Jergilikti turǵyndar AES qurylysyn qoldaıdy – Úlken aýylynyń ákimi
Úlken aýyly Jambyl aýdanynyń soltústik-shyǵys bóliginde, aýdan ortalyǵynan 289 shaqyrym, Almaty oblysynyń ortalyǵy sanalatyn Qonaev qalasynan 330 shaqyrym qashyqtyqta, Balqash kóliniń jaǵalaýynda ornalasqan. Aýyldyń jalpy aýdany 7,7399 gektardy, al eldiń mekenniń aýdany 217 gektardy quraıdy.
80 jyldardyń ortasynda irgesi qalanǵan shaǵyn aýyl kezinde Qazaqstan energetıkasy ortalyqtarynyń birine aınalýy tıis edi. Dál osy aýylda Ekibastuz kómirimen jumys isteıtin qýaty 4 000 MVt-tyq Ońtústik Qazaqstan memlekettik aýdandyq elektr stansasyn salý josparlanǵan bolatyn. Alaıda, joba ónerkásiptik óndiristiń kúrt qysqarýyna jáne elektr energııasyn tutyný kóleminiń tómendeýine baılanysty toqtatyldy. 1986 jyly eldi meken Jambyl oblysynyń Moıynqum aýdanynyń quramynan Almaty oblysynyń Kúrti aýdany quramyna berilip, jumysshylar aýyly sanatyna jatqyzyldy.
Aýyldyq okrýg ákimi Kenjemurat Kesenovtiń atap ótýinshe, búginde eldi mekende turatyn halyqytń resmı sany 1 673 adamdy quraıdy. Biraq, is júzinde shamamen 3 myń adam turyp jatyr.
«Adamdardyń kóńil-kúıi jaqsy. Jergilikti turǵyndardyń kópshiligi AES qurylysyn qoldaıdy jáne atalǵan jobanyń júzege asyrylýyn taǵatsyzdana kútip júr. Sońǵy jyldary bul másele elimizdiń jan-jaqty talqylanyp jatyr. Aýylymyz bastapqyda-aq elektr energetıkasynyń ortalyǵy retinde oılastyryp, sol úshin irgetasy qalanǵan bolatyn. 1984 jyly osy jerde Ońtústik Qazaqstan memlekettik aýdandyq elektr stansasyn, keıinnen Balqash jylý elektr ortalyǵyn salý josparlanǵan edi. Alaıda, eki joba da júzege aspaı qaldy. Endi mine úshinshi márte AES salýǵa talpynys bar. Eger halyq AES qajet dep sheshim qabyldasa jáne ol Úlkende salynýy tıis bolsa, onda aýyldy aıtarlyqtaı óoń ózgerister kútip tur», - dedi aýyl ákimi.
Onyń atap ótýinshe, AES qurylysy tek aýyldyń ǵana emes, sonymen birge búkil eldiń ekonomıkasyn damytýǵa tyń serpin beredi.
«Bizge MAGATE-den jáne Ulttyq zertteý ortalyǵynan mamandar kelip, túrli AES salynýy múmkin jerde túrli saraptamalar men zertteýler júrgizdi. Ol oryn kóldiń jaǵalaýynda, aýylymyzdan shamamen 2 shaqyrym jerde ornalasqan», - dep qosty ákim.
Úlken aýylynyń turǵyndary negizinen balyq ónimderin qaıta óńdeýmen jáne saýdalaýmen, sondaı-aq taıaý jáne alys shet elderge eksporttaýmen aınalysady. Turǵyndar Balqash kólinen balyq aýlap, ony óńdeıdi. Aýylda eki balyq kásiporny jumys istep tur.
Munan bólek, aýylda energetıkalyq «KEGOC» AQ kompanııasynyń fılıaly ornalasqan. Onyń mamandary jergilikti transformatorlar men shaǵyn stansalarǵa qyzmet kórsetedi. Munan bólek, aýylda bir orta mektep, ýchaskelik polıtsııa, dárigerlik ambýlatorııa, dárihana, mektep kitaphanasy men poshta bólimshesi bar. Sonymen qatar eki tutynýshylyq kooperatıv, 23 dúken, 5 ashana, dámhana, janar-jaǵarmaı quıý stansasy, demalys aımaǵy, fotosalon, eki qonaq úı, eki sharýa qojalyǵy jumys isteıdi.
1 176 orynǵa shaqtalǵan orta mektep 1987 jyly ashylǵan. Búginde onda 268 bala bilim alady. Al mektep janyndaǵy shaǵyn ortalyqta 50 bala tárbıelenedi. Olarǵa 45 pedagog sabaq beredi.
«Aýylymyzda jeke turǵyn úı joq, kópqabatty 31 úı bar. Onyń 24-i aýyl okrýgynyń balansynda tur. 22 úıde adamdar turady. Al qalǵan úılerde eshkim turmaıdy. Aıta keterligi, bul úıler 1984-1990 jyldary aralyǵynda salynǵan. Sondyqtan qazirgi ýaqytta kúrdeli jóndeý jmuystaryn qajetsinedi. Úılerde jeke-jeke elektr qazandyqtary ornatylǵan. Páterlerge sol arqyly jylý beriledi. Aýylda tabıǵı gaz joq. Turǵyndar gaz balonyn qoldanady», - dedi Kenjemurat Kesenov.
Kenjemurat Kesenov sońǵy 3,5 jylda aýyl ákimi qyzmetin atqaryp keledi. Osy ýaqyttyń ishinde ol aýyldyń ishin retke keltirip, ınfraqurylymyn ózgertýge tyrysyp júr. Sońǵy ýaqytta alleıa men shaǵy fýtbol alańy boı kóterdi. Onyń atap ótýinsh, aýylda ınternetpen jáne elektr energııasymen baılanysty esh másele joq. Aýyz sý da irkilissiz beriledi. Búginde Úlkenı aýylynyń sý qubyry jelisiniń jalpy uzyndyǵy 17,5 shaqyrymdy, al káriz jelisi 4 shaqyrymdy quraıdy.
Aýyl ishindegi joldardyń uzyndyǵy – 6 shaqyrym. Eldi mekendege bir baǵdar qatynaıdy. Ol Úlken aýyly turǵyndaryn Almaty qalasymen baılanystyrady.
Ákimdik usynǵan derekterge sáıkes, 2024 jyldyń basynda aýyl turǵyndarynyń ortasha jalaqysy 193 800 teńge boldy jáne ataýly mánde 2 paıyzǵa ósti.