Zada Dúkenbaeva: Biz óz tilimizdi jańǵyrta bilsek, basqa ulttar da qazaq tilinde sóıleıdi
«Qazaq tili qazaqtan basqa kimge kerek? Meniń anam - evreı, ákem - qazaq. Biraq men ózimdi qazaqpyn dep sanaımyn. Sebebi meniń ákem qazaq. Biraq búginde qalypty jaǵdaıǵa aınalsa da óz tilin bilmeıtin qazaqtarǵa qaıran qalam. Qazaqstanda 130-dan astam ult ókilderi turady desek te, kezinde Elbasy «qazaq qazaqpen qazaqsha sóılesýi kerek» degen edi. Al bizde búgingi HHІ ǵasyrda ol túgili óz tilin bilgisi kelmeıtin qazaqtardy kezdestirýge bolady. Tildi bilmeý arqyly 70 jyl boıy bodandyqta bolǵan quldyq mentalıtetimizdi áshkereleımiz. Álbette, kóp til bilgen jaqsy. Tildi bilgen saıyn seniń ǵylymǵa degen kózqarasyń joǵarylaıdy. Biraq árbir ult óz tilin bilýi kerek. Qazir Qazaqstannyń jastary shetelde júr. Orys nemese amerıkalyq kelip «qazaq degen qandaı ult?» dep suraýy múmkin ǵoı. Sondaıda qazaq tilin bilmeı turǵan adam qazaqtyń dombyrasyn, mádenıetin, tarıhy týraly ne aıta alady?» - deıdi Zada Dúkenbaeva.
Professor burynǵy keńes odaǵynyń quramynda bolǵan birqatar memleket latyn álipbıine kóship qoıǵanyn eske saldy.
«Al Qazaqstan áli sonyń núktesin qoıa almaı kele jatyr. Elbasy aıtaıyn degen oıy osy. Qazaq qazaqpen qazaqsha sóılesýi kerek. Mine, biz osyny túsine aldyq pa? Jýrnalısterdiń arasynda ózge ult ókilderi júr. Qazaq tilinde qandaı ádemi sóılep jatyr. Sondyqtan búgin ulttyq negizimizdi birinshi orynǵa qoıýymyz kerek. Biraq, ne degenmen, barlyq qazaqtar óz tilimizdi jańǵyrta bilsek, basqa ulttar da bizdiń tilimizde sóıleıdi. Memlekettiń túp qazyǵy – qazaqtardyń óz qolynda tur. Bul eshkimge ústemdikti kórsetý emes, ulttyq kelbetimizdi kórsetý degen sóz», - dedi ol.
Eske sala ketsek Qazaqstan halqy Assambleıasy keńesiniń otyrysynda QR Tuńǵysh Prezıdenti - Elbasy, QHA Tóraǵasy Nursultan Nazarbaev ár bala mektep bitirgende qazaq tilinde sóıleıtindeı jaǵdaı jasalýy kerektigin málim etken bolatyn.
«Qazaq tiliniń biriktirýshi faktorǵa aınalýyna, elimizdiń halqynyń birligin munan ary da nyǵaıtýǵa áleýeti bar. Ol etnosaralyq qarym-qatynas tiline aınalýy úshin keńeń-kezeńimen aıasyn keńeıtip, ony oqıtyn adamdardyń sanyn arttyrý qajet», - dedi Nursultan Nazarbaev.
QR Tuńǵysh Prezıdenti Amerıka júzdegen ult pen etnostan turatynyn, alaıda olardyń aǵylshyn tili amerıkalyq qylyp otyrǵandyǵyn basa aıtty.
«Árıne, bizde jaǵdaı ózgesheleý. Biraq, soǵan barýymyz kerek jáne memlekettik til barlyq azamattarǵa basqarýdyń búkil organdaryna jumys isteýge, tipti Prezıdent bolyp saılanýǵa da múmkindik beredi. Sondyqtan maqsat úlken. Adam kóp til bilgen saıyn mádenıetti bola túsedi. Menińshe, kópshilik muny ortaq maqsattar úshin jasap otyrǵanymyzdy túsinedi. Sol sebepti túrli etnostyń ata-analary balalaryn qazaq balbaqshalaryna, mektepterge jáne joǵary oqý oryndaryna bere bastaǵany qýantady. Muny qoldaý qajet», - dedi Nursultan Nazarbaev.