«Jańa Qazaqstan» ıdeıasy qoǵam damýynda sheshýshi rólge ıe bolýy kerek - sarapshy
- Serik Berikuly, Memleket basshysynyń «Jańa Qazaqstan» bastamasy qoǵamdy biriktiretin kúshke aınala ala ma?
- Árıne, «Jańa Qazaqstan» ıdeıasy halyqty biriktiretin, bir maqsatqa jumyldyratyn, qoǵam damýynda sheshýshi rólge ıe qozǵaýshy kúsh bolýy kerek. Jalpy qoǵam men memleket qarym-qatynasynyń jańa júıesi qalyptasýda. Bıylǵy jyldyń basy elimiz úshin aýyr, syndarly sáttermen bastalǵany bárimizge de málim. Qańtardaǵy dúrbeleń elimizdiń tutastyǵy men táýelsizdigine qaýip tóndirgen kúrdeli kezeń boldy. Endi ótkennen sabaq alyp, mundaı qaıǵy-qasiretke jol bermeýimiz kerek. Bul rette, Prezıdenttiń «Jańa Qazaqstan» bastamasy elimizdiń qaıta jandanýyna, oryn alǵan olqylyqtardyń ornyn toltyrýǵa, jańasha damýǵa jol ashary sózsiz.
- Sizdiń oıyńyzsha, «Jańa Qazaqstandy» qurýdaǵy negizgi baǵyttar men mindetter qandaı bolýy tıis?
- Menińshe, «Jańa Qazaqstan» ıdeıasynyń negizgi baǵyttarynda qoǵam damýynyń búgini, erteńgi bolashaǵy kórinis tabýy tıis. Bastamanyń negizgi maqsaty – halyqtyń ál-aýqatyn kóterý, jaǵdaıyn jaqsartý. Sol sebepten aldaǵy kezekte qoǵamda qordalanǵan saıası, áleýmettik-ekonomıkalyq jáne mádenı-rýhanı máseleler qaıta qaralyp, naqty sheshý joldary usynylýy qajet.
Memleket basshysy Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń otyrysynda halyqtyń tabysyn arttyrý baǵdarlamasyn jáne Áleýmettik kodeksti ázirlep qabyldaýdy tapsyrdy. Prezıdent áleýmettik kodeks jańa «áleýmettik kelisimsharttyń» negizgi elementine aınalýy tıis ekenin atap ótken bolatyn. Eger bul tapsyrmalar júıeli túrde oryndalsa, halyqtyń jaǵdaıy búgingiden edáýir jaqsaryp qalary sózsiz.
- Prezıdent kúni keshe bılik partııasynyń kezekten tys sezinde partııa qyzmetine mańyzdy ózgerister engizý qajet ekenin atap ótti. El amanatyn arqalaǵan partııa naqty qandaı jumystar atqarý kerek dep sanaısyz?
- Iá, birer kún buryn Mmemleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń qatysýymen «Nur Otan» partııasynyń kezekten tys sezi ótip, jıynda saıası partııanyń ataýy «AMANAT» dep ózgertilgeni barshamyzǵa belgili. Buǵan deıin partııanyń atqarǵan jumysyn umytýǵa bolmaıdy, sondaı-aq óz isine berilgen partııa belsendileriniń qajyrly eńbegine qurmetpen qaraýymyz kerek dep sanaımyn. «Amanat» sóziniń maǵynasy tereń, halqymyzdyń mádenıeti men tarıhynda aıryqsha orynǵa ıe. Ol babalarymyz ósıet etken táýelsizdiktiń máńgi armany, qýatty memlekettiliktiń jáne jalpyulttyq tutastyqtyń, ulan-ǵaıyr elimizdiń qundylyǵy retinde sıpattalady. Osy baǵa jetpes asyl muramyzdy saqtap, nyǵaıtýǵa tıispiz. Bul – urpaq aldyndaǵy qasterli boryshymyz. Aldymen, partııa barlyq reformaǵa uıytqy bolyp, onyń jańǵyrtylýy, ózgertilýine úles qosýy tıis. Prezıdentimiz aıtqandaı, partııa apparatynyń tıimdiligin arttyrý jáne ortalyqqa táýeldilikti joıý qajet. Ortalyq apparattyń fılıaldarmen jáne bastaýysh partııalyq uıymdarmen ózara is-qımyl ádisterin tolyǵymen qaıta qarap, bıýrokratııa men qaǵazbastylyqtan úzildi-kesildi bas tartý qajet. Aıta ketetin bir jaıt, fraktsııalar depýtattyq saýaldarmen shektelmeı, parlamenttik jáne qoǵamdyq talqylaýlar men ashyq pikirsaıystarǵa barýy, azamattardyń múddesin ilgeriletýi, sondaı-aq partııanyń ashyqtyǵy aıqyndalýy jáne partııa popýlızmge salynyp, oryndaýsyz qalatyn ýáde bermeýi tıis. Qazirgi kezde saıası menedjerlerdi daıarlap, halyqtyń barlyq ókilimen til tabysa alýy óte mańyzdy. Sondaı-aq jastarǵa arnalǵan jobalar da iske asyrylýy qajet.
-Qasym-Jomart Kemeluly 16 naýryzda saıası reformalardyń jańa baǵdarlamasyn usynatynyn aıtty. Sizdiń oıyńyzsha, Prezıdent qandaı problemalarǵa basymdyq beredi?
- Prezıdent usynatyn reformalar strategııalyq mańyzdy bastamalarǵa, jańa ıdeıalarǵa toly bolady dep oılaımyn. Saıası reformalardyń jańa baǵdarlamasy - áleýmettik teńsizdikpen jáne kedeılikpen kúresý, bilim jáne densaýlyq salasyn, sondaı-aq, shaǵyn jáne orta bıznesti damytý máselelerine basymdyq beriledi.
Sózden iske kósher kez keldi. Týrasyn aıtqanda, qordalanǵan máseleler kóp, sonyń ishinde memlekettik organdardaǵy qaǵazbastylyqtan arylý, naryqtaǵy taýar baǵalary men kórsetiletin qyzmetterdiń negizsiz ósýi, jańsaq pikirdiń aldyn alý, turǵyn úı baǵasyn retke keltirý, ýtılalym mólsherlemesi, áskerı-kólik avıatsııasy parkin tolyqtyrý isi, memlekettik shekarany nyǵaıtý, kóshi-qon, sonyń ishinde ishki kóshi-qon salasyn tártipke keltirý, quqyq qorǵaý júıesin reformalaýǵa túzetýler engizý, ulttyq ulandy sandyq jáne sapalyq jaǵynan nyǵaıtý, dinı ekstremızmge qarsy is-qımyl boıynsha jumystardy jandandyrý jáne t.b. máselelerge basymdyq beriledi degen oıdamyn.
-Áleýmettik jelilerde eski bılikpen «Jańa Qazaqstan» qurý múmkin emes degen pikirler aıtylyp júr. Siz ne deısiz?
- Bıyl 11 qańtarda ótken Májilistiń jalpy otyrysynda Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev «Jańa Qazaqstan» bastamasyn kóterip, araǵa biraz ýaqyt salyp Májiliste «Jańa Qazaqstan» dep atalatyn depýtattyq top qurylǵan bolatyn.
Memleket basshysy elimizdiń «Jańa Qazaqstandy» qurý jónindegi aýqymdy mindetti oryndaýǵa kiriskenin málimdegeni belgili. Aldymyzda elimizdiń bolashaq taǵdyryn sheshetin asa mańyzdy jumystar tur. Ony oıdaǵydaı iske asyrý úshin jańa maqsat-mindetterimizdi aıqyndap alýymyz qajet dep sanaımyn. Bar kúshimizdi naqty is-sharalardy júzege asyrýǵa jumsaý qajet.
Eń aldymen, urpaq tárbıesine mán berýimiz qajet. Bala – bizdiń bolashaǵymyz! Egemendi elimizdiń erteńgi bolashaǵy jas urpaqtyń tárbıesinde jatyr. Álemge áıgili oıshyl ál-Farabı aıtqandaı: «Tárbıesiz berilgen bilim – adamzattyń qas jaýy». Ol balabaqsha men mekteptegi bala tárbıesinen, ásirese otbasydan bastalýy tıis. Elimiz túrli qıyndyqty basynan ótkerdi, ol qaı zamanda da bolady. Biraq, árbir tulǵada «týǵan elim, jerim, ne de bolsa ony túzetýge atsalysyp, damytamyn» degen shynaıy nıeti bolsa, alynbaıtyn qamal bolmas. Sondaı-aq elimizde yntymaq, birlik bolsa, qoǵam dertine aınalǵan radıkalızm men ekstremızmdi jeńe alamyz dep aıta alamyn...
-Qańtardaǵy tragedııa qaıtalanbas úshin aldaǵy ýaqytta qandaı is-sharalar qolǵa alynýy tıis?
- Jyl basynda bolǵan qańtar qasireti dúnıetanymymyzdy, qoǵamymyzdy, tarıhymyz ben paıymymyzdy ózgertti. Endi buǵan deıingi jáne keıingi Qazaqstan dep qarastyrýymyz kerek.
Qańtar qasireti elimizde radıkalızmniń bar ekenin kórsetti. Ol da bir ádiletsizdikten, qıyndyqtan, qoǵamda oryn alyp jatqan olqylyqtardan týyndap otyr. Sondyqtan onyń saldarymen emes, sebebimen kúresý mańyzdy. Qoǵamnyń ishindegi rýhanı ahýaldy, azamattardyń memleketke degen kózqarasyn ózgertý kerek. Qoǵam ózgerissiz bolmaıdy. Ol úshin ǵylymı, saıasattanýshylyq, áleýmettanýshylyq, ıdeologııalyq kózqarastar qajet. Qoǵam belsendi bolyp, únemi izdenis pen damý ústinde bolsa, barlyq nársege qol jetkizýge bolady dep sanaımyn.
Memlekettik apparattyń, ásirese tulǵalardyń ózgeriske daıyn bolýy, nıeti óte mańyzdy. Oǵan ıdeıalyq turǵyda ilese almaǵan jandardyń barlyǵy ysyrylyp qalýy ǵajap emes.
- Suhbatyńyzǵa raqmet.
Venera Jolamanqyzy