«Jaı-kúıiń qalaı, jergilikti polıtsııa?» - baspasózge sholý
«Egemen Qazaqstan» gazetiniń búgingi sanynda Qurmanǵazy babamyzdyń týǵan jerine qatysty derekter keltiriledi.
Kúıshi Qurmanǵazy babamyzdyń týyp-ósken jeri týraly keıbir basylym betterinde shyndyqqa sáıkes kelmeıtin málimetter jazylyp júrgeni jasyryn emes. Atyraýlyq jazýshy-jýrnalıst Ótepbergen Álimgereev babamyzdyń 190 jyldyǵyna arnap jazǵan eńbeginde: «Qurmanǵazynyń kúıshilik qyry birshama zerttelse de, ómirbaıandyq joly áli bir izge túsken joq. Sonyń saldarynan ol bir ádebıetterde Atyraý oblysynyń qazirgi Qurmanǵazy aýdanynda týǵan delinse, endi birinde Batys Qazaqstannyń Jańaqala aýdanynda dúnıege kelgen. Olardyń qaı-qaısysy da akademık Ahmet Jubanov pen tarıhshy ǵalym Isataı Kenjalıevtiń nusqalary. Shyndyǵynda kúıshi qazirgi Qurmanǵazy aýdanynyń Jıdeli qumynda týǵan», dep jazypty.
«Kúı atasy Qurmanǵazy Saǵyrbaevtyń ómiri men shyǵarmashylyǵy jaıly jete zerttep, ony oqyrman qaýymǵa usynǵan qazaq mýzyka óneriniń dúldúli akademık Ahmet Jubanovtyń eńbegi de, odan keıin ol týraly tarıhı derekterge zertteý júrgizgen birden-bir jalǵyz tarıhshy ǵalym, tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty Isataı Kenjalıevtiń de eńbekteri barshaǵa belgili. Sóz etip otyrǵan babamyzdyń týǵan jeri týraly talaı jarııalanyp, naqtylanǵan sııaqty edi. Áıtse de basqa málimet berip otyrǵan bul jazýshy aǵamyzdyń naqty qandaı derekke súıenip jazǵanyn túsine almadyq», - deıdi basylym.
«Qazaqtyń mańdaıyna bitken uly kúıshi-kompozıtordyń týǵan jerin áli kúnge olaı tartyp, bylaı tartyp júrgenimizdiń ózi bizge uıat. Keleshekte jas urpaq naqty qandaı málimet almaq? Bul suraq UBT-da kezdesken jaǵdaıda ne deımiz?! Sol kezde budan da úlken daýdyń týary anyq. Babamyzdyń ómirge kelgen jeri týraly tarıhta jazylǵan derekterge qarsy pikirler jazýdy qoıyp, aldaǵy ýaqytta kúıshiniń ómirderegi týraly «Qazaqstan tarıhy», «Qazaqstan entsıklopedııasy» sekildi iri eńbekterde qate málimetterdiń taralýyna jol berilmeı, uly kúıshi Qurmanǵazynyń týǵan jeri týraly aqparat maqalalarda, zertteýlerde, telearnada, derekti fılmderde aıtylyp, halyqqa kóbirek jarııalansa eken deımiz», - deıdi maqala avtory, Dına Núrpeıisova atyndaǵy balalar saz mektebiniń oqytýshysy, dombyrashy-ustaz Asqar Kenjeǵalıev.
Tolyǵyraq, «Qurmanǵazy qaı jerde dúnıege kelgen?» atty maqaladan oqýǵa bolady.
Sondaı-aq búgin «Egemen Qazaqstan» gazetinde «Qazaqstanda terrorızm máselesi bar ma?» atty maqala jarııalandy.
«2016 jyldyń maýsym jáne shilde aıynda Aqtóbe men Almatyda oryn alǵan jaǵdaı - Qazaq eli tarıhynda, ókinishke oraı, ózindik bir mejeli kezeń retinde qalatyn boldy. Árıne, buǵan deıin de el tarıhynda ekstremızm men terrorızmmen betpe-bet kelgen sátter boldy. Alaıda, dál osy Aqtóbe men Almaty oqıǵasy el ishin dúrliktirip qana qoımaı, shet eldiń de nazaryn ózine aýdardy. Óziniń turaqty ári beıbit jaǵdaıy arqyly tanylǵan Qazaqstan úshin bul oqıǵalar qalaı bolǵanda da kútpegen jaǵdaı bolǵan edi. Sondyqtan bolar, kópshilik qaýymnyń birazynyń nazaryn tapa-tal túste áskerı bólim men polıtsııaǵa shabýyl jasaǵan radıkaldardyń áreketi qaıran qaldyrsa, endi birazy osyndaı shabýyldardyń jıilep ketkenine alańdaýly. Osy máselelerge baılanysty kóptegen suraqtar týyndap otyr. Azamattardyń basym bóligi «Bul qalaı boldy? Teraktiniń artynda kim tur? Terrorısterdiń kózdegen maqsaty ne?» degen suraqqa alańdaýshylyq tanytýda», - dep jazady basylym.
Osy turǵyda Almatydaǵy jáne Aqtóbedegi DAISh pen ál-Kaıdanyń shabýyldarǵa qatysy bar ma? - degen zańdy saýal tastaıdy maqala avtory.
«Aqtóbe men Almatydaǵy teraktige eshqandaı da uıymnyń qatysy joq dep nyq senimmen aıta alamyz. Buǵan deıin de aıtylǵandaı, bul jergilikti radıkaldyq toptyń uıymdastyrǵan bir áreketi. Mundaı toptardy sarapshylar ózara «Uıqydaǵy toptar» dep aıtady, sebebi, olar naqty bir jospary joq, belgili bir uıymnyń bólshegi emes, óz betimen qurylyp, buryn asa bir áreketterdi jasamaǵan jáne belgili bir radıkaldy ıdeologııanyń jaqtaýshysy. Bul toptarǵa áleýmettik jelidegi shet eldiń propagandalyq beınerolıkteri men foto sýretteri áser etýi múmkin. Máselen, 2013-2016 jyldardyń aralyǵynda DAISh tarapynan qazaqstandyq sodyrlardyń qatysýymen 5 resmı vıdeosy taratylǵan. Odan basqa, Ortalyq Azııa elderinen Sırııaǵa ketip, soǵysyp júrgenderdiń áleýmettik jelilerdegi kóptegen akkaýnttaryn eseptemegende júzdegen túrli áýesqoı deńgeıde túsirilgen foto-vıdeo materıaldary júr. Ókinishke qaraı, radıkaldar osyndaı rolıkterdi ásirese «Vkontakte» áleýmettik jelisinde emin-erkin taratyp otyr. Aqtóbe oqıǵasyna qatysqan radıkaldyq top DAISh nemese ál-Kaıdanyń eshqandaı múshesi nemese bólshegi emes. Biraq ta, olardyń tosyn áreketke barýyna ınternettegi janama úndeý áser etýi múmkin», - delingen materıalda.
Óńirlerde qurylǵan jergilikti polıtsııa qyzmetiniń alǵashqy aıaq alysy qandaı? Júktelgen mindetterdi oıdaǵydaı atqaryp kele me? Osy suraqtardyń tóńireginde «Egemen Qazaqstan» tilshileri oqyrman nazaryna taǵy bir ózekti maqala usynyp otyr.
«Ýaqyt pen búgingi kún talaby mundaı saýaldarǵa jan-jaqty ári tolyqqandy jaýap qaıtarylýyn qajet etetini anyq. Sondyqtan da, buǵan biz Oral óńirindegi jergilikti polıtsııa qyzmeti mysalynda, ári onyń bıylǵy jartyjyldyqtaǵy jumys qorytyndylary negizinde jaýap qaıtarǵandy jón kórdik. Bul arada, eń aldymen, jergilikti polıtsııanyń basty atqaratyn qyzmeti jóninde oqyrmandarǵa qysqasha aqparat bere ketken jón demekpiz», - dep jazady basylym.
Gazettiń habarlaýynsha, Batys Qazaqstan oblystyq ishki ister departamenti jergilikti polıtsııa qyzmetiniń bastyǵy Manarbek Ǵabdýllın elimizde ýchaskelik polıtsııa ınspektorlaryn áleýmettik turǵydan qoldaý deńgeıi áli de bolsa tómen ekendigin atap kórsetti.
«Sóz joq, mundaı jaǵdaı olardyń alańsyz ári tolyqqandy jumys isteýlerine salqynyn tıgizedi. Sessııada kóterilgen máselelerdiń biri - óńirdegi ýchaskelik polıtsııa qosyndarynyń jetkiliksizdigi. Ras, qazir Oral qalasy boıynsha eki ýchastkelik polıtsııa qosynyn ashý kún tártibinde tur. Degenmen, bul azdyq etedi. Oblys aýmaǵyndaǵy 185 ýchaskelik qosynnyń 99-na jaı jáne kúrdeli jóndeýler qajet. Búgingi kúni oblys aýyldaryndaǵy 98 ýchaskelik polıtsııa qosyny ınternet júıesimen jáne qajetti kompıýterlik qondyrǵylarmen qamtylmaǵan. Munda qyzmet avtokólikteri jetispeıdi. Sondaı-aq, jergilikti polıtsııa ókilderiniń qyzmettik baspanamen qamtylý jaıy da kóńil kónshite bermeıdi. Onyń jetkiliksizdigi - 28,7 paıyz tóńireginde. Árıne, bul másele uzaq ýaqyt pen yrǵalyp-jyrǵalýdy kótermeıdi. Óıtkeni, úıi joqtyń kúıi bola qoıa ma?», - delinedi «Jaı-kúıiń qalaı, jergilikti polıtsııa?» materıalda .
***
Qazaqstannyń balyq sharýashylyǵy sýbsıdııalarǵa muqtaj, dep habarlaıdy «Ekspress K» basylymy.
«Respýblıkada osy salany qoldaıtyn birde-bir memlekettik baǵdarlama joq. Degenmen, sheneýnikterdiń boljamy boıynsha, 2020 jylǵa qaraı Qazaqstanda 15 myń tonna taýarlyq balyq ósirilmek. Qazir onyń kólemi 1 myń tonnaǵa da jetpeıdi», - delingen maqalada.
Almatyda akvamádenıettiń damýy jáne ony qoldaýdyń joldary talqyǵa túsken «QazAkva-2016» balyq sharýashylyǵy forýmy ótti. «QazaBalyqsharýashylyǵy» balyq aýlaýshylar jáne balyq sharýashylyǵy sýbektileriniń qoǵamdyq birlestigi qaýymdastyǵynyń atqarýshy dırektory Azıs Shotqaraevtyń sózi boıynsha, osy salaǵa janama qatysy bar bir ǵana «Agrobıznes-2020» baǵdarlamasy bar. - Osy baǵdarlama boıynsha, 2020 jylǵa qaraı Qazaqstanda 15 myń tonna balyq ósirilýi tıis. Biraq búgin onyń sany 1 myńǵa da jetpeıdi», - deıdi Shotqaraev. - Taǵy atap óterligi, balyqtyń baǵaly túrleriniń asyl tuqymdaryn ósirýge sýbsıdııalar múldem qarastyrylmaǵan.