Jer sharyn aınala jasaǵan saparymda Qazaqstandy barynsha tanystyrýǵa kúsh saldym - saıahatshy M.Saǵymbaev

ASTANA. QazAqparat - Aǵymdaǵy jyly elimiz Qazaq handyǵynyń 550 jyldyǵyn, Konstıtýtsııamyz ben Qazaqstan halqy Assambleıasynyń 20 jyldyq mereıtoılaryn keńinen atap ótýde. Bizdiń elimizdiń jetistikterin álemdik qoǵamdastyq moıyndaǵan, al Qazaqstannyń saıası jáne áleýmettik-ekonomıkalyq damýynyń biregeı modeli kóptegen elderge úlgi bolyp otyr. Sondyqtan da búginde Qazaqstannyń jetistikterin búkil álemge nasıhattaý barynsha ózekti bolyp otyr.

Osy rette QazAqparat tilshisine suhbat bergen Qazaq geografııalyq qoǵamynyń múshesi Maǵjan Saǵymbaev óziniń velosıpedpen jer sharyn aınala jasaǵan sapary jaıynda aıtyp berdi. Ol úsh qurlyqtyń 18 elin basyp ótken bolatyn.

- Sizdiń velosıpedpen jer sharyn aınala jasaǵan saparyńyz taıaýda ǵana aıaqtaldy. Sizdiń mundaı qıyn saparǵa shyǵýyńyzǵa ne túrtki boldy?

- Jer sharyn aınala sapar jasaý - bul kez kelgen adamnyń armany. Biraq, kóptegen adamdar bul armanyn júzege asyrýǵa batyly jete bermeıdi. Olar júrek qalaýyna moıynsunyp, sýretshi, fotograf nemese óz isin ashqannyń ornyna jan dúnıesi qalamaıtyn jumysyna barýyn jalǵastyra beredi. Saıahatqa shyǵýdyń ornyna dıvanda jatqan adamdar da qanshama.

Kópshiligi ýaqyt áli jetkilikti dep oılaıdy. Alaıda, kózge kórinbeıtin ýaqyt shylbyry olardy tusaýlap, kúndelikti mindetteri men jumysyna jegip qoıady. Mine, osylaısha ýaqyt bir sátte-aq qumǵa sińgen sýdaı joǵalady. Al men jolǵa bolashaqta múmkinshilikterimdi jiberip alǵanyma ókinip, barmaq tistemeý úshin shyqtym.

Ótken jyldyń 1 mamyrynan aǵymdaǵy jyldyń 16 mamyryna deıin men Eýrazııa, Soltústik Amerıka, Avstralııanyń 22 elinde bolyp, 40 myń shaqyrym joldy artqa tatstadym. Jalpy, bul meniń alǵashqy saıahatym emes. Buǵan deıin men jol boıynda kóliktermen Reseı, Soltústik Osetııa, Grýzııa, Armenııa, Ýkraına, Moldova jáne Túrkııa elderinde bolyp, 20 myń shaqyrym jol júrgen edim.

- Esińizde qaı el jaqsy saqtalyp qaldy?

- Árbir eldiń óz ereksheligi, óz tarıhy bar. Maǵan bárinen buryn Iran qatty unady. Túrli pikir qarama-qaıshylyǵyna qaramastan Iran saıahattaý úshin barynsha qaýipsiz, qyzyqty ári yńǵaıly el. Árıne, eldegi saıası jáne ekonomıkalyq ahýal týrıstik salaǵa da áser etetindigi sózsiz. Kóptegen sáýlet eskertkishteri qıraǵan. Qalǵan basym bóligi qaıta jańǵyrtylý ústinde. Úkimettik shekteýler men halyqaralyq sanktsııalar saıahatyńda biraz qıyndyqqa ushyratady.

Sondyqtan da bul elde sheteldik saıahatshylardyń qatary sırek. Biraq, dál osy jaıt jergilikti turǵyndardyń dostyq peıilin, qonaqjaılyǵyn tolyq kólemde sezinýge múmkindik beredi. Bul sanaýly ǵana qarjyǵa ómir súrýge, ary-beri júrýge múmkindik jasaıdy. Al kóptegen tarıhı eskertkishter Irandy Taıaý Shyǵystyń «marjanyna» aınaldyrady.

- Shetel turǵyndary Qazaqstan jaıynda bile me? Jalpy olardyń bizdiń elimiz jaıyndaǵy túsinikteri qandaı? Eger sizden Qazaqstan jaıynda suraıtyn bolsa, birinshi kezekte ne jaıynda aıtar edińiz?

- Meniń túsingenimshe, alys shet elderde Qazaqstan jaıynda kóp eshteńe bilmeıdi deýge bolady. Biraq, kópshiligi bizdiń elimizdi sportshylarymyz «Astana» velokomandasy, Gennadıı Golovkın, Maqsut Jumaev, Jansaıa Ábdimálik, Zarına Dııas jáne basqa da baıraqty básekelelerde top jarǵan sańlaqtarymyzdyń jarqyn jeńisteri arqyly biledi. Óıtkeni, sportshy qurmet mindetine kóterilgende tý kóterilip, sol eldiń ánurany oınalady. Osydan keıin adamdardyń qyzyǵýshylyǵy oıanyp, jeńimpazdyń qaı elden ekendigin bilýge yntasy artady.

Árıne, men de velosıpedpen saıahattap júrgenimde belgili bir deńgeıle elimniń elshisi boldym desem artyq emes. Jergilikti turǵyndarmen áńgimelesýim barysynda men ár ýaqytta da Qazaqstan jaıynda aıtyp, elimizdiń sulý tabıǵatynyń, taýlary men baıtaq dalasynyń sýretterin kórsetetinmin, halqymyzdyń salt-dástúri men ádet-ǵurpyn aıtyp beretinmin.

- Alda qandaı saıahatqa jáne qandaı kólikpen shyǵý oıyńyzda bar?

- Men taıaýda ǵana Qazaqstan halqy Assambleıasy men Qazaq geografııalyq qoǵamy uıymdastyrǵan «Uly dala eli» ekspedıtsııasynan oraldym. Ekspedıtsııa Qazaq handyǵynyń 550 jyldyq mereıtoıyna arnalǵan. Bul bizdiń elimizdiń tarıhyndaǵy óte mańyzdy data dep bilemin.

Osy ýaqytqa deıin álemniń 22 elinde bolyp, kóptegen qalalardy kórdim. Al bul joly týǵan otanymnyń barlyq kelbetin tamashalaýǵa, onyń tarıhyn tereńirek bilýge zor múmkindik týdy.

Endigi armanym - búkil Qazaqstandy osydan birneshe ǵasyr buryn kóshpeli ata-babalarymyzdyń jolymen atpen nemese túıemen aralap shyǵý. Bizdiń ata-babalarymyzdyń saıahat barysynda qandaı kóńil-kúıde bolǵanyn sezingim keledi. Barlyq 14 oblysta bolyp, Qazaqstannyń barlyq kelbetin fılm arqyly shetelge pash etý basty muratym bolyp otyr.

- Jasaǵan saıahatyńyz jaıynda kitap jazý josparyńyzda bar ma?

- Iá, bul jaıynda buǵan deıin de oılanǵan edim. Al endigi ýaqytta Qazaq geografııalyq qoǵamynyń múshesi bolǵannan keıin bul josparymdy ishki týrızm boıynsha jobalardyń aıasynda júzege asyrǵym keledi. Ýaqytym bolǵan sátte mindetti túrde kitap jazýǵa kirisemin. Kóptegen estelikterim, joljazbalarym, sýretterim bar. Endigi ýaqytta ony barsha qazaqstandyqtarmen jáne basqa da elderdiń turǵyndarymen bólispek nıettemin.

- Suhbatyńyzǵa rahmet!