Jańa oqý jyly: Oqýshy men stýdent qalaı bilim alady
Osy oraıda QR Prezıdenti janyndaǵy Qazaqstannyń strategııalyq zertteýler ınstıtýtynyń elimizdiń respýblıkalyq mańyzy bar Z qalasynda jáne 14 oblysynda 16-22 tamyz aralyǵynda telefon arqyly júrgizgen áleýmettik saýalnamasyna kóz júgirtken edik. Qalalyq eldi mekender men aýyldyq jerlerdegi úlgilik mektep jasyndaǵy balalardyń ata-analary jáne qamqorshylarynan turatyn 1 200 respondentten alynǵan saýalnama qorytyndysyna sáıkes, ata-analardyń 81,4 paıyzy jańa 2021-2022 oqý jylynda balalarynyń dəstúrli formatta oqyǵanyn qalaıdy eken. Bul balalarynyń onlaın formatta oqyǵanyn qalap otyrǵan ata-analardan 10 ese kóp. Naqtyraq aıtar bolsa, saýalnamaǵa qatysqan ana-ananyń tek 7,6 paıyzy ǵana balasynyń onlaın oqyǵandyǵyn qalaıtyndyǵyn atap ótken. Al qalǵan 10 paıyzdan astam oqytýdyń aralas formatynyń bir nusqasyn tańdaýǵa nıetti ekendigin bildiripti. Qalaı desek te, mektep oqýshylarynyń da, stýdentterdiń de dástúrli formatta bilim alatyndyǵy anyq jaıt.
Búgin QR Prezıdenti janyndaǵy Ortalyq kommýıkatsııalar qyzmetinde uıymdastyrylǵan baspasóz máslıhatyna arnaıy kelgen QR Bilim jáne ǵylym vıtse-mınıstri Sholpan Karınovanyń dereginshe, jańa oqý jylyn qatań sanıtarlyq-epıdemıologııalyq talaptardy saqtaı otyryp, shtattyq formatta bastaý josparlanǵan. Osy oqý jylynda 7 myńnan astam mektep shamamen 3,6 mln oqýshyny, onyń ishinde 380 myńǵa jýyq birinshi synyp oqýshysyn qabyldaıtyn bolady.
Shtattyq rejımde oqýdy bastaý úshin Bilim jáne ǵylym mınıstrligi mektepter júktemesine úlken taldaý júrgizdi. Ulttyq bilim berý derekter qorynyń derekteri boıynsha mektepterdiń 95 paıyzynyń jobalyq qýaty men oqýshylar sany barlyq sanıtarııalyq talaptardy saqtaı otyryp, oqýdy tolyq shtattyq formatta bastaýǵa múmkindik beredi. Mundaı mektepterde oqýshylardyń 81 paıyzy bilim alady», - dedi ol.
Sonymen qatar vıtse-mınıstrdiń atap ótýinshe, mektepterge keıbir pánderdi qashyqtyq formatta ótkizýge ruqsat beriledi.
«Oqýshy oryndarynyń tapshylyǵy, 3 aýysymdylyǵy bar 300-den asa mektep bar. Bul jalpy mektepterdiń 5 paıyzyn quraıdy. Mundaı mektepterde oqýshylardyń 19 paıyzy bilim alady dep josparlanyp otyr. Osy mektepter qosymsha is-sharalar arqyly, onyń ishinde keıbir pánderdi qashyqtan oqyta otyryp, oqý ıkemdi keste boıynsha shtattyq túrde júrgiziledi. Aýysymdar men kishi aýysymdar uıymdastyrylady. Negizgi pánder bul mektepterde shtattyq formatta oqytylady. Búgingi kúni Bas memlekettik sanıtar dárigerdiń qaýlysy qabyldandy. Baılanysta bolǵan balalar úshin oqshaýlaý kezeńine sınhrondy qashyqtan oqytý uıymdastyrylady. Ata-analardyń ótinishteri negizinde sozylmaly naýqastary bar balalarǵa medıtsınalyq uıym anyqtamalary negizinde asınhrondy qashyqtyqtan oqytý usynylady. Bul oqýshylar oqýlyqtarmen, oqytý kontenti bar aqparattyq júıemen, elektrondyq jýrnalmen qamtylady. Jıyntyq baqylaý jumystaryn olar mektepte tapsyrady. Sabaqtardyń uzaqtyǵy 45 mınýtty quraıdy», - dedi Sholpan Karınova.
Vıtse-mınıstr mektepterde oqý protsesi qatań túrde sanıtarlyq normalardy saqtaı otyryp uıymdastyrylatyndyǵyna nazar aýdartady. ıAǵnı, bilim ordalarynda kúndelikti termometrııa, maskalyq rejım, kvartstaý, jeldetý, dezınfektsııalaý; buqaralyq jáne qoǵamdyq is-sharalardy shekteý; bastaýysh, orta, joǵary synyptardy dálizde aralastyrmaý úshin ár ýaqyttaǵy úzilister belgileý; aýysymdar sanyn arttyrý; pedagogter men mekteptiń basqa da qyzmetkerlerin medıtsınalyq qarsy kórsetilimderi bolmaǵan jaǵdaıda 100 paıyz vaktsınatsııalaý; bir synypqa bir kabınet bekitý júzege asyrylady.
Sonymen qatar ol jergilikti atqarýshy organdary oqý kontenti bar tsıfrlyq platformalarǵa qoljetimdilikti qamtamasyz etkendigin atap ótedi. Elimizdegi barlyq mektep qajetti aqparattyq júıelerge qosylǵan. 1-11 synyptarǵa arnalǵan 13 myńnan astam beınesabaqtar «Kúndelik» júıesinde jáne ınternet-resýrstarda ornalastyrylǵan. Barlyq óńirge qajetti oqýlyqtar men oqý-ádistemelik keshender jetkizilip, 264 mektepte kúrdeli jóndeý ótkizilgen.
«Elimizdiń 795 kolledjinde 470 myńǵa jýyq stýdent bilim alatyn bolady. 1 kýrstarǵa 150 myńnan astam stýdent keledi dep kútilýde. Kolledjderdiń jobalyq qýattylyǵy oqýdy shtattyq formatta júrgizýge tolyq múmkindik beredi. Sonymen qatar oqý pánderiniń 20 paıyzyn qashyqtan ótkizýge ruqsat etiledi», - dedi Sholpan Karınova.
Onyń aıtýynsha, kolledjderde zerthanalyq, praktıkalyq sabaqtar jáne óndiristik praktıka shtattyq rejımde ótkiziletin bolady. Infektsııalyq aýrý belgileri jáne erekshe bilim berý qajettiligi bar bilim alýshylar úshin oqytý qashyqtan uıymdastyrylady.
Al QR Bilim jáne ǵylym vıtse-mınıstri Qýanysh Erǵalıev aldaǵy oqý jylynda elimizdiń joǵary oqý oryndarynda bilim alatyn stýdentter dástúrli formatta oqýdy bastaıtyndyǵyn aıtady.
«Aıta ketken jón, joǵary oqý oryndarynyń sheshimi boıynsha oqýdy aralas formatta da ótkizýge bolady. ıAǵnı, dárister onlaın, al semınarlyq, zerthanalyq jáne tájirıbelik sabaqtar oflaın rejımde uıymdastyrylady. Al, qashyqtan oqytý formaty erekshe bilim berý qajettilikteri bar jáne táýekel toptaǵy stýdentterge qatysty qoldanylýy múmkin», - dedi ol.
Onyń atap ótýinshe, stýdentter úshin oqý jylynyń bastalýy oqý kýrsyna qaraı ózgerýi múmkin. Máselen, 3-4 kýrs bilim alýshylary úshin oqý 1 qyrkúıekten bastalsa, al 1-2 kýrs jáne magıstranttar úshin oqý ýnıversıtettiń akademııalyq kúntizbesine sáıkes qyrkúıek aıynyń sońyna deıin bastala alady.
«Joǵary oqý ornynyń aýmaǵy, oqý korpýstary, kitaphana men jataqhanalarda mindetti túrde Ashyq qosymshasy qoldanylýy kerek. Oqý ǵımarattaryna «jasyl» nemese «kók» mártebesi bar bilim alýshylar kire alady. Oqý ǵımaraty ne jataqhanaǵa kirgen kezde termometrmen tekserip, antıseptık qoldaný mindetti bolady. Maska rejımi de qamtamasyz etiledi. Stýdentterden PTR-testileýdiń nátıjesin talap etýge bolmaıtynyn erekshe atap ótkim keledi», - dedi Qýanysh Erǵalıev.
Vıtse-mınıstrdiń aıtýynsha, stýdentter arasynda koronavırýs indetine qarsy vaktsına alýdyń mańyzdylyǵy týraly túsindirý jumystary júrgizildi. Sonymen qatar oqý aqysyna nemese jataqhanada turý aqysyna jeńildikter berilip jatyr. Qyzmetkerler úshin syıaqy jáne basqa da yntalandyrý sharalary qabyldanýda.
«Sanıtarlyq normalardy saqtaýǵa erekshe nazar aýdarylatyn bolady. Aıta ketý kerek, kópshilik is-sharalardy ótkizýge tyıym salynady. Sonymen birge jyljymaly sabaq kestesin belgileý josparlanyp otyr. Oqý barysynda «Bir aýdıtorııa – bir top» qaǵıdasy qatań saqtalady. Aýdıtorııalardy jeldetý jáne sanıtarlyq tazartý jumystary úshin úzilister de qarastyrylǵan», - dedi ol.
Ol juqpaly aýrý belgileri paıda bolǵan jaǵdaıda stýdentter oqýlaryn qashyqtan jalǵastyra alatyndyǵyn aıtady.
«Budan basqa, epıdemıologııalyq jaǵdaı nasharlap, quzyrly organnyń tıisti sheshimi bolǵan jaǵdaıda qashyqtan oqytý formatyna kóshý boıynsha daıyndyǵy pysyqtalýy tıis. Ýnıversıtetter oflaın rejımnen onlaın formatqa aýystyrý boıynsha arnaýly jospar, ıaǵnı algorıtm daıyndaıtyn bolady. Jańa oqý jylynda bilim alýshylar úshin akademııalyq utqyrlyq baǵdarlamalary boıynsha bilim alý jáne sheteldik taǵylymdamalardan ótý is-sharalary qaıta bastalady dep josparlap otyrmyz»,- dedi Qýanysh Erǵalıev.