«Jappaı dıktant jazsaq qaıtedi?» - baspasózge sholý
***
Sonymen, elimizdiń bas gazeti « Egemen Qazaqstan » basylymy búgingi jarııalanymda qazaq mýltfılmderiniń máselesine arnalǵan « Urpaǵymyz qazaq ertegilerine zárý » atty maqalany jarııalady.
«Ózgeniń «órmekshi adamy» men «tasbaqa batyrlaryn», «Masha men aıýdy» pir tutyp ósip kele jatqan qara kóz qulynshaqtarymyz qazaqtyń qaharmandarymen qaýyshar kún bolar ma eken dep júr edik. Qalaýymyz tabylyp, oryndalatyn sekildi. Qazaq ańyzdarynyń beldi keıipkeri, kúlki men tapqyrlyqtyń túp atasy Aldar-Kóse jaıly otyz serııaly alǵashqy qazaq mýltfılmi dúnıege keldi. Jáne de bul - jalǵyz jańalyq emes!», - delingen atalǵan materıalda.
Keshe Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Nursultan Nazarbaev Ońtústik Qazaqstan oblysynda jumys saparymen boldy, dep habarlaıdy « Egemen Qazaqstan » gazeti « Ońtústik bilim men ǵylymnyń ortalyǵy bolýy tıis » atty maqalada.
«Jalpy, megapolıs ortalyǵy retinde Shymkent qalasynyń elimiz boıynsha mańyzy jyldan jylǵa arta túsýde. Shymkenttiń mańaıyndaǵy aýyldardyń esebinen qala halqyn kóbeıtý josparly túrde júrgizilip keledi. Ony mıllıon turǵyny bar qalaǵa aınaldyrýǵa, qala ortalyǵyn burynǵydan da kórkeıtýge memleketten tıisti qarjy bólinýde. «Oblys ortalyǵy mıllıoner qala bolǵannan keıin ol bilimniń de, ǵylymnyń da ortalyǵy bolýy tıis», - deıdi Nursultan Ábishuly. Ol ońtústikqazaqstandyqtardyń basty jetistiginiń biri oblys turǵyndarynyń ortasha ómir súrý jasynyń 71 jasqa deıin uzarǵanyn jáne medıtsınalyq qyzmet kórsetýdi jaqsartý nátıjesinde ana men balanyń ólimi azaıǵanyn atap kórsetti», - delinedi materıalda.
***
« Aıqyn » basylymy óziniń búgingi sanynda jarııalanǵan « Jappaı dıktant jazsaq qaıtedi? » atty maqala arqyly keıingi kezde saýatsyz jazatyn jastardyń kóbeıip ketkendigine qoǵam nazaryn aýdarýǵa tyrysqan.
«Jastarymyzdyń arasynda jazý mádenıetiniń tómendigi baıqalyp qalady. Muny áleýmettik jelilerde nemese hat jazysý barysynda ańǵaryp júrmiz.
Tynys belgilerdi bylaı qoıǵanda, keıbir qarapaıym sózder qulaqqa qalaı estilse solaı jazylyp, túsiniksiz «jańa sózder» paıda bolǵan. Mundaı keleńsizdiktiń aldyn alý mindetimiz dep bilemiz» dedi «Aqjol» fraktsııasynyń depýtattary Úkimet basshysyna joldaǵan saýalynda. Depýtattardyń bulaısha ún qatýyna sońǵy kezde Reseıde kóterilgen tyń bastamalar yqpal etken sekildi. Óıtkeni adamdardyń qanshalyqty saýatty ekendikterin baıqap, bilimin odan ári jetildirýge yntasyn kúsheıtýge baǵyttalǵan halyqaralyq «Jappaı dıktant» sharasy bir ýaqytta álemniń 45 elinde nátıjeli ótkizilip keledi eken», - dep jazady « Aıqyn » .
Gazettiń atap kórsetkenindeı, jappaı dıktant jazý 2010 jyly eń úzdik reseılik qoǵamdyq joba retinde tanylyp, qoǵamdyq baılanystardy damytý salasyndaǵy ulttyq syılyqty ıelengen. Sondaı-aq, Reseıde ártúrli ulttardyń tilderinde jalpyulttyq dıktanttar ótip turady. Belorýssııa 2007 jyldyń 21 aqpanynan bastap Halyqaralyq ana tili kúninde jalpyulttyq dıktant jazýdy memlekettik tilinde júrgizip keledi. Sondaı-aq mundaı aktsııalar Polshada, Frantsııada, Ýkraınada, Qytaıda, AQSh-ta keń taraǵan.
« Aıqynnyń » osy kúngi betinde « Oralmandar qonystanatyn aımaqtarda olardy turaqtandyrý ÚShІN ne eskerilgeni jón? » degen suraqtyń tóńireginde birneshe qoǵam jáne mádenıet qaıratkerleriniń pikirleri usynyldy.
Halyq jazýshysy, Memlekettik syılyqtyń ıegeri Qabdesh Jumadildiń oıy "»oralman máselesi - úlken saıasat» degenge saısa, mádenıet qaıratkeri Qutmaǵambet Qonysbaı: «Cyrttan keletin aǵaıyndy, negizinen, memleket quraýshy ult ókilderiniń úlesi az aımaqtarda turaqtandyrý qajet», - dep otyr. Olardyń sózine qoǵam qaıratkeri Ákim Ysqaq ta qosylýda. «Sonaý kósh qozǵalǵan alǵashqy kezderden-aq, osylaı oılastyrý qajet edi. Biraq «eshten kesh jaqsy» dep jatady ǵoı. Ras, atalmysh oblystarda ultymyzdyń sany kem. Sony osy oralmandar arqyly toltyrǵan jón bolar edi. Munyń tereń saıası da astary bar», - deıdi ol.
***
« Túrkistan » basylymy « E ýrazııa odaǵy: bul ıntegratsııadan kim utady ? » degen taqyrypta maqala jarııalady.
Bul materıalǵa negizinen halyqaralyq jáne otandyq sarapshylardyń usynystary men pikirleri engen.
«Qazaqstandaǵy shekaralyq áriptestik qaýymdastyǵynyń ókili Marat Shıbutovtyń pikirinshe, qazirgi qazaqstandyq qoǵamda osynaý ıntegratsııa týrasyndaǵy pikir árqıly. Sebebi, osynaý odaqtyń oń tustary, bolashaq perspektıvalary jaıynda az aıtylyp júr. Aıtalyq, «Strategııa-2050» baǵdarlamasynyń baǵyt-baǵdaryna halyq qanyqty. Bolashaǵy bar joba ekenine kóz jetkizdi. Eýrazııalyq odaqqa da osyndaı baǵdarlar, osyndaı baǵyt qajet», - delingen maqalada.
***
Kedendik odaqtyń arqasynda SQO-nyń Reseımen ózara saýda aınalymy 1,5 esege artty, dep habarlaıdy « Lıter » gazeti.
«2013 jyly SQO-nyk Kedendik odaq elderimen saýda aınalymy 793 mln. dollardy qurady, 2009 jyly bul kórsetkish 520 mln. teńge shamasynda tirkelgen», - delingen habarlamada.
Aıta keteıik, Soltústik Qazaqstan oblysy Reseıdiń Túmen, Omby jáne Qorǵan oblystarymen shektesedi. 2010 jyldan bastap saýda aınalymy 15 paıyzǵa artty, eksport 2,5 esege ósip, 76 mln. dollarǵa jetti. Import 8,5 paıyzǵa joǵarylap, 701 mln. dollar boldy.