«Jańa oqý jylyna daıyndyq qalaı?» - baspasózge sholý

ASTANA. QazAqparat - «QazAqparat» halyqaralyq aqparattyq agenttigi 7 tamyz, juma kúni jaryq kórgen respýblıkalyq buqaralyq aqparat quraldaryndaǵy ózekti maqalalarǵa sholýdy usynady.

***

"Aıqyn" basylymynyń búgingi sanynda "Úndemeı ǵana únemdeýge nege bolmasqa?!" atty maqala jarııalandy.

Elbasy Nursultan Nazarbaev Aqordada Premer-Mınıstr Kárim Másimovtiń jáne Prezıdent Ákimshiliginiń jetekshisi Nurlan Nyǵmatýlınniń qatysýymen bolǵan jıynda bári de qarjyny únemdeýge tıis ekenin aıtqan edi.

Kez kelgen nársege únem ke­rek. Máselen, elimizde tutyny­latyn elektr energııasynyń 70 paıyzy ónerkásip sektoryna tıesili. Elimizdegi barlyq energııa resýrstarynyń 12 paıyzyn halyq tutynsa, bes paıyzy kó­likke, 40 paıyzy iri kásiporyn­darǵa ketedi eken. Onyń sebebi, nede? «Bizde elektr energııasy tarıfteri tym arzan. Sondyqtan da ónerkásip kásiporyndary únemdeý týraly oılanbaıdy da» deıdi Memleket basshysy. Onyń syry, elimizdegi iri kásiporyndardyń kóbi eski qural-jabdyqtarmen jumys isteıdi. Eski qural-jabdyqtardyń energııany únemdeýge múmkindigi jetpeıdi. Bul jaǵdaıda, iri kásiporyndar básekelestik tý­dyra ala ma? Elbasy mundaı ká­siporyndardyń ónimderi básekege qabiletti bola almaıtynyn atap aıtty", - delingen maqalada.

"Elimizde únem bolmaıtyn se­bebi, tym ysyrapshylmyz. Ysy­rap­shyldyq qoǵam dertine aı­nal­ǵan. Ýaqyttyń zaıa ketýi, bostan bosqa janyp turatyn ja­ryqtar, bet aldy tógilgen ta­maqtar, qoqys jáshigine tastalǵan nandar ysy­rap emes dep aıta alamyz ba? «Ysyrap» degen sózdiń ózi arab tilinen engen eken, ıaǵnı «tekke shashý», «mólshersiz jum­saýdy» bildirse kerek. Tekke shashý, ja­ryqty qur bosqa paı­dalaný - bizde joq dep aıta ala­myz ba?", - deıdi gazet.

Keshe Uly Abaıdyń 170 jyldyǵyna oraı Qazaqstanda tuńǵysh ret «Abaialemi.kz» entsıklopedııalyq onlaın portalynyń tusaýy kesildi, dep habarlaıdy "Aıqyn".

"Bir atap óter jaıt, uly ǵulamamyzdyń mol qory jınaqtalǵan bul resýrsty qu­rýǵa Elbasynyń kómegi tıdi: portal Qa­zaqstan Kóshbasshysynyń jeke qarjy­syna ázirlengen! Prezıdent Nursultan Nazarbaev «Jibek joly» Beıbitshilik syılyǵyna qosa alǵan qalamaqysynyń bir bóligin «áleýmettik jobalardy júzege asyrýy úshin» Memlekettik tildi damytý qoryna aýdarǵan bolatyn. Sol jobalardyń biri www.abaialemi.kz portaly bolyp otyr", - dep atap ótedi basylym.

Uly aqynnyń ómiri men shy­ǵar­mashylyǵyna arnalǵan www.abaialemi.kz entsıklopedııalyq onlaın portalynda qundy derekter men qujattar «Ómirbaıany», «Abaı shyǵarmashylyǵy», «Abaı ánderi», «Abaı týraly estelikter», «Abaı­ta­ný», «Abaıtanýshy ǵalymdar», «Abaı beınesi», «Abaıdyń aına­lasy», «Abaı murajaıy» degen bólim­­derinde bólek-bólek berilgen. Keıbir adamdar kitaptyń ishindegi sýretteri unasa, oqıtyny bar. Bul rette «Fotogalereıa» da qaras­ty­rylypty. «Abaı eskert­kish­teriniń kartasy» bóliminen ǵulamamyzǵa qaı jerlerde eskertkish ornatyl­ǵanyn bilýge bolady.

Aıtqandaı, Muhtar Áýezovtyń «Abaı joly» roman-epopeıasy da osy portalda ornalastyrylyp otyr.

«Abaı - álem tilderinde» atty bólimde Abaıdyń aǵylshyn, túrik, orys, qytaı, nemis, mońǵol, parsy, frantsýz jáne ózge tilderge aýda­ryl­ǵan óleńderi jarııalanǵan. Tek bir qynjyltatyny, ony osy til­degi azamattarǵa tabý qıynǵa soǵýy múmkin. Sebebi «Abaialemi» onlaın-entsıklopedııasy tek qazaq tilinde bolyp keledi jáne ózge tildi tańdaý optsııasy kózdelmegen. Sondyqtan mysaly, Abaı Qunanbaevty osy portalda aǵylshyn tilinde oqyǵy­sy kelgen sheteldik «Abaı - álem tilderinde» degen qazaqsha sózdiń maǵynasyn túsinip, sol bólimge kirýi qajet. Saıtty kırıllıtsa, latyn jáne tóte jazýda oqýǵa múmkindik berilgen. ***

"Jańa oqý jylyna daıyndyq qalaı?" degen taqyryppen berilgen maqalada "Egemen Qazaqstan" basylymy jańa oqý jylyndaǵy kitap tapshylyǵyna qatysty ózekti máseleni kóterip otyr.

"Bilim jáne ǵylym mınıstri Aslan Sárinjipov ınformatıkadan Almaty qalasynda ótken 27-shi halyqaralyq olımpıadada el namysyn qorǵaǵan jetkinshekterdi qabyldady. Kezdesý aıasynda mınıstr 83 eldiń ishinen 8-shi oryn alýymyzdy joǵary kórsetkishke baǵalap, jas órenderdi jetistikterimen quttyqtady. Sondaı-aq, olardyń eńbekterine alǵys bildirip, estelik syılyqtar tabys etti. Jıyn sońyna qaraı BAQ ókilderiniń saýaldaryna jaýap berý barysynda mınıstr qazirgi tańda elimizde júrgizilip jatqan jańa oqý jylyna daıyndyq jospardaǵydaı júrgizilip jatqandyǵynan habardar etti", - deıdi gazet.

- Tamyz aıynda bul másele qyzý talqylanatyndyqtan, biz osy kúnderi san-salaly baǵyttar boıynsha jumystar atqarýdamyz. Ásirese, aımaqtarmen birlese qolǵa alynyp jatqan josparlar qomaqty. Atap aıtqanda, oqýshylardy oqýlyqpen qamtý eń ózekti másele ekeni belgili. Bul rette oblystyq deńgeıde sheshilýi tıis problemalar birshama tııanaqtaldy desek bolady. Tıisti qarajattar bólinip, kórsetiletin kómekter oıdaǵydaı úılestirildi. Óıtkeni, biz jumysty júrgizýdiń jańa yrǵaǵyn jyl basynda-aq qolǵa alǵanbyz. ıAǵnı, qajetti oqýlyqtar sanyn ádettegideı kúz taıaǵanda tapsyrýdy doǵaryp, derekterdi jyldyń alǵashqy aılarynda jınaýǵa kirisken bolatynbyz. Nátıjesinde, kóktem sońyna qaraı barlyq kelisimsharttar túzilip, bekitildi. Al endi qazirgi kezde memlekettik satyp alý isi uıymdastyrylyp, kóptegen bilim oshaqtaryna qajetti kitaptar jetkizile bastady. Jalpy, kitappen qamtý úderisin Baqylaý komıtetiniń aımaqtardaǵy departamentteri arqyly jiti nazarda ustap otyrmyz. Qazirgi tańda birqatar óńirler bul máseleni túpkilikti sheship qoıdy desek te bolady. Naqtylaı tússek, máselen búginde Almaty qalasynyń barlyq mektepterine oqýlyqtar tolyq jetkizildi. Sonymen qatar, buǵan kereǵar kórsetkish retinde qalys qalǵan oblystar da joq emes. Shyǵys Qazaqstan jáne Ońtústik Qazaqstan oblystarynyń keı aýdandarynda oqýlyq problemasy áli ońtaıly sheshimin taba qoımady. Endigi jerde bul máseleni jergilikti atqarýshy organdarmen kún saıyn habarlasyp, talqylaý ústindemiz. Olar bizge barlyq túıtkildi 15 tamyzǵa deıin túpkilikti sheship, sońǵy núktesin qoıatyn bolamyz dep ýáde berip otyr, - dedi vedomstvo basshysy.

"Egemen Qazaqstannyń" Atyraý oblysyndaǵy tilshisi "Túnde júrgen jetkinshektiń tárbıesi qandaı?" degen maqalasynda elimizdegi buǵanaǵy qatpaǵan jasóspirimderdiń túnde kóshe kezip, ishimdikke boı aldyrýynyń sebebin izdestiredi.

"Bala da jas shybyq sekildi. Jas shybyqty qalaı ıse solaı ósetindigi sııaqty, ár bala aldymen otbasyndaǵy tárbıemen jetiledi. Árıne, qorshaǵan orta, qoǵamdaǵy damý úrdisiniń de áseri tıetini daýsyz. Degenmen, ata-ana baqylaýynda bolǵan, otbasylyq qundylyqtarmen tárbıelengen jas urpaqtyń ómirden óz ornyn tabatyny dáleldeýdi qajet etpeıtin shyndyq ekenine eshkim daý aıta qoımas. Jas urpaqtyń bilimdi, sanaly bolýyna bilim ordalaryndaǵy ustazdar tárbıesiniń de yqpaly zor. Osylaı desek te, búgingi jas býynnyń arasynda mezgilsiz ýaqytta kóshe kezetin, tipti buzaqylyq jasaýǵa, ishimdik ishýge beıim turatyny da joq emes. Buǵanasy qata qoımaǵan jasóspirimderdiń mundaı júgensiz áreketke boı aldyrýynyń sebebi nede?", - deıdi maqala avtory.

Gazet tilshisiniń osy saýalyna oraı oblystyq bilim basqarmasy qosymsha bilim berý jáne tárbıe jumysy bóliminiń basshysy Almagúl Qaıyrlıeva, «bul aldymen, ata-ananyń bala tárbıeleýdegi mindetin oryndamaýynan týyndaıdy» degen pikirimen bólisti.

"Oǵan dálel retinde keltirgen derekterin saralar bolsaq, jyl basynan bergi alty aıda quqyq qorǵaý organdarymen birlese júrgizilgen reıd barysynda kámeletke tolmaǵan 2000-nan astam jasóspirimniń ishki ister bólimine ákelingenin aıtýǵa bolady. Olardyń kópshiliginiń túrli quqyq buzýshylyq jasaǵany anyqtalyp otyr. Kámeletke tolmasa da qoǵamdyq oryndarǵa masań kúıde kelýi, sol sııaqty olardyń alkogoldik ishimdikterdi ishýine qatysty 24 derek tirkelip, bulardyń ata-analary ákimshilik jaýapkershilikke tartylǵan. Oblys boıynsha ishki ister organdarynyń profılaktıkalyq baqylaý esebinde 400-den astam kámeletke tolmaǵan jáne 227 qolaısyz otbasy esepke alynypty. Kámeletke tolmaǵandardy beıimdeý ortalyǵyna 84 jasóspirim ornalastyrylypty", - dep jazylady maqalada.

***

Resmı tilde shyǵatyn "Kazahstanskaıa pravda" basylymynyń jańa nómirinde AQSh-ta tanymal qazaq boksshylardyń biri - Beıbit Shúmenovpen bolǵan kólemdi suhbat jarııalanyp otyr.

Beıbit byltyr birinshi aýyr salmaq dárejesine kóterilgen bolatyn. Al jaqynda WBA-nyń ýaqytsha chempıony ataǵyn jeńip aldy. Osylaısha ol kásipqoı boksta eki salmaqta chempıon atanǵan tuńǵysh qazaq boksshysy atanyp otyr.

Saýaldardyń birinde Beıbittiń bolashaqta Denıs Lebedevpen jekpe-jek uıymdastyrý týraly jospary suralǵan bolatyn.

"Bul suraqty meniń menedjerim El Heımonǵa qoıý kerek shyǵar. Men - boksshymyn, meniń isim jattyǵý jáne jaqsy óner kórsetý. Basqa uıymdastyrýshylyq jumystar, óz isiniń sheberi sanalatyn adamnyń moınyna júktelgen. Jeke ózim Denıs Lebedevpen bıyl kezdeskim keledi. Ol myqty, abyroıly chempıon, onymen aradaǵy jekpe-jek kórermenge unar edi. Biraq eger onymen sharshy alańǵa shyǵý jaıy kópke sozylyp bara jatsa, aralyq jekpe-jekterge daıynmyn", - deıdi boksshy.

Beıbittiń aıtýynsha, bıyl ol keminde eki kezdesý ótkizýdi josparlaýda.

"Qazaqstanda jekpe-jek jasaý - meniń armanym. Kóp uzamaı oǵan da qol jetkizetinime úmittenemin", - dep atap ótti B. Shúmenov.

Qazaqstandyq gúrzi judyryq jaqyn bolashaqta birinshi aýyr salmaqtaǵy tıtýldardy biriktirýdi josparlaýda.

Bul týraly "Beıbýt Shýmenov: ıA by hotel obedınıt vse tıtýly v pervom tıajelom vese" atty suhbattan tolyqtaı oqı alasyzdar.