Jańa Qazaqstan: Qoǵamdyq-saıası qatynastar damýynyń jańa baǵyty qandaı bolmaq – sarapshylar pikiri
Іs-shara barysynda QR AQDM Azamattyq qoǵam isteri komıtetiniń tóraǵasy Madııar Qojahmet qańtar oqıǵalarynan keıin azamattyq qoǵam men memleket arasyndaǵy jańa qoǵamdyq kelisimge, azamattyq qoǵammen baılanys máselesine qatysty kóptegen talqylaý júrip jatqanyn atap ótti.
«Qazirgi ýaqytta qoǵamdyq baılanystyń birneshe túri bar. «Halyq únine qulaq asatyn memleket» tujyrymdamasy aıasynda kóptegen is-shara iske asyrylyp jatyr. Onyń ishinde qoǵamdyq keńester jumysy da bar. Sonymen qatar 2 jyl buryn qabyldaǵan beıbit sherýlerge qatysty zań, basqa da is-sharalar iske asqany. Degenmen bul jumystardyń qajetti deńgeıde durys nemese nátıjeli emes ekendigin osydan 1 aı buryn bolǵan qańtar oqıǵalary dáleldep berdi. Sondyqtan bul salany damytý óte ózekti bolyp otyr. Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstrligi bul baǵyttaǵy jumysyn ary qaraı jalǵastyrady. Onyń ishinde kelip jatqan kóptegen usynysty júıelendirip, ony úlken qujat retinde qabyldaý ári iske asyrý negizgi máselelerdiń biri», - dedi komıtet tóraǵasy.
Al «Rýhanı jańǵyrý» qazaqstandyq qoǵamdyq damý ınstıtýtynyń basqarma tóraǵasy Qazybek Maıgeldınov qańtar oqıǵalarynan sabaq alýymyz qajettigin aıtady.
«Qaraly qańtar oqıǵasynyń basty mańyzy – bul meje. ıAǵnı, buǵan deıin bolǵan qandaı da bir saıası qatelikter, bılik qatelikteri bizge sabaq bolyp qalady. Endi osy sabaqty eskere otyryp, «Jańa Qazaqstan» qurýǵa kirisýimiz qajet. Qazir qańtar oqıǵalaryna qatysty baǵa berý kóbeıip tur. Menińshe, baǵa berýge áli erte. Biraq, sabaq alýymyz qajet», - dedi ol.
Sonymen qatar ol Prezıdenttiń sol kezde shuǵyl sheshim qabyldaýy qajet bolǵandyǵyn basa aıtady.
«Óıtkeni, bizdiń saıası turaqtylyǵymyzdan bólek memlekettigimizge úlken nuqsan keletin edi. Mysaly, beıbit zamanda 200-den astam adamnyń ólimi - úlken qasiret. Buǵan qosa, qansha ǵımarat órtenip, bızneske shyǵyn keltirdi. Onyń bárin kim istedi? Beıbit sherýshiler me? Joq. Bul suraqqa tikeleı jaýap berýimiz kerek. Ár buzaqylyqtyń, ár qylmystyń artynda oǵan kináli adamdar turady. Sondyqtan Prezıdent aıtqandaı, bul kináli adamdardy taýyp, kim ekenin anyqtaý úshin ýaqyt kerek. 1-2 aı az ýaqyt. Biz ádilet izdep júrip, ádiletsizdikke boı aldyrmaýyz qajet. Kinásizdik prezýmptsııasy degen bar. Kez kelgen adamdy aıyptaý úshin naqty dáıek, dálel bolýy tıis. Sol kezde ǵana ol aıyptalýshydan aıyptyǵa aınalady. Sondyqtan asyqpaýymyz qajet»,- dedi Qazybek Mageldınov.
Spıker elimizde partııalar kóp bolýy tıis deıtinderdiń oılaryna qatysty da pikirin bildirdi.
«Kórshiles Qyrǵyzstanǵa qarańyzdar. Olarda 200-den astam partııa bar. Al 200-den astam partııa bola tura Qyrǵyzstannyń saıası turaqtylyǵy jaıynda aıta alamyz ba? Joq. Biz ár nársege salystyrmaly túrde qaraýymyz kerek. Majorıtarlyq-proportsıonaldy júıe qajet shyǵar. Oǵan suranys bar. Ásirese, jergilikti atqarýshy organdardy saılaý kerek. Keshegi qańtar oqıǵasynda kóptegen ákimder halyq aldyna shyqqan joq. Shyqqannyń ózinde ákimderge syılastyq bolmady. Nege? Óıtkeni, olardy halyq saılamady. Ekinshiden, ákimniń halyq aldyndaǵy jaýapkershiligi men mindeti bolǵan joq», - dedi sarapshy.
Prezıdenttik jastar kadrlyq rezerviniń múshesi, Jastar ǵylymı-zertteý ortalyǵy dırektorynyń orynbasary Elına Paýlı «Jańa Qazaqstan» degenimiz - qoǵamdyq ınstıtýttar men úkimettik emes uıymdardyń azamattyq qoǵam qurýdaǵy batyl bastamalarynyń júzege asýy ekendigin alǵa tartady.
«Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev 11 qańtarda Májiliste sóılgen sózinde «Jańa Qazaqstan» qurýǵa úndegen bolatyn. Bul degenimiz memlekettik apparattyń tolyq jańarýy nemese el ekonomıkasynyń qaıta túrlenýi ǵana emes. Bul - birinshi kezekte qoǵamdyq transformatsııa. Jahandaný úderisinde memleketimizdiń ózindik beınesin joǵaltpaı salt-dástúr men jańashyl trendter, rýhanı mádenıet pen jańa tehnologııalardyń sabaqtasyp, álem moıyndaǵan otyzdyqqa enýge nyq qadam jasaı alýymyz - evolıýtsııalyq damýdyń aıqyn beınesi jáne qoǵamdyq sananyń silkinisi. «Jańa Qazaqstan» degenimiz - qoǵamdyq ınstıtýttar men úkimettik emes uıymdardyń azamattyq qoǵam qurýdaǵy batyl bastamalarynyń júzege asýy, áleýmettik qordalanǵan máselerdi aqylmen sheship, el ál-aýqatynyń edáýir joǵarylaýyn, zııatker jastardyń tyń oılarynyń qoldaý taýyp, eldegi jańa tehnologııalyq úderisterdiń ilgerileýi. Biz osyndaı memleket qurýǵa yntaly bolýymyz kerek», - dedi ol.
Elına Paýlı Qazaqstan halqy 19 mln adamǵa jetkenine, onyń 3,7 mln-nan astamyn 14 pen 28 jas aralyǵyndaǵy jastar quraıtyndyǵyna nazar aýdartady.
«Búgingi jastardyń kózqarasyn ózgertý kerek dep oılaımyn. Osy jumysty mektepten bastaý kerek. Joǵary mekteptiń mańyzdy mindeti kásibı kadrlardy daıarlaý. Bas prokýratýra málimeti boıynsha qańtardaǵy búlikke qatysqandardyń arasynda joǵary bilimi jáne turaqty jumys orny joq 30 jasqa deıingi jastar basym boldy. Sońǵy 20 jylda eldegi NEET jastar úlesiniń kórsetkishi 18 paıyzdan 7 paıyzǵa deıin tómendedi. NEET sanatyndaǵy jastar – bul jumys istemeıtin, oqymaıtyn jastar. Biraq, osy turǵyda áli de máseleler bar. Sońǵy 5 jylda jumyssyzdyq deńgeıiniń 4,1 paıyzdan 3,8 paıyzǵa deıin tómendegeni baıqalady. Biraq, bizdiń jastardyń arasynda jalaqysy tómen jastarymyz da bar. «Olardyń sany qansha? Olardyń ómiri qandaı» degen suraqtar týyndaıdy. Meniń oıymsha, tárbıe, bilim berý jáne adal eńbek etý baǵyttaryn jastar arasynda damytý kerek. Búginde memleket biz úshin barlyq jaǵdaı jasap otyr. Qoryta aıtqanda «Jańa Qazaqstan» zııatker urpaq, bilimdi jas, izdenimpaz jáne jasampaz azamat degen túsinikke saı bolýy tıis», - dedi ortalyq dırektorynyń orynbasary.
Qazaqstan Azamattyq alıansynyń prezıdenti Baný Nurǵazıeva elimizdegi úkimettik emes uıymdarǵa erekshe mártebe, ózara is-qımyldyń biryńǵaı platformasy, barlyq memlekettik qarjylandyrýdyń jáne ózge de qarjylyq qoldaýdyń ashyqtyǵy qajet ekendigin aıtady.
«Qazaqstan Táýelsizdiginiń 30 jyly ishinde ekinshi jyl qatarynan Memleket basshysy deńgeıinde azamattyq qoǵamnyń jaı-kúıi jaıynda baıandama daıyndaý bolǵan emes. Jekelegen bóliktermen emes mundaı tolyqqandy baıandama problemalarǵa, perspektıvalarǵa jáne áleýetke qatysty sholýmen turaqty túrde jasalýy tıis. Bul halyq únine qulaq asatyn memleket ıdeıasyn is júzinde júzege asyrýǵa múmkindik beredi», - dedi Baný Nurǵazıeva.