Jemis-jıdekti qant aralastyryp, muzdatqyshta saqtaý durys emes – aspaz
– Muhıt aǵa, as ázirleýdi qaıdan úırendińiz? Áńgimeni osydan bastaıyqshy...
– Men 1961 jyly qarapaıym, kópbalaly otbasynda dúnıege keldim. Toǵyz aǵaıyndymyz, sonyń kenjesimin. Ákem - muǵalim, anam - synyqshy bolǵan kisiler. Eńbekke erte aralasyp, óz betimmen er jetken janmyn. Anamnan bes jasymda qaldym. Bálkim sodan bolar erte eseıip ketkenim.
Anama Ózbekstannan naýqastar kóp keletin. Bizdiń úıde aılap jatyp em qabyldaıtyn edi. Sodan bir kúni álgi ózbektermen ilesip basqa elge baryp kórgim keldi. Sol jaqta 87 jastaǵy qarııa maǵan palaý basýdy úıretti. Tamaq pisirýge degen qyzyǵýshylyǵym oıanyp, ózime óskende aspaz bolamyn dep ýáde berdim. 5-6 jasymda samaýryn qaınatyp, oshaqtyń astyna ot jaǵýdy úırendim. Keıin tamaq ázirleýdi meńgerdim. 8 jasymda Reseıdiń temirjol vokzalynda samsa pisirip sattym, qymbat meıramhanalardyń aldynda adamdardyń aıaq kıimin tazalap aqsha taptym.
– Buǵanasy qatyp, býyny bekimesten eńbekke aralasqan jetkinshektiń sabaǵy qalaı boldy?
– Ókinishke qaraı, men ártúrli sebepterge baılanysty oqı almadym. Áripti, sandy mektepten emes, óz betimshe úırendim. Bar ǵumyrymdy eki kásipke arnaǵan adammyn. Biri – dıqandyq bolsa, ekinshisi – aspaz óneri. Osy salalar boıynsha da eshqandaı oqý oqymadym. Kúni búginge deıin úlkenderden úırengenimdi ózim jetildirip, damytyp kelemin.
– Tamaqtyń qansha túrin ázirleı alasyz?
– Naqty aıta almaımyn, 200-ge jýyqtap qalar. Kóbine ulttyq, umyt bolyp bara jatqan taǵamdardy daıyndaımyn. Máselen, jaýbúırek, qarynqýyrdaq syndy. Tórt túliktiń etinen alýan túrli as ázirleýge bolady.
– As ázirlegen kezde nege erekshe mán beresiz?
– Tamaqty tabıǵı ónimderden daıyndaımyn.Olardy tek tabıǵı otynnyń qyzýymen pisiremin. Qı, aǵash, sekseýil jaǵamyn. As ázirleýde ustanatyn erekshelikterimniń biri – qaınaǵan sýǵa tas salamyn. Tas ottyń temperatýrasyn bir qalypta ustaýǵa múmkindik beredi. Ulttyq taǵamdardy tek ulttyq ydystarda daıyndaımyn. Qazanym jetedi. Olardyń eń kishisi – 18 lıtrlik bolsa, eń úlkeni – 500 lıtrlik 8 qulaqty qazan. Ony – taıqazan dep te ataıdy. Oǵan bir jylqynyń eti syıyp ketedi. Qazanda pisken tamaqtyń, samaýrynǵa qaınaǵan shaıdyń dámi de erekshe bolady, ıaǵnı adam aǵzasyna paıdaly as daıyndaýǵa tyrysam. Suranys týdyratyndaı qyzmet kórsetseń kásibińniń shyńyna jetesiń.
– Siz tek tapsyryspen ǵana jumys isteısiz be?
– Meıramhana, dámhanada jumys istemeımin. Tek tapsyrys boıynsha tamaq ázirleımin. Úlken mereke kezderinde óz ydystarymdy alyp júrýge tyrysamyn. Mysaly, 500 lıtrlik úlken qazanyma Astana qalasynda ótken Naýryz meıramynda 250 kg kúrish bastym. EKSPO kórmesi ótken kezde bes kún boıy ózimizdiń ulttyq taǵamdardy daıyndadym. Qoıdy úıitip, qýyrdaq jasap, qaryn-qýyrdaq, kespe kóje pisirdim. Kóptegen sheteldik qonaqtyń tamsanyp jegeni esimde.
– Ulttyq taǵamnan bólek taǵy ne daıyndaı alasyz?
– Ala jazdaı ózim baptap ósirgen kókónisterden túrli salattar jasap, jemisterden tosap, kompot qaınatamyn. Qazir qyz-kelinshekter barlyq jemisti qant aralastyryp, qaınatpaı muzdatqyshqa salýdy ádetke aınaldyrdy. Bul durys emes, onyń adam aǵzasyna eshqandaı paıdasy joq. Kerisinshe qant dıabetine shaldyǵady. Jemis úsip ketedi. Negizi, tańqýraı, qulpynaı, shıe, órik taǵysy taǵy bárin qaınatý kerek. Ol qaınaǵan kezde ishindegi dáninen dárýmen bólinip shyǵady. Bir maýsymda 3 myńǵa jýyq banki jabamyn.
– Ulttyq taǵamdardyń paıdasyn dáriptep júrgen aspazdyń aldaǵy jospary qandaı?
– Jaratylysymnan ultjandy, patrıottyq sezimim óte joǵary janmyn. Qazaq bolyp týǵan soń qazaqqa paıdasy tıetindeı dúnıelerdi jasaǵym keledi. Bizdiń ulttyq taǵamdarymyzdy bolashaq urpaqqa mura etip qaldyrý kerek. Sol sebepti, jastarǵa uttyq taǵamdar daıyndaýdy úıretetin arnaıy tegin kýrs ashqym keledi.
– Áńgimeńizge rahmet!