JEŃІSKE DEIІN 24 KÚN: Keńes áskeri Vengrııa jáne Avstrııa nemisterin talqandady

Foto: None
ASTANA. QazAqparat - Týra 70 jyl buryn, 1945 jylǵy 15 sáýir, Uly Otan Soǵysynyń 1394-shi kúni. Jeńiske deıin 24 kún qaldy. «QazAqparat» HAA oqyrmandar nazaryna sol surapyl jyldardyń oqıǵalar jylnamasyna usynady.

Zemlandııalyq túbek. Kenıgsbergtiń soltústik-batys jáne batys qalalarynda bizdiń ásker shabýyldy jalǵastyryp jatty. Keńes tankısteri men jaıaý áskeri jaýǵa toıtarys berip, ekpindi áreketpen Sankt Lorentstiń batys eldi mekenindegi ormanǵa shyqty. Nemister bul aýdanǵa kóptegen artıllerııalaryn shoǵyrlandyrǵan edi. Budan basqa, temir jol boıynsha, jaǵalaýda nemis brondy poıyzy kele jatty. Kútpegen jerden tap bergen bizdiń áskerlerdiń soqqysy saqadaı-saı qarsylas qorǵanysyn kúl-talqan etti. Jaý poıyzy isten shyqty. Bir ýaqytta jaýdyń artıllerııalyq pozıtsııasy talqandaldy. Jaýdy eńsergen bizdiń ásker 15 shaqyrymǵa alǵa ozyp, Zemlandııalyq túbektiń soltústik-batys bóligin nemisterden tazartty. Frısh-Gaf shyǵanaǵynyń mańyndaǵy ormanda keskilesken aıqas júrdi. Bul jerde bizdiń ásker on eki qarsy shabýyldy eńserdi, birqatar temir beton dottar men berik tirek pýnktterin basyp aldy. Gıtlershiler Fıshhaýzen qalasynan 12 shaqyrymda ornalasqan Adlıh Povaıen eldi mekeninen qýyldy. Bir kún ishinde 5 myńnan astam nemis sarbazdary men ofıtserleri joıyldy. Bizdiń ásker 8 ushaq, 137 qarý, 46 mınomet, 490 pýlemet, 10 parovoz, 405 temir jol platformalary men vagondar, sondaı-aq áskerı múlikter, oq-dárilermen 22 qoımany tárkiledi. 60-qa jýyq eldi mekendi basyp aldy, olar: Raýshen, Georgensvalde, Var-Nıken, Gross Kýren, Klaın Kýren, Brıýsterort, Gross Dırshkaım, Kraıslıa-Ken, Gross Hýbnıken, Klaın-Hýbnıken, Dorbnıken, Krakstepellen, Palm-Nıken, Zorgenaý, Vıllkaý, Tırenberg, Norgaý, Klaın Medenaý, Medenaý, Adlıh Povaıen, Shýdıtten, Kondenen, Vıdıtten.

Avstrııa. 2-shi Ýkraına maıdanynyń áskeri jaýdyń berispeı qarsylasqan shabýylyn toıtaryp, Vena soltústigine 10 shaqyrymda ornalasqan Korneıbýrg qalasyna shyǵystan tap berdi. Bir ýaqytta 3-shi Ýkraındyq maıdan bólimi Dýnaı arqyly ótip, ońtústikten Korneıbýrgke jetti. Kóshe urysynyń nátıjesinde qarsylas garnızony orasan shyǵynǵa ushyrap, oısyraı jeńiliske ushyrady. Osylaısha, bizdiń ásker nemis áskeriniń jolyn kesti. Keńes bólimi qorshaýda qalǵan jaýdy jan-jaqtan oqtyń astyna aldy. Nemister jan aıaspaı kúresip baqty. Alaıda keńes áskeriniń qarqynyna qarsy tura almady. Bizdiń jaıaý ásker men tankıster artıllerııa kómegimen jaýdy ydyratyp, tús aýa nemis áskeriniń kúlin kókke ushyrdy. Aıqas barysynda iri ónerkásiptik Florıdsdorf qalasyn basyp aldy. Urys alańynda jaýdyń myńdaǵan sarbazdary men ofıtserleriniń múrdeleri ǵana qaldy. 3-shi Ýkraındyq maıdan áskeriniń kómegimen 2-shi Ýkraındyq maıdan áskeri Hagenbrýnn, Bızamberg, Langentsersdorf, Shtammers-Dorf, Leopoldaý, Kagran, Shtadlaý qalalaryn basyp aldy.

Aıqasta 3 myń nemis sarbazdary men áskeri tutqyndalyp, mynadaı zattar tárkilendi: ushaq - 32, tankter men ózdiginen júretin qurylǵy - 49, qarý - 170, mınomet - 220, pýlemet - 215, avtomashına - 750, parovoz - 175, - 4,5 myń vagon, 39 qoıma.

3-shi Ýkraındyq maıdan áskeri alǵa jyljı otyryp, Traızen ózenine shyqty. Ásker nemisterdiń kóptegen áskerin ózenge tyqsyryp, kózderin joıdy. Odan ári jaýdy toıtara otyryp, Traızen arqyly Sankt-Peltenniń soltústik jáne ońtústik qalalaryna ótip nemistiń kúshti tirek pýnktin ıelendi. Budan basqa Preıvıts, Traısmaner, Pottenbrýnn, Rattsersdorf, Shtattersdorf, Altmansdorf eldi mekenderin basyp aldy.

15 sáýirde Vena operatsııasy aıaqtaldy. 3-shi jáne 2-shi Ýkraındyq maıdannyń sol qanaty bolgar áskerimen birlesip nemistiń negizgi kúshi «Ońtústik» tobyn joıyp, Vengrııany, Chehoslavakııanyń ońtústik aýdandaryn, Avstrııanyń astanasy Vena men onyń shyǵys bóligin tolyqtaı azat etti.

Operatsııa 31 táýlikke sozyldy. Maıdan aıqasynyń alańy - 230 shaqyrym, keńes áskeriniń jyljý tereńdigi - 150-250 shaqyrym. Shabýyldyń ortasha táýliktik qarqyny - 5-8 shaqyrym, ásker sany - 920500 adam, shyǵyn - 38661 (6,0 %), sanıtarlyq shyǵyn - 129279, barlyǵy - 167940, ortasha táýliktik - 5417...

Gıtler1945 jyly 15 sáýirde Gıtler áskerge buıryq jiberdi:

«Shyǵys maıdan sarbazdary! Sońǵy joly kektengen bolshevızm janqııarlyqpen shabýyl jasady. Olar Germanııany talqandap, halqymyzdyń túp-tamyryn joımaqshy... Bolshevızmdi alda burynǵy taǵdyry qarsy alady, olardyń qany sýsha aǵady. Osy joly kim óz boryshyn ótemese, halqyn satqanmen teń bolmaq... Berlın nemis halqiniki, solaı bolyp qala beredi, Eýropa eshqashan orysqa aınalmaıtyny anyq... »...

Jeńiske 24 kún qaldy.

Seıchas chıtaıýt