Ystanbuldaǵy jarylys: Túrkııadaǵy iri teraktiler hronıkasy
Negizi bul jarylys - eldegi bıylǵy birinshi terakt emes. Máselen, qyrkúıek aıynyń sońynda Mersındegi polıtsııa ǵımaratyna shabýyl jasalyp, saldarynan bir adam qaıtys bolǵan edi. Sońǵy jyldary Túrkııada terrorızmge qatysty is-áreketter sany biraz azaıǵan edi. Mamandar ony túrik úkimetiniń terrorızmmen kúres sharalaryn kúsheıtýimen baılanystyrady. Máselen, Іshki ister mınıstrliginiń málimetinshe, elde 2020 jyly 152 lańkestik qylmystyń joly kesilgen. Al ótken jyldyń tek úsh aıynda 20-dan astam terrorlyq qylmystyń aldyn alǵan. Degenmen Túrkııada sońǵy on jylda júzdegen adam terakt qurbany boldy. Osynyń ishinde eń iri oqıǵalarǵa sholý jasap kórdik.
6 adam qaza taýyp, 80-nen astam adam jaraqat aldy
Anadolu agenttiginiń málimetinshe, keshe, ıaǵnı 13 qarasha kúni jergilikti ýaqytpen saǵat 16:20-da Ystanbuldyń Beıoglý aýdanyndaǵy Istıklıal kóshesinde jarylys boldy. Oqıǵa ornyna jedel járdem, qutqarýshylar, qaýipsizdik kúshteri men AFAD brıgadalary dereý jóneltilgen.
Qazirgi tańda jarylys bolǵan aýmaqta jedel-tergeý toby jumysty aıaqtady. Polıtsııa Istıklıal kóshesi men Taksım alańyn jaýyp tastaǵan, kólik pen jaıaý júrginshiler kire almaıdy. Sonymen birge Taksım Djýmhýrıet kóshesindegi Sıslı-Tarlabashı baǵytyndaǵy jerasty ótkeli men Ýnkapanı (Atatúrik) kópiri de kólik qozǵalysy úshin ýaqytsha jabyldy.
Foto:instagram.com/ekippolishaber0707
Indonezııaǵa saparynyń aldynda jınalys ótkizgen Túrkııa prezıdenti Erdoǵan: «Múmkin muny terrorızm dep aıtqan durys emes shyǵar, biraq gýbernatordyń oqıǵaǵa qatysty bergen alǵashqy aqparaty osy kúdigimizdi rastap otyr», - dedi.
«Qazirgi ýaqytta shabýyldy áıel adam jasady degen boljam bar»,-dep atap ótti Túrkııa prezıdenti.
Al vıtse-prezıdent Fýat Oktaıdyń aıtýynsha, osy ýaqytqa deıin 6 adam qaza tapty, onyń 4-eýi oqıǵa ornynda qaza tapsa, 81 adam jaraqat alǵan. Olardyń ekeýi - aýyr halde.
Oktaı prezıdent Erdoǵannyń sózin qýattap: «Biz ázirge jarylysty áıel jasady degen oıdamyz jáne terrorlyq áreket dep esepteımiz», - dedi.
Ystanbul bas prokýratýrasy jarylysqa qatysty tergeý jumystaryn bastady. Jarylysqa jaıly barlyq beıne jáne aýdıo jańalyqtardy taratýǵa tyıym salyndy.
Foto:instagram.com/ekippolishaber0707
Qazaqstannyń Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev Túrkııa Prezıdentine kóńil aıtý jedelhatyn joldady. Qasym-Jomart Toqaev Rejep Taııp Erdoǵanǵa joldaǵan jedelhatynda Ystanbul qalasyndaǵy jantúrshigerlik lańkestik árekettiń saldarynan jazyqsyz adamdardyń qurban bolǵany týraly habardy tereń kúızelispen qabyldaǵanyn jetkizdi.
«Osyndaı qıyn sátte baýyrlas túrik azamattarynyń qaıǵysyna shyn nıetimizben ortaqtasa otyryp, Cizge jáne jaqyndarynan aıyrylǵan otbasylarǵa Qazaqstan halqynyń jáne jeke ózimniń atymnan kóńil aıtamyn»,-dep jazylǵan jedelhatta.
Polıtsııa ǵımaratyna shabýyl jasaldy
Bul bıylǵy birinshi terakt emes ekenin aıtyp kettik. 2022 jylǵy 27 qyrkúıekte Túrkııanyń Mersın qalasynda jergilikti polıtsııa ǵımaratynyń janynda jarylys boldy. Belgisiz úsh adam tártip saqshylarynyń kıimin kıip, polıtsııa ǵımaratyna kirmek bolǵan. Polıtseıler olardy ustamaq bolǵan kezde atys bastalǵan.
Foto:alldaily.ru
Oqıǵa ornyna kólikpen jankeshti áıel keledi. Ol kóliktiń ishinde qoldan jasalǵan jarylǵysh zat bolǵan. Polıtsııa ony ustamaq bolyp, oq jaýdyrǵanda, snarıad jaryldy. Jarylys saldarynan bir polıtseı qaza taýyp, ekinshisi aýyr halde aýrýhanaǵa jetkizildi. Jergilikti bılik teraktini úsh adamnyń (bir er men eki áıel adamnyń) jasaǵanyn aıtyp otyr. Birinshi áıel kólikte jarylyp ketken, er adam birden qamaýǵa alynsa, ekinshi áıel áli izdestirilip jatyr. Sondaı-aq kóliktegi jarylǵysh zat qashyqtan basqarý arqyly jarylǵany anyqtaldy.
Sońǵy jyldary Túrkııada bolǵan iri teraktiler
2015-2016 jyldary Túrkııada birneshe ret terakt jasalǵan edi. Nebári eki jyl ishinde 20-dan astam lańkestik áreket jasalyp, 400-den astam adam qaza tapty.
Foto:© TASS/EPA/DICLE NEWS AGENCY
2015 jyldyń 20 shildesinde Túrkııanyń Sýrých qalasynda (Sırııamen shekaralas, Shanlyýrfa provıntsııasynda) terakt jasaldy. Saldarynan 32 adam qaza taýyp, 100-ge jýyq adam jaralandy. Jarylys Amara mádenı ortalyǵy ǵımaratynyń kireberisine jaqyn jerde bolǵan. Ol jerde Sotsıalıstik jastar qoǵamdary federatsııasynyń ókilderi baspasóz máslıhatyn ótkizip jatqan edi. Onyń negizgi taqyryby Sırııanyń Kobanı qalasyn DAISh («Islam memleketi», Qazaqstanda tyıym salynǵan uıym) lańkestik tobynan azat etý edi, ol qalada negizinen kúrdter turatyn. Atalǵan jastar uıymy Kobanıdi lańkesterden azat etýge Sırııaǵa barmaq bolǵan. Osy baspasóz máslıhaty ótip jatqan kezde 20 jastaǵy Túrkııa azamaty Abdýrahman Alagóz ózin jaryp jiberdi. Onyń buryn Sırııada DAISh jaǵynda soǵysqany belgili boldy.
Foto:© TASS/EPA/DICLE NEWS AGENCY
2015 jyldyń 10 qazany – Túrkııa tarıhyndaǵy eń qaraly kúnderdiń biri. Dál osy kúni Ankaradaǵy ortalyq temirjol vokzalyna aparatyn estakadanyń janynda eki jarylys bolyp, saldarynan 100-den astam adam qaza tapqan edi. Onda kásipodaqtar men qoǵamdyq uıymdardyń belsendileri beıbitshilikti qoldaý jáne kúrd lańkesteriniń áreketine qarsy mıtıngige qatysý úshin jınaldy.
Foto:© AP Photo/Burhan Ozbilici
Tergeý málimetteri boıynsha, jarylystardy jankeshtiler jasaǵan, olardyń árqaısysy bes keli trotıly bar bombany jarǵan. El tarıhyndaǵy eń qandy oqıǵaǵa aınalǵan bul lańkestik árekettiń saldarynan 102 adam qaza taýyp, 300-den astamy aýrýhanaǵa jetkizildi. Shabýyldy jasaǵandardyń biri 2015 jyly 20 shildede Shanlyýrfa provıntsııasynda ózin-ózi jaryp jibergen jankeshtiniń aǵasy ıÝnýs Emre Alagóz boldy. Al 2018 jyldyń 3 tamyzynda Túrkııa soty teraktige qatysty is boıynsha toǵyz aıyptalýshyny ómir boıyna bas bostandyǵynan aıyrdy.Foto:© AP Photo/Burhan Ozbilici
2016 jyly 17 aqpanda Ankarada túrik qarýly kúshteriniń qyzmettik avtobýsynyń janynda bomba ornatylǵan kólik jaryldy. Shabýyl saldarynan 28 adam qaza taýyp, 61 adam jaralanǵan. Qaza tapqandar men jaralanǵandardyń kópshiligi túrik qarýly kúshteriniń ókilderi, onyń ishinde ofıtserler de bar. Túrkııa bıligi bul shabýylǵa sırııalyq kúrdterdiń YPG múshesi jaýapty ekenin aıtty. Shabýyldy «Kúrdistan erkindik suńqarlary» óz moınyna alǵan edi.
Foto:© REUTERS / Ihlas News Agency
2016 jyly 13 naýryzda Ankaranyń basty kóshesi Atatúrik býlvaryndaǵy avtobýs aıaldamasyna jaqyn jerde bomba ornatylǵan kólik jaryldy. Jarylys saldarynan 37 adam qaza tapty, 125 adam jaraqat aldy. Túrkııa Іshki ister mınıstrliginiń málimetinshe, shabýyldy jasaǵandar Kúrdistannyń Jumysshy partııasymen baılanysy bar eki túrik azamaty. Olardyń biri - 1992 jyly týǵan Seher Chagla Demır esimdi áıel. Shabýyldy «Kúrdistan azattyǵy suńqarlary» toby óz moınyna aldy.
Foto:AFP
2016 jyldyń 28 maýsymynda Atatúrik halyqaralyq áýejaıynyń (Ystanbul, Túrkııa) jolaýshylar termınalynyń ártúrli jerinde úsh jankeshti ózin-ózi jaryp jiberdi. Terakt saldarynan 45 adam qaza tapty, onyń 19-y - sheteldikter. 240-qa jýyq adam jaraqat aldy. 30 maýsymda Túrkııanyń Іshki ister mınıstri Efkan Ala Parlamentte sóılegen sózinde «qolda bar málimetter shabýyldy DAISh («Islam memleketi») toby jasaǵanyn dáleldeıdi» dep aıtqan edi.
Foto:AFP
2016 jyldyń 20 tamyzynda Túrkııanyń ońtústigindegi Gazıantep qalasynda jankeshti úılený toıy kezinde ózin-ózi jaryp jiberdi. Saldarynan 57 adam qaza tapty (onyń 34-i 18 jasqa deıingi balalar men jasóspirimder), taǵy 66 adam jaraqat aldy. Jankeshti 12-14 jasta bolǵan. Bul shabýyldy eshkim moınyna alǵan joq.
Foto:tanea.gr
2016 jyly 10 jeltoqsanda Ystanbulda Vodafone Arena stadıonynyń soltústik-batys jaǵyna jaqyn jolda jarylǵysh zat toltyrylǵan kólik jaryldy. Arnaıy polıtsııa avtobýsy ótip bara jatqanda jarylǵysh qurylǵy qashyqtan iske qosyldy. 45 sekýndtan keıin jankeshti stadıon janyndaǵy saıabaqta ózin-ózi jaryp jiberdi. Saldarynan 29 adam qaza tapty, onyń 27-si polıtsııa qyzmetkeri. 166 adam jaraqat aldy.
Foto:ria.ru
2017 jyldyń 1 qańtaryna qaraǵan túni Ystanbuldyń Ortakóı aýdanynda túngi klýbta bolǵan terakt saldarynan 39 adam qaza tapty, onyń 16-sy -sheteldikter. Belgili bolǵandaı, shabýyldy Ózbekstan týmasy Abdýlǵadır Masharıpov jasaǵan, ol kóp uzamaı Ystanbul aýdandarynyń birinde ustalǵan. Shabýyl úshin jaýapkershilikti DAISh lańkestik toby óz moınyna aldy. Keıin ózbekstandyq Abdýlǵadır Masharıpov 40 ret ómir boıy bas bostandyǵynan aıyrý jazasyna jáne qosymsha 368 jylǵa sottaldy.
Foto:bbc.com
Jalpy sodan beri Túrkııada mundaı aýqymdaǵy iri terrorlyq is-áreketter bolǵan joq. Aqparat kózderine súıensek, túriktiń quqyq qorǵaý organdary jylyna júzdegen teraktiniń jolyn kesken. Onyń ústine mamandar sońǵy jyldardaǵy jahandy jaılaǵan pandemııanyń da áseri bolýy múmkin ekenin aıtyp otyr.
Basty foto:cdn.futuready.com