Jambyl oblysynda 10 ınvestıtsııalyq joba júzege asyrylýda
- Qarlyǵash Ámirqyzy, óńir qazirgi ekonomıkalyq jaǵdaıda barlyq salada turaqty ósimge qol jetkizip otyrǵany málim. Endi osy jetistikterge toqtalyp ótseńiz?
- Shynymen de, ótken 2016 jyldaǵy kórsetkishterge toqtalsaq, oblystaǵy ónerkásiptik kásiporyndar 102,4 paıyz ındekspen 339 mlrd teńgeniń ónimin shyǵardy. Sol kezde el boıynsha bul kórsetkish 98,6 paıyz deńgeıinde bolǵan edi. Ósimniń joǵary qarqynyna taý-ken óndirý ónerkásibinde jáne karerlerdi qazýda (8 paıyzdyq ósim), óńdeý ónerkásibinde (2,5 paıyz) qol jetkizildi. Investıtsııa kólemi 2016 jyly óńirde 6,2 paıyzǵa artty. Bul óz kezeginde elimiz boıynsha joǵary kórsetkishterdiń biri. Osy oraıda ónerkásiptik óndiris ósimine eleýli úlesti Indýstrııalandyrý kartasy kásiporyndary qosty. Sol kezeńde olar 37,2 mlrd teńgeden astam somaǵa ónim shyǵaryp, óńirdegi ónerkásip kólemindegi úlesi 11 paıyzǵa, qaıta óńdeý ónerkásibinde 15 paıyzǵa jetti.
Bıyldyń basynan beri ónerkásiptik óndiris kólemi 226,9 mlrd teńgeni qurady, onyń naqty kóleminiń ındeksi - 100,6 paıyz. Negizgi kapıtalǵa ınvestıtsııa kólemi 130,7 mlrd teńge kórsetkishimen eseptelgen. Bul ótken jyldyń sáıkes kezeńindegi kórsetkishterge qaraǵanda 100,9 paıyz deńgeıinde.
- Indýstrıaldy-ınnovatsııalyq damý memlekettik baǵdarlamasynyń ekinshi bes jyldyǵy aıasynda oblysta qandaı jobalardy iske asyrý josparǵa engizildi?
- Ekinshi bes jyldyqta bizde 568 mlrd teńge ınvestıtsııamen 36 joba júzege asyrylýda. Qurylys kezeńinde 6,9 myń jańa jumys ornyn jáne 6 myńnan astam jumys ornyn ónerkásipterdiń jumysy merziminde qurý kózdelip otyr. Osy jobalardyń arasynda Respýblıkalyq kartada jalpy somasy 437,3 mlrd teńgege tórteýi iske asyrylýda. Bul baǵytta 2 409 jumys ornyn qurý eskerilgen. Іri jobalardyń ishinde sheteldik ınvestordyń qatysýymen «EýroHım Tyńaıtqysh» JSSh-nyń ónerkásibin ataýǵa bolady. ıAǵnı mıneraldy tyńaıtqyshtardyń keń shoǵyryn óndirý boıynsha zaýyttyń qurylysy qamtylǵan. 2010 jyldan bastap bizdiń óńirde iri halyqaralyq «EýroHım» mıneraldy-hımııalyq kompanııasy ınvestıtsııalyq jobalardy iske asyrý aıasynda birqatar ken oryndaryn ıgerýde. Búginde ken óndirý kólemi jylyna 2 mln tonnaǵa jetti. Aıyna osynda 55 myń tonna fosforlyq untaq shyǵarady. Jyl sońyna deıin kendi usaqtaý men untaqtaýdyń jyldyq óndiristik qýattylyǵy 640 myń tonnaǵa jetedi dep kútilýde. Bolashaqta jobany júzege asyrýdyń ekinshi kezeńi aıaqtalǵannan keıin Jańatasta jylyna 1,4 mln tonnadan astam jobalyq qýattylyǵy bar mıneraldyq tyńaıtqyshtardyń óndirisi iske qosylady. Osy oraıda 2 myń jumys orny qurylmaq.
Іske qosý operatsııalary 2020 jylǵa josparlanǵan, sondaı-aq jobanyń tolyq qýatyna shyǵýy 2021 jylǵa belgilengen. Óńirdegi fosforıtti ken oryndaryn ıgerýde kompanııanyń jalpy ınvestıtsııalary taıaý jyldary 750 mln dollardy quraıdy. Búginde 203 mln dollar somasynda qarjy salyndy. Budan bólek, kompanııa aýdanda áleýmettik baǵdarlamany keńinen iske asyrýda.
Ózderińiz bilesizder, «Taraz hımııa parki» arnaıy ekonomıkalyq aýmaǵy quryldy. Munda ınfraqurylymdar júrgizý jumystary atqaryldy. Respýblıkalyq kartanyń kelesi jobasy - «Glıfosatty óndirý» jáne «Úshhlorly fosfordy óndirý» bolyp otyr. Investıtsııalyq joba quny 63 mlrd teńge jáne 409 jańa jumys orny qurylady.
Sonymen qatar eki joba «Qazfosfat» JShS-ǵa tıesili. Seriktestik fılıalynyń birindegi mıneraldyq tyńaıtqyshtar zaýytynda 9,6 mlrd teńge somadaǵy ekstratsıondyq fosfor qyshqyly óndirisiniń tehnıkalyq júıesin qaıta salý jobasy iske asyrylýda. Osy zaýytta ekinshi joba qamtylǵan, ıaǵnı ammofosty 500 myń tonna deıin óndirý kólemin arttyrý óndirisi bar. Jobanyń quny 8 mlrd teńgeni quraıdy, sondaı-aq onyń jobalyq quny jylyna 500 myń tonnaǵa teń.
- Qarlyǵash Ámirqyzy, ótken eki jyldaǵy ındýstrııalandyrý jobalary jaıynda aıtyp berseńiz? Bular óńirge ne berdi? Qandaı jańa ónimder paıda boldy?
- Negizinen, azyq-túlik ónerkásibi men qurylys materıaldaryn óndirý jobalary paıda boldy. 2015 jyly 7 mlrd teńgege 4 ınvestıtsııalyq joba júzege asyrylyp, 370 jumys orny quryldy. 2016 jyly 19,9 mlrd teńgege 9 ınvestıtsııalyq joba qamtylyp, 400 jańa jumys orny paıda boldy.
Bul rette «Áýlıe Ata-Fenıks» qus fabrıkasynda «halal» standartymen joǵary sapaly qus etin óndirý jobasyn atap ótken jón. Jambyl oblysynda et salasy belsendi damyp keledi, oblys ishki naryǵyn tolyqtaı qamtamasyz etip, etti eksportqa baǵyttap jatyr. Alaıda taýyq etin óndirý qarqyny tıisti deńgeıde bolmaǵan edi. Sondyqtan bul salaǵa «Áýlıe Ata-Fenıks» betburys jasap, jańa óndiristi qurdy. Joba bir jyl buryn «QazAgro» AQ-nyń qatysýymen «Bıznestiń jol kartasy - 2020» baǵdarlamasy aıasynda paıdalanýǵa berildi. Búginde qus fabrıkasy jylyna 4 myń tonna et shyǵarýǵa qaýqarly. Jobanyń jalpy quny 2 mlrd teńge, onyń ishinde 1,2 mlrd teńgesi «QazAgroQarjy» arqyly qarjylandyryldy. Endi bizdiń oblys taýyq etin jergilikti bazarlarǵa, Qazaqstan qalalaryna, sondaı-aq Reseıge tasymaldaýda. Munymen qosa, ónimdi Ózbekstan men Qyrǵyzstanǵa eksporttaý boıynsha kelissózder júrip jatyr. Osy oraıda qus fabrıkasy ónim kólemin jylyna 20 myń tonnaǵa deıin jetkizýdi kózdep otyr.
Jambyl aýdanynda jylyna 1 757 tonna óndiretin «Halal» standarttaǵy et ónimderin shyǵarý jobasy da qyzyqty bolyp otyr. Joba 2016 jyldyń mamyrynda paıdalanýǵa berilip, ony BAÁ-degi ınvestorlardyń qatysýymen «Ońtústik Halal Taǵamdary» JShS júzege asyrdy. Onyń quny 2,5 mlrd teńge.
Buryndary Jambyl oblysynda óndirilgen et qaıda satyldy? Qordaı aýdany - Almatyǵa, Jýaly aýdany - OQO-ǵa, Tarazǵa, Moıynqum aýdany Qaraǵandyǵa baǵyttady. Qazirgi kezde bizde «Ońtústik Halal» iske qosylǵaly ónimdi ózimiz óńdep, ony otandyq ári sheteldik tutynýshylarǵa jibere alamyz. Iranmen, Arab Ámirligimen, Mysyrmen saýda kelisimsharttary bekitildi. Búginde adamdar sapaly taǵamǵa kóbirek mán beredi jáne osy kombınat joǵary sapaly etti shyǵarýǵa negizdelip otyr.
Sonymen qatar sońǵy eki jylda iske qosylǵan azyq-túlik túlik ónerkásibi jobalarynyń sanatyna «Ortalyq Azııa qant koporatsııasy» JShS-nyń Merki fılıalynda shyryn tazalaý tsehyn qaıta jańǵyrtýdy da qosýǵa bolady. Onyń quny 698 mln teńge, jyldyq jobalyq qýaty 101 myń tonna.
Shý aýdanynda quny 900 mln teńgege teń «KazMiya» JShS-nyń qyzylmııa tamyryn qaıta óńdeý boıynsha zaýyt salyndy. Joba boıynsha 60 jumys orny quryldy.
Rysqulov aýdanynda janýarlarǵa qospa jem óndiretin zaýyt iske qosyldy. 435,6 mln teńgege baǵalanǵan joba jylyna 2,7 myń tonna ónim shyǵarady.
Munymen qosa, oblystyń altyn óndiretin ónerkásibi quramynda altyny bar kendi óńdeý boıynsha Rysqulov aýdanynda «GoldenCompassCapital» AQ-nyń fabrıkasymen tolyqty. Joba quny 3 mlrd teńge, jyldyq qýaty 306 keli altyn.
Al Jambyl oblysynda qurylys materıaldarynyń óndirisi birden birneshe jańa kásiporynǵa qol jetkizdi. Bul rette Talas aýdanynda M400, M500 markaly tsementti óndirý boıynsha zaýyt qurylysynyń jobasyn atap ótken jón (joba quny- 1,6 mlrd teńge, jyldyq qýaty 300 myń tonna).
Jambyl aýdanynda gıps pen gıpsokarton óndirisi iske qosyldy. Al Tarazda polıetılendik plenka óndirý jónindegi zaýyt paıda boldy.
- Bıylǵy jospar týraly baıandap berseńiz?
- 2017 jylǵa 13 mlrd teńgege 10 ınvestıtsııalyq jobany júzege asyrý josparlanǵan. Al qurylatyn jumys oryndary 700-den astam. Onyń ishinde búginde segiz joba paıdalanýǵa berildi. Qańtarda Baızaq aýdanynda «Rolla-ıAn» JShS-nyń kespe óndirý boıynsha avtomattandyrylǵan jelisimen jańǵyrtylǵan makaron tsehy iske qosyldy. Jobanyń quny 285 mln teńge, jyldyq qýattylyǵy 9 myń tonna. Aqpanda Qordaı aýdanynda «Pervomaıskıe delıkatesy» JShS shujyq óndiretin tsehty qaıta jańǵyrtý jobasy paıdalanýǵa berildi. 223 mln teńgege baǵalanǵan bul jobanyń jyldyq qýaty 3 myń tonna.
Bıyl mamyrda Tarazda «AlinaHolding» JShS-nyń gıpstik qurylys materıalyn óndirý boıynsha zaýyt iske qosyldy. Jylyna 140 myń tonnan ónim shyǵaratyn bul zaýyttyń quny - 3,9 mlrd teńge.
Taǵy bir qus fabrıkasy Jambyl aýdanynda salynyp, 914,4 mlrd teńge somasyndaǵy osy jobany «Asa-Damu» JShS shildede iske qosty. Jylyna onda 63 mln jumyrtqa men 196 tonna et óndiriledi.
«Ortalyq Azııa qant koporatsııasy» JShS-nyń Merki fılıalynda shildede 1,01 mlrd teńge somasyndaǵy qant zaýytyn jańǵyrtý jobasy aıaqtaldy. Jylyna 200 myń tonna ónim shyǵarýǵa qaýqarly bul jerde 20 jumys orny quryldy.
Al qarashada Tarazda «Goodlook saýda úıi» JShS jemazyq óndirý boıynsha avtomattandyrylǵan keshendi iske qosty.
Sonymen qatar Moıynqum aýdanynda «Orgstroı» JShS jańa tehnologııamen granıtti, mármárdi ári gıpsti óndirý men qaıta óńdeý jobasyn tapsyryldy. Jobanyń quny 1,7 mlrd teńge, jobalyq qýaty 10 myń tekshe metr granıtti, 500 myń sharshy metr granıttik ónimdi quraıdy.
Jyldyń aıaǵyna deıin taǵy eki ınvestıtsııalyq joba josparlanǵan, ıaǵnı Sarysý aýdanynda as tuzy zaýyty men Tarazda kondıterlik fabrıkanyń birinshi kezeńiniń qurylysyn aıaqtaý kózdelgen.
Eger de aldaǵy josparǵa toqtalsaq, ındýstrııalandyrý aıasynda 2018 jylǵa 9 ınvestıtsııalyq joba josparlanyp, onyń quny 451,8 mlrd teńgege baǵalanǵan jáne 3 379 jańa jumys orny qurylmaq.
Jalpy, osy jobalardy júzege asyrý sharalary Jambyl oblysy ákimdiginiń turaqty baqylaýynda turǵanyn atap ótken jón.
- Áńgimeńizge rahmet!