Jeruıyq izdegenderdi elge shaqyrdy - baspasózge sholý
***
"Aıqyn" gazetiniń búgingi sanynda Memleket basshysynyń Qytaı Halyq Respýblıkasyndaǵy sapary egjeı-tegjeıli jazylǵan. Basylymnyń atap ótýinshe, Qazaqstan Prezıdenti óz sózinde AÓSShK ıdeıasyn BUU Bas assambleıasynyń 47-sessııasynda jarııalaǵan sátten beri bıyl 22 jyl jáne onyń is júzindegi qyzmeti bastalǵanyna 12 jyl tolatynyn atap ótti. Sondaı-aq ol eleýli jumystar atqarǵan Túrkııa tarapynyń Keńestegi tóraǵalyq etkeni úshin alǵysyn bildirdi.
- Bıylǵy Sammıttiń tarıhtaǵy eń salıqaly jıyn bolýynyń sımvoldyq máni bar. Ol 26 múshe-memlekettiń, 7 baıqaýshy memlekettiń, 4 halyqaralyq uıymnyń, sondaı-aq Forým qonaqtarynyń basyn qosty. Búgin Katar jáne Bangladesh AÓSShK-niń tolyqqandy músheligine ótti. Olardyń qosylýy Forýmymyzdyń shekarasy men geografııasyn aıtarlyqtaı keńeıtti. Bolashaqta oǵan bizdiń qurlyqtyń ózge memleketteri de qosylady dep oılaımyz, - dedi Memleket basshysy.
Memleket basshysy Azııa halyqqa meıirimdilik pen birlik qundylyǵyn sińiretin barlyq dástúrli dinderdiń besigi ekenin atap ótti. Sonymen birge Azııa óńiri ıadrolyq qarýy bar jáne óz áskerı áleýetin belsene artyryp otyrǵan memleketter meılinshe kóp shoǵyrlanǵan aımaq bolyp sanalady. Nursultan Nazarbaev Qazaqstannyń qýaty jaǵynan álemdegi tórtinshi ıadrolyq arsenaldan óz erkimen bas tartyp, Semeı ıadrolyq polıgonyn japqanyn, qazirgi kezde ıadrolyq qarýǵa qarsy jahandyq qozǵalysqa belsene atsalysyp otyrǵanyn eske saldy.
Nursultan Nazarbaev AÓSShK bazasynda Azııadaǵy qaýipsizdik jáne damý jónindegi uıym (AQDU) qurý qajettigine senimdi ekenin bildirdi.
- Ol EQYU-ǵa syndarly básekeles bolýy tıis. Ózara yntymaqtastyq pen ózara túsinistik bolmaıynsha, Shyǵys dástúrleri men qundylyqtaryn eskermeıinshe, Batys Shyǵystan tysqary, ornyqty damı almaıdy, - dedi Memleket basshysy. Maqala " Q azaqstan P rezıdenti A zııa qaýipsizdik jáne damý jónindegi uıymyn qurýdy usyndy" degen taqyryppen berilgen.
Sonymen qatar, "Aqynnyń" búgingi sanynda Astanada keshe bastalǵan VII Astana ekonomıkalyq forýmynyń alǵashqy kúni týraly tolyq málimetter berilgen.
Basylymnyń jazýynsha, 2008 jyldan bastap, dúnıeniń shartarabyndaǵy memleketterdiń basshylyq ókilderiniń, álemdegi beldi uıymdar men bedeldi kompanııalar jetekshileriniń, bıznes pen ekonomıka salasyndaǵy aqylmandar men danagóılerdiń basyn qosyp kele jatqan AEF búginde jahandaǵy iri halyqaralyq forýmǵa aınaldy. Bir qyzyǵy, AEF ótetin kúnderi Reseıde «Peterborlyq ekonomıkalyq forým» da júretin bolady. Bul rette sarapshylar álemdik lıderlerdi jınaýda AEF-tiń alǵa ozǵanyn aıtady. Sanktsııalardan úrikken jahandyq alpaýyt kompanııa basshylary Peterborǵa barýdan bas tartypty.
Astana ekonomıkalyq forýmynyń basty is-sharalary erteń juma kúni bolady.
Jıynǵa qatysqan Úkimet basshysy Kárim Másimov qazirgideı almaǵaıyp zamanda «jeruıyq» izdegen álemdegi barlyq ınvestorlardy Qazaqstanǵa shaqyrdy. Óıtkeni elimiz bıznes júrgizý úshin eń qolaıly jaǵdaılar jasaýda. «Qazaqstan bıznesti korporatıvtik tabys salyǵynan 10 jylǵa bosatady» degen aqpar jaqynda tipti sheteldik aqparat quraldarynda da jarııalandy.
- Sońǵy aılarda Úkimet ınvestıtsııa tartý boıynsha jańa keshendi baǵdarlamany ázirledi, - dedi Premer. - Al zańnamasy taıaý ýaqytta Parlamentke engiziledi. Ondaǵy sharalar ınvestıtsııalyq klımatty jaqsartýǵa, bızneske túsetin ákimshiliktik aýyrtpalyqty azaıtýǵa, sondaı-aq yntalandyrýlar, salyqtyq turaqtylyq, jańa granttar jáne qoldaý tetikterin usynýǵa baǵyttalǵan. maqala « Jeruıyq izdegenderdi elge shaqyrdy» degen taqyryppen jaryq kórgen.
***
Keıde elge, qoǵamǵa belgili bir salada eńbegi sińgen eleýli bir azamatty «qaıtalanbas tulǵa» dep úzildi-kesildi úkimdeı etip ataıtynymyz bar. Al ýaqyt, kele-kele álgi berilgen baǵanyń boıaýyn ońdyryp, máıegin soldyryp tastaıdy. Bul jıileý kezdesetin jaǵdaı. Sırek ushyrasatyny - bir shyn mánindegi erek, eresen tulǵany qaıtalaı almaı ýaqytyńyzdyń, zamandaryńyzdyń ózi álekke túsedi. Tarıh anasy - mezgildi solaı «álekke salyp» qoıǵandardyń biri ári biregeıi, meniń paıymymda, Balýan Sholaq - Nurmaǵambet Baımyrzauly. Bul týraly "Egemen Qazaqstan" búgingi sanyndaǵy " Balýan Sholaq" atty maqalasynda jazdy. Maqala avtory Arǵynbaı Bekbosynnyń atap ótýinshe, Qazaq halqynyń arǵy-bergi ómir-bolmysyndaǵy eń jarqyn tulǵalardyń biri, atynyń ózi-aq jasyǵandy jigerlendiretin, tasyǵandy táýbesine keltiretin qaharman seriniń myna dúnıege kelgenine 150 jyl, ana dúnıege ketkenine 95 jyl tolyp otyrsa da ol qaıtalanǵan joq. San qyrynyń biri bireýde kezdeskenimen ózgesi tabylmaıtyn naǵyz birtýar tulǵa! Taǵdyr-talaıyna jazylǵan birde kesek, birde názik shynaıy sezimnen óleń óretin ańqyldaǵan aqyn, óleńine tek ózine ǵana tán dybystyq boıaýynyń meılinshe qanyqtyǵymen erekshelenetin án shyǵaratyn ǵajaıyp sazger, Kókshetaý, Hantaý, Alataý, Qarataýdan án asyrǵan ánshi, at oıyndarynyń asqan sheberi, quralaıdy kózge atqan mergen, qyran baptap qus salǵan áıgili saıatshy, kórgenniń kózi toıar kórikti, jaýyryny jerge tıip kórmegen teńdessiz balýan, ertektegi taý kótergen Tolaǵaıdaı alapat kúsh pen fánıge kelip, baqıǵa ozǵansha halqym, qazaǵym dep soqqan uly júrek ıesi. Osynaý jaýhardaı jarqyraǵan asyl qasıetteriniń bári emes, biri ǵana bireýdiń basyna qonsa, sóz joq, dabysynyń dańǵaıyr bolaryna sonyń ózi-aq jeter edi. Al rahymy mol Allataǵala budan attaı 150 jyl buryn Kókshe óńirindegi Bulandy ormanynyń bir pushpaǵy - Tastyózektegi Úısin aýylynda aǵashtan túıin túıetin sheber Baımyrza Jaryqshaquly men onyń qudaı qosqan qosaǵy Qalampyr Jetpisqyzyna óse kele álgindeı qasıettiń bári ón boıynan tabylatyn dýlyǵa syımas torsyq shekeli, eki kózdi tostaǵandaı ul syılap tek Táńirge ǵana tán jomarttyq jasapty. Sábıdiń esimi Nurmaǵambet edi.
Birsypyra derekterge qaraǵanda arystandaı aıbatty, jolbarystaı qaıratty deıtindeı jas ulannyń alǵash ret balýan retinde topqa túsýi 15 jasynda, 1879 jyly Shortannyń (Şýchınskiniń) bazarynda Qorǵan jaqtyń bir baıbatshasyna ere kelgen kók kóz, aqsary dáý aqshaǵa kúresip, kazak-orys pen qazaqtyń nebir myqtylaryn jer qaptyryp jatady. Jasóspirim Nurmaǵambet úlkenderdiń «kápir kápirligin istep, bir jerińdi mertiktirip júrer, qoı» degenine qaramastan beldesip, túkti keýdeni astyna basady. Qarshadaı basymen á degennen-aq týǵan el-jurtynyń abyroıyn osylaısha asyrǵan onyń ataq-dańqy tez jaıyla bastaıdy. Endigi bir áıgili kúresi 1895 jyly ol kezde uly knıaz, keıinnen Reseıdiń eń sońǵy patshasy II Nıkolaı Ombyǵa kelgende bolady. Balýandardyń bárin qırata jeńip, eń sońynda ataqty Karonnyń qabyrǵasyn qaýsatady. Qazaq jigitiniń ǵajaıyp erligine rıza bolǵan bolashaq patsha aty jazylǵan altyn saǵat syılaıdy. Bul syıdyń keıin ulyqtar men opasyz bolystardyń talaı bálesinen qutylýyna da septigi tıedi, dep jazady avtor. Maqalada sondaı-aq buryn belgisiz bolyp kelgen aqparattar aıtylyp, balýannyń serilik, ánshilik, aqyndyq qyrlary da keńinen ashylǵan.
***
"Lıter" gazetiniń jazýynsha, osy aıda Qazaqstan Úkimeti 2020 jylǵa deıingi týrızm salasyn damytý baǵdarlamasyn qabyldady. Joba aıasynda birqatar baǵyttarda týrızm salasyn damytý kózdelgen, máselen "Kók jaılaý" men "Ońtústik Qaskeleń" jobalaryn atap aıtýǵa bolady. Shyǵys Qazaqstan ekologııalyq týrızm klasteri retinde damytylmaq, sonymen qatar «Qatonqaraǵaı» men «Buqtyrma» da josparda bar.
Aıta ketý kerek, buǵan deıin jasalǵan jumystyń nátıjesinde Býrabaı kýrortyna kelýshilerdiń sany sońǵy kezde artyp keledi. Jaz aılarynda bul óńirge 100 myńnan 300 myńǵa jýyq qazaqstandyq jáne sheteldik týrıster at basyn tireıdi.