«Jubanovtan - Abaıǵa» ǵylymı-tanymdyq ekspedıtsııasynan keıin jınaq shyǵarylady
«Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasy aıasynda «Jubanovtan - Abaıǵa» atty ǵylymı-tanymdyq ekspedıtsııa uıymdastyryldy. Top Aqtóbe-Nur-Sultan-Pavlodar-Semeı-Jıdebaı-Qaraǵandy-Baıanaýyl-Qarqaraly baǵytyndaǵy kıeli jerlerdi aralady.
«Ekspedıtsııa Q.Jubanov atyndaǵy Aqtóbe óńirlik memlekettik ýnıversıtetiniń rektory, professor Baýyrjan Erdembekovtiń bastaýymen qolǵa alyndy. Abaıdyń 175 jyldyǵy, Q.Jubanov atyndaǵy Aqtóbe óńirlik memlekettik ýnıversıtetiniń 85 jyldyq mereıtoıy qarsańynda uıymdastyryldy. Negizi 1995 jyly Abaıdyń 150 jyldyǵyna oraı sol kezdegi Aqtóbe memlekettik pedagogıkalyq ınstıtýtynyń rektory, professor marqum Muhtar Arynov osy baǵytta ekspedıtsııa uıymdastyrmaq bolǵan edi. Aǵamyzdyń qazasyna baılanysty sapar orta joldan úzildi. Sol úzilgen tarıhı sabaqtastyq qaıta jańǵyrdy. Alǵashqy kúni ekspedıtsııa Nur-Sultan qalasynda «EXPO-2017» halyqaralyq mamandandyrylǵan kórmesi ótken bas alańyn, Tuńǵysh Prezıdent kitaphanasy, murajaıyn qyzyqtady. Kelesi kúni ekspedıtsııa múshelerin Semeı kútip aldy. Shákárim atyndaǵy ýnıversıtet stýdentteri, magıstranttary men oqytýshylary qarsy aldy. Osy kúni Uly Abaı, Hákim Abaı, Aqyn Abaıdyń kindik qany tamǵan Shyńǵystaý baýyryna bardyq», - dedi Q.Jubanov atyndaǵy Aqtóbe óńirlik memlekettik ýnıversıtetiniń dotsenti Dáýlet Ábenov.
Ekspedıtsııa músheleri jazýshy, akademık Muhtar Omarhanuly turǵan úıdegi murajaıymen tanysyp, Shyńǵystyń qos alyby hákim Abaı men fılosof Shákárimniń rýhyna taǵzym etip, quran baǵyshtady.
«Abaıtaný» kýrstary tek Shákárim, Abaı ýnıversıtetterinde ǵana júrgizilmeýi kerek. Ol barlyq oqý oryndaryndaǵy gýmanıtarlyq mamandyqtarda oqylýǵa tıis. Baıaǵyda M.Áýezov Qazaq Ulttyq ýnıversıtetinde «Abaıtaný» kýrsyn oqyǵanda basqa ýnıversıtetterden stýdentter qashyp baryp, dáristerin tyńdaıdy eken», - dedi D.Ábenov.
Keıin ekspedıtsııa músheleri Eńlik pen Kebek úńgirin tamashalap, qos ǵashyqtyń eskertkish-kúmbezine kidirdi. Semeıdiń Shákárim atyndaǵy, S.Toraıǵyrov atyndaǵy Pavlodar, E.Bóketov atyndaǵy Qaraǵandy ýnıversıtetindegi arheologııalyq jáne ǵylymı-zertteý ortalyqtarynyń jumystarymen tanysyp, ǵalymdar men doktorant, magıstranttarmen kezdesti.
«Qaraǵandy arqyly Baıanaýylǵa bet aldyq. Máshhúr Júsip, adam Júsip, jolaýshy Júsiptiń kesenesi at shaptyrym jerden adamnyń kózine túsedi. Bala Júsip toǵyz jasqa kelgende «Máshhúr» dep ataǵan Musa Shormanov eken. Dala arıstokratııasynyń jarqyn ókili, jalpaq halyqqa aty tek Musa Baıjanovtyń «Aq Sısasymen» belgili bolǵan, al negizinen qaradan shyqqan aǵa sultan - Musa Shormanov. Tóre tuqymymen qudandaly bolyp, resmı túrde aqsúıektikti alyp, ony halyq moıyndaǵan. Orys áskeriniń polkovnık shenine deıin kóterilgen. Bógenbaı batyrdyń urpaǵy Saqqulaq bı Musany «Orta júzdiń shamshyraǵy» dep atasa, Shoqan Ýálıhanov «Aıaýly myrza aǵamyz sırek kezdesetin keremet adam edi» dep jazǵan bolatyn. Kelesi bas tiregen jerimiz belgili Qońyr áýlıe, qazaq arheologııasynyń atasy Álkeı Marǵulannyń týyp ósken jerindegi S.Toraıǵyrovtyń murajaıy boldy. Ekspedıtsııa óz jumysyn Qaraǵandy qalasynda aıaqtap, Nur-Sultanǵa oraldy. Qoryta aıtqanda, Jubanov ýnıversıtetinde bolashaqta osyndaı ǵylymı-tanymdyq ekspedıtsııalar óz jalǵasyn tabady dep oılaımyz. Sebebi bul óte jaqsy ári quptarlyq is. Bul sapardan soń materıaldarymyz jınaq bolyp shyǵady», - dedi tarıhshy-etnograf.