ıAndeks.Taksı tarıfterine qatysty tergeý júrip jatyr - agenttik
Rýstam Ahmetov 2022 jyly azyq-túlik baǵasynyń kúrt ósýi týraly suhbatynda qunnyń negizgi ósýi ımportqa aıtarlyqtaı táýeldi taýar pozıtsııalary boıynsha bolǵanyn túsindirdi.
Áleýmettik mańyzy bar tutyný taýarlarynyń 19 pozıtsııasynyń toǵyzy ımportqa táýeldi.
Agenttik ókili Qazaqstan álemdik naryqtyń bir bóligi retinde qandaı da bir túrde álemdik baǵaǵa táýeldi ekenin túsindirdi, onda aǵymdaǵy jyly BUU Azyq-túlik jáne aýyl sharýashylyǵy uıymynyń derekteri boıynsha baǵanyń 35% qymbattaǵan.
Bul Qazaqstanda áleýmettik mańyzy bar azyq-túlik taýarlary baǵasynyń aǵymdaǵy sátte 21,3% ósýine ákeldi.
Rýstam Ahmetov ımporty 58% bolatyn qantty mysalǵa keltirdi. Onyń sózinshe, eldegi jumys istep turǵan tórt zaýyt shetelden keletin qant qamysyna táýeldi.
Nátıjesinde, kórshi elderdegi qant eksporty shekteýlerine baılanysty Qazaqstandaǵy qant quny kúrt kóterildi.
«Sonymen qatar, tórt zaýyttyń nesıege batqan olarda aınalym qarajaty jetispeıdi. Olardy nesıelik quraldarmen qamtamasyz etken jalǵyz jetkizýshi qazir qantty kóterme satý naryǵynyń 90% qamtıdy jáne qantty basqa deldaldar men saýda jelilerine satatyn iri monopolıst bolyp sanalady. Biz onyń qunǵa áseri týraly tergeý júrgizdik, onda joǵary baǵa anyqtaldy. Osy másele boıynsha den qoıamyz, sharalar qabyldaımyz», – dep túsindirdi agenttik ókili.
Ahmetov monopolııalanǵan naryqta qantty saýdasyndaǵy shekteýlerdiń aldyn alý úshin BQDA qant burynnan bırjalyq taýar bolyp qalyptasqan soń, ónimdi taýar bırjasynda satýdy usynatyny aıtty.
Sondaı-aq, Úkimet zaýyttardy naryqtyń eki qosymsha sýbektisinen: ÁKK jáne saýda jelilerinen aınalym qarajatymen jabdyqtaýdy josparlap otyr.
Bul qant zaýyttaryna shıkizat satyp alýǵa aınalym qarajatyn alýǵa jáne naryqtaǵy baǵany turaqtandyrýǵa múmkindik beredi.
Osyǵan baılanysty, kelesi jyly bıylǵydaı qant qunynyń kúrt ósýi bolmaýy kerek.
Sonymen qatar, BQDA birinshi orynbasary baǵany turaqtandyrý boıynsha kóptegen sharalar ákimshilik jáne naryqtyq emes sıpatqa ıe ekendigine nazar aýdardy.
Mysaly, ónimdi áketýge shekteýler, taýarlyq ınterventsııalar, jelilerdi jeńildetilgen nesıeleý, saýda ústemelerin shekteý jáne basqalar.
«Munyń bári AÓK salasyndaǵy turaqtylyqqa áser etpeıdi jáne aýyl sharýashylyǵy óndirýshileriniń erteńgi kúni egini men qajetti paıda alam degen senimine kúmándanady. Nátıjesinde, bul taýar óndirisiniń damýyna teris áser etedi jáne kóbinese fermer tyıymy az basqa naryqtarǵa kóshýge májbúr bolady. Sodan keıin jeke taýar pozıtsııalarynda ımportqa táýeldilik kúsheıedi. Sondyqtan bizdiń jumysymyzdyń negizgi baǵyty baqylaý is-sharalary emes, aýyl sharýashylyǵy taýar óndirisin damytý basty nazarda. Biz baǵany tómendetpeı, ónim shyǵarý kólemin ulǵaıtý arnalǵan memlekettik qoldaýǵa nazar aýdarýymyz kerek. Qýaty men óndiris kólemin ulǵaıtýǵa jeńildetilgen kredıt berý jaǵyna kóship, ónimdi arzandatýǵa arnalǵan ekonomıkalyq tıimsiz sýbsıdııalar kólemin qysqartý qajet. Óıtkeni, tájirıbege kóz salsaq, arzandatýdyń áseri shamaly ekenin baıqaımyz. Bul rette, el óz ónimimen qamtamasyz etilgende baǵa belgileý anaǵurlym turaqty», - dedi Ahmetov.
Ol qant sııaqty kúrt quny kóterilmegen sıyr eti men áleýmettik nandy mysalǵa keltirdi.
Uıaly baılanys operatorlary týraly aıta otyryp agenttik ókili bul naryqty monopolııadan aryltý qajet ekenin túsindirdi.
Birinshiden, «Qazaqtelekom» ınfraqurylymdyq operatorynyń quramynan aralas naryq sýbektilerin – uıaly operatorlardy bólip alý kerek.
Ekinshiden, tıimsiz paıdalanylǵan radıojıilik spektrin (RJS) alý arqyly jańa oıynshylardy engizip, keıinnen memlekettik resýrsty konkýrs – aýktsıon arqyly ótkizý kerek dedi.
«Buryn tórt operator bolǵan kezde qazaqstandyqtarda tarıfterdi tańdaý múmkindigi bolǵan. Qazir eki kompanııa bar. Sondyqtana adamdardyń tańdaýy shekteýli. Bul úrdisti ózgertý qajet», - dep túsindirdi spıker.
Ahmetovtyń aıtýynsha, taksı naryǵyndaǵy «ıAndeks.Taksı» tarıfterine qatysty tergep-tekserý júrgizilip jatyr.
Bul uıym 17-20% komıssııa alady jáne dınamıkalyq baǵa belgileýdi qoldanady. Ásirese, jańbyr, qar, mereke kúnderi tutynýshylarǵa qyzmet túri suranystyń artýyna baılanysty aıtarlyqtaı qymbatqa túsedi.
Eger monopolııalyq-joǵary baǵalar anyqtalsa, onda sharalar qabyldanyp, komıssııa tómendetiledi.
«Tutastaı alǵanda, taksı naryǵyn tsıfrlandyrý kez kelgen jaǵdaıda naryqty monopolııalaýǵa alyp keldi. Óıtkeni munda marjınaldylyq joǵary emes. Agregatorlar qyzmet kólemin ulǵaıtý arqyly aqsha tabady. Ekinshi jaǵynan, agregatordyń qyzmetine suranys neǵurlym joǵary bolsa, onyń baǵasy soǵurlym joǵary bolady. Tarıfterdiń ósýi osyǵan da baılanysty. Degenmen, bul naryqta básekelestik bar. Sonymen Qatar ıAndeks. Taksı, InDriver, basqa agregatorlar jáne taksı kompanııalary bar. Munda barlyǵyn klıent sheshedi», - dep túsindirdi BQDA basshysynyń orynbasary.
Agenttik jumysyn qorytyndylaı kele, Ahmetov eki-úsh jyl ishinde azyq-túlik baǵasyn tómendetý salasynda ústeme baǵany tómendetý boıynsha monopolııaǵa qarsy habarlamalardyń edáýir sany berilgenin atap ótti.
Bul rette 70% jaǵdaıda bıznes olardy óz erkimen oryndaıdy.
«Biz osyndaı jumys júrgizip jatyrmyz, biraq naryqta usynysty ulǵaıtý qajet. Áıtpese, ákimshilik tyıymdar, onyń ishinde tekserýler taýar óndirýshilerge keri áserin tıgizedi, al taýar ınterventsııalaryna aıtarlyqtaı bıýdjet qarajaty jumsalady, al onyń áseri shamaly bolady»,-dep qorytyndylady Rýstam Ahmetov.