Joǵarǵy sottyń sýdıalary taraptardy ózara tıimdi jaǵdaıda tatýlastyrdy
AQ JShS-niń birine ýaqytsha ıelenýge jáne paıdalanýǵa (2023 jyldyń sońyna deıin) 300 júk vagonyn bergen. Osy júk vagondaryn jalǵa berý shartynan týyndaıtyn azamattyq-quqyqtyq daýlar taraptar arasynda týyndaǵan.
JShS (jalǵa alýshy) AQ-nyń josparly jóndeý jumystaryn júrgizý mindetin buzýyna baılanysty Ýkraına aýmaǵynda ornalasqan 100 vagonǵa qatysty bóligindegi shartty buzý týraly talap qoıýmen sotqa júgingen.
Birinshi satydaǵy sot shart talaptarynan eleýli buzýshylyqtardy tappaı, talap qoıýdy qanaǵattandyrýdan bas tartqan. Apellıatsııa daýdy talap qoıýshynyń paıdasyna sheshken, óıtkeni jaýapker nysanaly maqsaty boıynsha paıdalanýǵa bolmaıtyn vagondarǵa jóndeý jumystaryn júrgizbegen, bul sharttyń talaptaryna sáıkes shartty birjaqty buzýǵa negiz bolyp tabylady.
Qazirgi ýaqytta Astana qalalyq soty atalǵan taraptardyń arasyndaǵy 239 vagondy qaıtarý mindettemesine, sondaı-aq shartty ózgertýge jáne ony ishinara buzýǵa qatysty daýlary boıynsha taǵy eki isti qaraýda.
Іsti talqylaý barysynda Joǵarǵy Sottyń azamattyq ister jónindegi sot alqasy taraptarǵa tatýlasý quqyqtaryn, sondaı-aq daýdy medıatsııa tártibimen retteý týraly kelisim jasasý tártibin, saldaryn jáne artyqshylyqtaryn túsindirdi.
Kelissózder nátıjesinde taraptar sot talqylaýynyń nysanasy bolǵan barlyq kelispeýshilikter boıynsha kelisimge kelip, daýdy medıatsııalyq kelisim jasaý arqyly sheshý týraly kassatsııaǵa birlesken ótinishhat berdi.
Joǵarǵy Sot daýlasýshy taraptar qol qoıǵan medıatsııa kelisimin bekitti, oǵan sáıkes taraptar belgilengen tártipte jáne belgilengen merzimde óz mindetterin erikti túrde oryndaýǵa kelisti. Oryndamaǵan jaǵdaıda – májbúrlep oryndaýǵa beredi. Іs boıynsha is júrgizý toqtatyldy.
Osylaısha, tatýlasý sot talqylaýynyń uzaqqa sozylýyn boldyrmady jáne artyq shyǵyndardyń jumsalýyna jol bermedi, memlekettik bajdy talap qoıýshyǵa bıýdjetten qaıtarýǵa múmkindik berdi jáne iskerlik, seriktestik qatynastaryn saqtap qaldy.
Sot júıesi 2015 jyldan bastap tatýlastyrý rásimderi ınstıtýtyna erekshe nazar aýdaryp keledi. Sotta medıatsııa ınstıtýtyn engizýdiń negizgi qadamy onyń Azamattyq protsestik kodeksine zańnamalyq turǵydan bekitilýi boldy (2016 jylǵy 1 qańtardan bastap qoldanysqa engizildi). Oǵan sáıkes, sýdıa azamattyq sot isin júrgizý mindetterine baılanysty daýdy beıbit jolmen sheshýge yqpal etýi tıis.
Medıatsııa – azamattyq sot isin júrgizýde taraptardyń tatýlasý nysandarynyń biri, zańdyq kózqaras boıynsha uqsas jolmen sheshýge ruqsat etilgen kez kelgen istiń negizinde medıatsııalyq kelisimdi jasasý sotta kez kelgen satysynda múmkin bolady.
Sot medıatsııasynyń taraptar úshin tańǵalarlyq jaǵy – bir istiń aıasynda kóptegen máseleler boıynsha janjaldy sheshýge bolatyndyǵy.
Medıatsııa qoǵam men zańgerler arasynda tanymal. Eger buǵan deıin sanaýly ǵana tatýlassa (2015 jyly – 2,3%), 2023 jyly – 42,6%-ǵa deıin (daýlardy medıatsııa jolymen retteýdiń jalpy sanynan).
Máselen, 2023 jyly daýlardy sheshýdiń balamaly ádisterin qoldaný arqyly 117 myńnan astam talap qoıý men is qaralsa (42,6%), bul kórsetkish 2024 jyldyń 3 aıynda – 25 myńnan asty (41,2%). Onyń ishinde 70 myńnan astam is taraptardyń tatýlasýyna baılanysty toqtatyldy (2024 j. 3 aıynda – 19 myń), onyń ishinde bitimgershilik kelisimin jasaýmen – 8 myńnan astam (2 444), medıatsııa kelisimi – 63 myń (18 myń), partısıpatıvtik kelisim – 236 boldy (32).
Daýdy beıbit jolmen sheshý azamattardyń buzylǵan quqyqtaryn qorǵaýdyń basym baǵyttarynyń biri bolyp qala beredi, áleýmettik turaqtylyqty jáne qoǵamdaǵy janjaldardy azaıtýdy qamtamasyz etetindikten mańyzdyraq bolyp sanalady.