoǵam arasyndaǵy senimdi arttyrýǵa múmkindik beredi.

Tutastaı alǵanda, zań qoǵamdyq baqylaýdy uıymdastyrýdyń jáne júzege asyrýdyń biryńǵaı qaǵıdattary men rásimderin, qoǵamdyq baqylaý nysandary men ınstıtýttarynyń quqyqtyq bazasyn júıeleıdi.

Halyqaralyq tájirıbege toqtalar bolsaq, halyqaralyq zańnamany, jaqyn jáne alys shetelderdiń zańnamasyn taldaǵanda qoǵamdyq baqylaýdy júzege asyrý máseleleri halyqaralyq sharttar, konventsııalar jáne salalyq zańdar deńgeıinde reglamenttelgenin ańǵarýǵa bolady", - dedi depýtat.

Mysaly, AQSh pen Eýropalyq Odaq elderinde «Qoǵamdyq baqylaý» termıni» qoǵam tarapynan memlekettiń qyzmetin baqylaýdy bildiredi. Qoǵam - baqylaý sýbektisi, memleket – baqylaý obektisi.

Skandınavııa elderindegi qoǵamdyq baqylaýdyń halyqaralyq tájirıbesi memlekettiń baqylaýshysy retinde búkil qoǵam óziniń ártúrli ınstıtýttary: kásipkerlik jáne kásipodaq, jalpyulttyq, jastar men ardagerler, adam quqyqtary men tutynýshylar, sondaı-aq qoǵamdyq basqarýdyń ártúrli salalaryndaǵy qoǵamdyq uıymdary arqyly áreket etýi naqtylanǵan.

"Anglosaksondyq quqyq júıesi elderinde qoǵamdyq baqylaýdy negizinen kóptegen qoǵamdyq uıymdar júzege asyrady, olardyń keıbireýleriniń tıimdiligi erekshe nazar aýdarýǵa turarlyq. Eýropalyq Odaq aıasynda qoǵamdyq uıymdar tikeleı qoǵamdyq baqylaý organdaryn qura alady", - dep atap ótti májilismen.