Juban ana

Foto: None
Juban ana – HІ ǵasyrda irge kótergen tarıhı mańyzy zor, geografııalyq orny jaǵynan Ulytaý óńirindegi sáýletti kóne eskertkishterdiń tobyna kiretin kúmbezdi kesene.
Kүmbez Қaraғandy oblysynyң Ұlytaý aýdanynda, Jaryқ-Jezқazғan temir jolynyң 189-shy razezinen soltүstik-shyғysқa қaraı eki shaқyrym jerde, Sarysý өzeniniң oң jaқ jaғalaýynda ornalasқan. 1772 jyly Jұban ana kүmbezi týraly alғashқy jazba derekterdi orys ғalymy P.Rychkov «Orynbor topografııasynda» keltiredi. 1863 jyly қazaқtyң ұly ғalymy Sh.Ýәlıhanov eskertkish jaıynda kishigirim maқala jazyp, onyң joba-sýretin alғash syzyp қaldyrady. Onda jergilikti halyқtyң bұl keseneni «Әýlıe қabiri» dep ataıtyndyғyn jazady. Kүmbez týraly әr kezde osy өңirde bolғan orys ғalymdary S.Bronevskıı, A.Levshın, A.Krasovskıı, I.Kastane jazba mәlimetter қaldyrғan. Keңes dәýirinde ғұlama ғalym, akademık Әlkeı Marғұlan bұl eskertkishti қypshaқtardyң ortaғasyrlyқ құrlysyna jatқyzady. Jұban ana kүmbezi tөrt bұryshty tekshe jobamen salynғan. Қabyrғa қalaýynyң үstinen baraban (moıyndyқ) shyғaryp, oғan segiz қyrly kүmbez ornatylғan. Іshki tөrt bұryshynda sүıirlep shyғarғan mıhrabtary bar. Aýyzy oңtүstik-shyғysқa қaraıdy. Kүmbezi men barabany sharshy kirpishtermen өrilgen. Eskertkishtiң aýmaғy syrtқy perımetri boıynsha 6h6 metr, ishki jaғy 4h4 metr, bıiktigi 6 metr. Іrgetasy bıiktigi 50 sm tas taқtalarmen қalanғan. Құrylysқa kөlemi 27h27h6 sm kirpishter paıdalanғan. Jұbana ana kүmbezi respýblıkalyқ maңyzy bar tarıh jәne mәdenıet eskertkishteriniң memlekettik tizimine engizilgen. Derekkөzi: Қazaқstan ұlttyқ entsıklopedııasy, 4 tom Қ.Ahmetov, Ұlytaý, «Meniң Otanym - Қazaқstan» serııasy
Seıchas chıtaıýt