Zarqyn Taıshybaıdyń «Abylaı han tarıhy» úsh tomdyǵy jaryq kórdi

PETROPAVL. QazAqparat – Soltústik Qazaqstan oblysynda el Táýelsizdiginiń 30 jyldyǵyna oraı «Abylaı han tarıhy» atty úsh tomdyq ǵylymı jınaqtyń tusaýy kesildi, dep habarlaıdy QazAqparat tilshisi.

Týyndynyń avtory - akademık, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri, qurmetti professor Zarqyn Taıshybaı. Ǵalym bul eńbekti jaryqqa shyǵarýǵa 35 jylyn arnaǵan. Nátıjesinde ǵylymı turǵyda negizdelgen, jan-jaqty zerttelgen biregeı týyndy qalyń oqyrmanǵa jol tartty. Avtor 18-shi ǵasyrdyń basynan osy kúnge deıin jaryq kórgen orys, qytaı, qazaq, keńes zertteýshileriniń pikirleri men tujyrymdaryn qaıta qarap, jiberilgen qatelikterdi túzetip shyqty. Kitapqa myńnan asa qujat engizildi.

«Zertteýmen aınalysý ońaı emes. 300 jyl buryn ótip ketken nárseniń anyńyna jetýiń kerek, shyndyqty burmalamaı, dál kórsetýiń qajet. Birneshe qujatty birine-birin baılanystyryp otyryp zertteý kerek. Ol jaǵynan adalmyn dep esepteımin. Sosyn bul kitaptyń ishinde Abylaıdyń tek qana jaqsy jaqtaryn kórsetý maqsat bolǵan joq. Men ózimdi beıtarap ustadym, oqymysty, zertteýshi bolǵannan keıin. Abylaıǵa belgili bir qasıetterdi jamap nemese jaqsysyn asyryp, jamanyn jasyrý mindeti turmady», - deıdi Zarqyn Taıshybaı.

Abylaı hannyń ómiri men qyzmetine arnalǵan qujattar jınaǵy alǵash ret 2005 jyly Petropavldaǵy «Astana» baspasy arqyly Almatydaǵy «Atamura» korporatsııasynyń baspahanasynan 2 myń dana bolyp basylyp shyqty. Zarqyn Taıshybaıǵa 2007 jyly «Elimizdiń ıntellektýaldyq áleýeti» baǵdarlamasy boıynsha «Abylaı hannyń ómiri men qyzmeti» degen taqyrypta 3 jylǵa memlekettik grant berildi. 2009 jyly ǵalym Abylaı han boıynsha jobasyn qorǵap, ekinshi grantty jeńip aldy.

Professor sońǵy jyldary respýblıkanyń merzimdi baspasózderinde úsh júzge tarta ǵylymı maqala jarııalady. Abylaı hannyń ómiri men qyzmetine baılanysty Reseı memlekettik arhıvterinen tyń derekter tapty, olardy ǵylymı talaptarǵa saı saralap, jarııalady.

Abylaıǵa qatysty ańyz deńgeıinde ǵana aıtylyp júrgen keıbir derekter jańa maǵlumattarǵa saı túzetildi. Hannyń týǵan, ómirden ozǵan jyldary týraly eki ǵasyr boıy jańsaq aıtylyp kelgen málimetter de naqtylandy.

«Abylaı hannyń osy óńirde ordasy bolǵan. Abylaı han ańyz adam. Onyń el tarıhyndaǵy róli erekshe. Bul kitapty ár qazaq balasy oqýy kerek. Kóptegen maǵlumat bar. Jınaqty taratyp, tırajyn kóbeıtý úshin alda jumys isteımiz», - dedi ǵylymı eńbektiń tusaýkeserine qatysqan SQO ákiminiń orynbasary Ǵanı Nyǵymetov.

«Abylaı han tarıhy» atty úsh tomdyq kitap ázirge 100 danamen ǵana oqyrmanǵa jol tartty.