«Jala japqandarǵa jaza kúsheıtiledi» - baspasózge sholý
***
«Egemen Qazaqstan» gazetinde «Topyraqty munaıdan tazartýdyń amalyn tapty» atty maqala kópshilik nazaryna usynylyp otyr. Otandyq ǵalymdarymyz ben ónertapqyshtarymyzdyń jetistigi ýaqyt ótken saıyn eselenip keledi. Ásirese, sońǵy kezderi álem nazaryna usynylǵan tyń jobalar men aıtýly jańalyqtardyń mán-mańyzy erekshe. Mine, osynaý irgeli isterdiń qatary taǵy bir ǵylymı jobamen tolyǵyp otyr. Naqtylaı aıtqanda, qazaqstandyq hımık Erlan Dosjanov munaıdan lastanǵan jerdi tazartýdyń ádisin oılap taýyp, bul jańalyǵyn «Eýrazııanyń úzdik jas ǵalymy» saıysynda sátti qorǵap shyqty. Osylaısha, TMD elderinen kelgen júzden astam ǵalym qatysqan konkýrsta otandasymyzdyń jumysy mamandardyń ystyq yqylasyna bólenip, «Adam ekologııasy» nomınatsııasynda úzdik dep tanyldy.
Bas basylymda «Jeńiske qurmet» marafon aktsııasy Semeı qalasyna jetti» degen materıal basyldy. Semeı halqy keshe Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti, Qarýly Kúshterdiń Joǵarǵy Bas qolbasshysy Nursultan Nazarbaevtyń bastamasymen jolǵa shyqqan «Jeńiske qurmet» marafon aktsııasyn kútip aldy. Marafon Uly Jeńistiń 70 jyldyǵyna arnalyp otyr. Ofıtserlerdiń Garnızon úıinde ótken saltanatqa qala halqymen birge, soǵys ardagerleri jáne áskerı qyzmetkerler jınaldy. Jıyn barysynda «Shyǵys» áskerı óńirlik qolbasshylyǵyna Qaraǵandydan ákelingen Jeńis jalaýy resmı túrde tabystaldy. «Shyǵys» óńirlik áskerı qolbasshylyǵy qolbasshysynyń tárbıe isi jáne áleýmettik-quqyqtyq jumystar jónindegi orynbasary A. Muqataevtyń aıtýynsha, bul jalpyulttyq aktsııa elimizdiń barlyq qalalarynda ótkiziledi. Aktsııanyń taǵy bir maqsaty onsyz da qatary azaıyp qalǵan Uly Otan soǵysynyń ardagerlerine qurmet kórsetý bolyp tabylady.
***
«Aıqyn» gazetiniń jazýynsha, Jańa jyldan bastap, elimizde, Elbasynyń «Qazaqstan - 2050» strategııasynda bergen tapsyrmasyna sáıkes qabyldanǵan jańa Qylmystyq-protsestik kodeks kúshine endi.
Osyǵan oraı búginde Bas prokýratýra turǵyndar arasynda túsindirý jumystaryn júrgizýde. Bas prokýratýranyń 2-departamentiniń bastyǵy Ámirhan Amanbaevtyń aıtýynsha, osylaısha, ulttyq zańnama kezekti damý kezeńine aıaq basyp otyr. Oǵan sáıkes, memleketimizde endi sotqa deıingi satyda jáne sot ınstantsııalarynda isterdi qaraý jedeldetiledi ári jeńildetiledi. Sonymen birge eldi eleń etkizerlik bir jańalyq ómirge joldama alýda. Onyń nátıjesinde Qazaqstandaǵy qylmystar sany birneshe esege kúrt artyp, tipti mıllıonnan asyp jyǵylýy ǵajap emes. Óıtkeni halyqtan túsken shaǵymdardyń bári qylmys retinde tirkelmek.
- Jańa kodeks boıynsha endi «qylmystyq isti qozǵaý» satysy joıyldy, - deıdi Á.Amanbaev. - Budan bylaı halyqtan qylmystyq quqyqbuzýshylyq týraly kelip túsken kez kelgen aryz nemese alǵashqy kezek kúttirmeıtin tergeý amaly - «sotqa deıingi óndiristiń bastalýy» bolyp esepteledi! Bul maqala basylymnyń búgingi sanynda «Jala japqandarǵa jaza kúsheıtiledi» degen taqyryppen berilgen.
Osy basylymda «Qazaqstanda qansha Qoıshybaı bar?» degen maqala jarııalandy. «Qoı jyly» qashanda qazaqtyń kóńilinen shyqqan, jaqqan. Qazaqstan 1991 dál osy «qoı jyly» Táýelsiz el atandy. Sondyqtan ba, halqymyz Shopan atanyń túlegin de kıeli janýar sanaıdy. At qoıý sheberligine kelgende aldyna qara salmaıtyn qazaq buryndary, tipti balasynyń esimine «qoı» sózin de kelistirip, kiristirip otyrǵan. Osy oraıda, biz Qazaqstannyń resmı, jaýapty qurylymdarynan qazirgi kezde esiminde osyndaı jalǵaýy bar qansha adam barlyǵyn surastyrdyq»,-dep jazady maqala avtory.
Kezindegi «Statıstıka agenttigi» ótken jyly Úkimettiń qaıta qurylymdanýy nátıjesinde, Ulttyq ekonomıka mınıstrliginiń quramyna komıtet bolyp kirgendigi málim. Osy organ jyl saıyn Qazaqstandaǵy «eń tanymal adam attarynyń» reıtıngin jarııalaıdy.
Soǵan qaraǵanda, 2014 jyly respýblıkada ata-analar tarapynan eń kóp tańdalǵan jáne maquldanǵan esimder qataryna Erasyl, Álıhan, Nurasyl, Nurıslam, Sanjar, Aısultan, Arsen, Mıras, Artem, Amır, Álı, Nursultan, Dııas, Ernar jáne Aldııar kirip otyr. Sol «Jylqy jyly» ómir esigin ashqan qyz balalarǵa Aıarý, Aızere, Káýsar, Іnjý, Aısha, Ámına, Raıana, Arýjan, Aıaýlym, Aılın, Sofııa, Іńkár, Sezim, Alına jáne Mılana esimderi kóbirek qoıylypty. Kórip otyrsyz, qoı túlegine qatysty «qosymshasy» bar esimder tanymaldylyqqa ıe bolmaǵan. Jalpy, statıstıka boıynsha mundaı attar, tym sırek ushyrasatyndyqtan, tipti Táýelsizdiktiń búkil 23 jylynda da bul reıtıngten oryn ala almapty.
Osylaısha, bul qazaqy esimder «arhaızmge» aınalyp, birte-birte tarıh qoınaýyna ketip barady. Belgili bolǵandaı, qazirgi kezde Qazaqstanda eń kóp «úleske» «Qoıshybaılar» ıe: Statıstıka komıtetiniń dereginshe, respýblıka boıynsha bul attas barlyǵy 133 adam tirkelgen. Bir qyzyǵy, sonyń 125-i ǵana - qazaq, qalǵany túrkitildes basqa ult ókilderi.
***
«Ekspress-K» gazetiniń búgingi sanynda «Kod dostýpa» degen maqala berilgen. Birneneshe kúnnen beri «Aktıýbınskıı vestnık» oblystyq gazetiniń saıty jumys istemegen kórinedi. Buǵan 3-4 qańtarda oryn alǵan hakerlik shabýyl sebep bolǵan eken. Saıtty buzǵannan keıin kıberqylmyskerler marokkandyq hakerler atynan ózindik sálemdeme qaldyrǵan.
«Kinálilerdi izdep, ýaqytymyzdy ketirmeımiz. Árıne, bul oqıǵa merekelik kóńil-kúıimizge keri áser etti. Biz gazettiń elektrondy nusqasynyń muraǵatyna alańdaýly boldyq. Abyroı bolǵanda, bizdiń mamandar barlyǵyn qalpyna keltirdi»,-deıdi atalǵan basylymnyń bas redaktory Aıgúl Núrkeeva.