Jastardyń baspanaly bolý joldary qandaı – sarapshylar usynysy
Іs-sharany ashqan QR Prezıdenti janyndaǵy Áleýmettik-ekonomıkalyq reformalardy saraptaý jáne monıtorıng ortalyǵy eksperttik-sarapshylyq tobynyń keńesshisi Ádil Qusmanov jastarǵa jalǵa beriletin baspana usyný tetikterine toqtalyp, onyń kemshiligi bar ekenin ashyq aıtty.
«Biz jaldamaly baspana berýdiń qoldanystaǵy erejesine birqatar saraptama júrgizdik. Qazirgi ýaqytta biz jastarǵa jaldamaly páterler beremiz. Onda qarsy mindettemeler tetigin engizý kózdelmegen. Máselen, baspanany 3,5 jylǵa jalǵa beremiz. Jastar oǵan azyn-aýlaq aqsha tólep turady. Ýaqyty kelgende baspanany qaıtaryp alamyz. Bul bir jaǵynan jaqsy ekinshi jaǵynan adamdardy qarjy jınaýǵa yntalandyra almaıdy», - dedi sarapshy.
Osy rette ol jastardy óz qarajatyn jınaýǵa yntalandyrý qajettigin alǵa tartady.
«Jastar «Otbasy» banki nemese basqa ekinshi deńgeıli bankter arqyly qarjy jınaýǵa yntaly bolatyndaı qarsy mindettemeler tetigin engizýimiz qajet. Jalǵa alý merzimi aıaqtalǵan kezde ol baspanany nesıege alýǵa baspapqy qarjy jınaı alýy tıis. Bul bir jaǵynan tabysy birshama joǵary adamdarǵa qatysty. Al jalaqysy tómen azamattarǵa basqa tetik qarastyrǵan jón. Jataqhana berý máselesin de qarastyrǵan durys bolar. Onda da jataqhana ýaqytsha jáne turaqty turýǵa berilýi kerek. Mundaı jataqhanalarda onda turatyn adamdar baspanany nesıe arqyly satyp alýǵa qajetti alǵashqy jarna jınaǵanǵa deıin turý qajet», - dedi Ádil Qusmanov.
Sonymen qatar sarapshy qazirgi ýaqytta kez kelgen jas jalaqysynyń qansha bolǵanyna qaramastan baspanany jalǵa alatynyn aıtty.
«Máselen, meniń mıllıon teńge tabys tabatyn dosym bar jáne ol jaldamaly páter aldy. Menińshe, bul - ádil emes. Oǵan qaraǵanda baspanaǵa muqtaj jandar bar ári olar páterge qol jetkize almaı otyr. Óıtkeni, eshqandaı shekteý joq. Sondyqtan jastarǵa jalǵa beriletin páter usynǵan kezde olardyń aılyqtaryn da eskergen jón. Ipotekaǵa qarajat jınaı almaı júrgenderge arnalǵan jańa tetikter engizý qajet», - dedi ol.
«Jastar» ǵylymı-zertteý ortalyǵynyń dırektory Ázız Ysqaqov ta talqylanǵan máselege qatysty ózderiniń zertteýleri jaıynda aıtyp berdi.
«Ótken jyly bizdiń ortalyq júrgizgen zertteýdiń qorytyndysyna sáıkes, turaqty túrde medıtsınalyq tekserýden ótetin jastardyń sany azaıyp kele jatyr. yntalandyrýdyń mundaı tetikteri zerdelenýi tıis. Endi talqylanyp otyrǵan baspana máselesine keler bolsaq memlekettik saıasatta korporatıvtik-fılosofııalyq tusy bar. Ol ózine qandaı ról alýy tıis? «Sýper ata-ana» róli bolǵan kezde is basqa. Ol kezde memleket barlyq azamattardy baqylaýǵa tyrysady nemese onyń bolashaq urpaǵy belgili bir kemeline keldi jáne de ol ózderine senim artýy tıis dep sanaıdy», - dedi ol.
Sarapshynyń atap ótýinshe, jastardyń boıyna naqty qarjylyq tártip sińirýge múmkindik beretin qarsy mindettemeler tetigi qajet. Bul olarǵa páter satyp alýdy naqty ári júıeli túrde josparlaýǵa, ózderiniń adamı kapıtalyn damytýǵa múmkindik beredi.
«Qańtar oqıǵasyna deıin júrgizilgen zertteýlerge sáıkes, jastardyń basym bóligi baspana jaǵdaıyn jaqsartýǵa úmit artqan. Ókinishke qaraı, joǵary oqý oryndary qansha jataqhana qajet degen saraptama júrgizbeıdi. Onsyz jataqhana salý jaıly boljam jasaı almaısyz. Menińshe, bul baǵytta osy qyzmetti básekelestik ortaǵa shyǵarýdyń aıtarlyqtaı áleýeti bar», - dedi Ázız Ysqaqov.
Osy rette is-sharaǵa ZÝM arqyly qatysqan «Otbasy» bankiniń ókili qarjy ınstıtýty tarapynan jastardy baspanamen qamtý máselesi jiti talqyǵa túspegenin aıtady.
«Qazirgi ýaqytta Májilis qaraýynda turǵyn úı saıasatyndaǵy birqatar reforma týraly zań jobasy jatyr. biz jalpy ıdeologııany ózgertip jatyrmyz. Baspananyń qoljetimdiligine qatysty qandaı da bir baspaldaq bolady ári barlyq ustanymdar úı sharýashylyǵynyń kirisi tóńireginde qalyptastyrylady. Eger ol shekten tómen bolsa, onda «Otbasy» banki olardy basym tártippen qaraıdy jáne bul sanat jeńildikpen nesıe alýǵa úmitker sanalady. Bizdiń búkil ıdeologııamyz osynyń tóńireginde qalyptastyrylǵan. Jastar sanatynda da osyndaı múmkindikter qarastyrýǵa bolady. Bizdiń bank negizinen áleýmettik osal topqa, naqty bir sanatpen kezekke turatyn adamdarǵa jeńildikpen nesıe berýge basymdyq jasaıdy. Eger osyndaı dúnıe bolatyn bolsa, onda biz qarsy emespiz. Bul rettegi basty másele – atalǵan sanat qandaı qarajat esebinen nesıe alatyndyǵynda. Óıtkeni, kez kelgen jeńildikti zaım respýblıkalyq jáne jergilikti bıýdjetke arqa súıeıdi»,- dedi bank ókili.