Vladımır Pýtınniń Qazaqstan men Reseı yntymaqtastyǵy týraly maqalasy jarııalandy
Onyń aıtýynsha, Reseı men Qazaqstannyń yntymaqtastyǵy barlyq salada belsendi túrde damyp kele jatyr. Eki eldiń seriktestigi dostyq, tatý kórshilik jáne ózara kómek dástúrlerine súıengen. Sonymen qatar qarym-qatynas ózara teńdik pen múddeni qurmetteýdiń berik qaǵıdattaryna negizdelgen.
«Memleketaralyq baılanystyń joǵary deńgeıin Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Qasym-Jomart Kemeluly Toqaevpen birlesken jumys jyldarynda qalyptasqan tyǵyz jáne meıirimdi jeke qatynastar kýálandyrady. Biz únemi qońyraý shalyp, ártúrli formattarda kezdesemiz. Ekijaqty ózekti máselelerdi talqylap, kún tártibinde turǵan óńirlik jáne jahandyq problemalar týraly pikir almasamyz, keleshekke jańa josparlardy da belgileımiz. Eń bastysy — Qazaqstan Prezıdentimen árqashan naqty nátıjege baǵdar qoıamyz. Reseı-Qazaqstan yntymaqtastyǵynyń odan ári senimdi damýy, elderimizdiń órkendeýi, azamattardyń ómir súrý sapasyn arttyrý úshin barynsha qolaıly jaǵdaılardy qamtamasyz etý turǵysynda qoldan kelgenniń bárin jasaýǵa tyrysamyz», — dep jazdy V. Pýtın.
Vladımır Pýtın Reseı — Qazaqstannyń iri ekonomıkalyq seriktesteriniń biri ekenin atap ótti.
«Yntymaǵy jarasqan Qazaqstan men Reseı — eýrazııalyq ekonomıkalyq ıntegratsııanyń belsendi jaqtaýshylary. Bizdiń memleketterimiz Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaq qurýdyń bastaýynda turdy. Onyń aıasynda biz taýarlardyń, kórsetiletin qyzmetterdiń sapasyn arttyryp, kapıtaldyń ortaq naryǵyn damytyp otyrmyz, retteýshilik jáne saýda kedergilerin joıý boıynsha aýqymdy jumys atqaryp kelemiz. Ortaq kóliktik-logıstıkalyq ınfraqurylymdy damytý isin de qolǵa aldyq. Munyń bári ekonomıkanyń túrli salalary boıynsha tıimdi yntymaqtastyq ornatýǵa múmkindik beredi jáne bizdiń elderimizge eleýli paıda ákeledi», — dep atalyp ótken V. Pýtın maqalasynda.
Sonymen qatar ol ekijaqty taýar aınalymynyń kórsetkishteri kóńilge senim uıalatatynyn atap ótti. Máselen, byltyr bul salada jańa rekord ornap, 28 mıllıard dollar deńgeıinen asyp tústi, al bıylǵy qańtar-qyrkúıek aılarynda 20 mıllıard dollardan asty. Ózara saýda qurylymy únemi ártaraptanyp keledi jáne qosylǵan quny joǵary shıkizattyq emes ónimderdiń úlesi kóbeıýde. Sonymen qatar, ózara esep aıyrysýdaǵy ulttyq valıýtalardyń úlesi turaqty túrde artyp keledi. Bul eki el arasyndaǵy alys-beristi syrtqy, sonyń ishinde saıası jaǵdaılardyń jaǵymsyz áserinen qorǵaýǵa múmkindik beredi
«Qazaqstan ekonomıkasyna tartylǵan Reseı ınvestıtsııasy da jyldan-jylǵa ósip jatyr. Búginde onyń kólemi shamamen 13 mıllıard dollarǵa jetti. Qazaqstanda reseılik isker toptardyń qatysýymen 23 myńnan astam kásiporyn jumys isteıdi. Eki eldiń kompanııalary ónerkásiptik kooperatsııa men joǵary tehnologııalar salasynda birqatar birlesken iri jobalardy iske asyryp otyr. Sonyń arqasynda ekonomıkany keshendi jańǵyrtyp, qos memlekettiń tehnologııalyq egemendigin nyǵaıtýǵa yqpal etetin tolyq ındýstrııalyq tsıkldiń jańa óndiristeri jolǵa qoıylyp jatyr», — deıdi RF Prezıdenti.
Onyń paıymynsha, munaı-gaz sektoryndaǵy yntymaqtastyq ta syndarly sıpat alǵan. Kaspıı qubyr konsortsıýmynyń arqasynda Qazaqstan eksporttaıtyn munaıdyń 80 paıyzdan astamy Reseı aýmaǵy men reseılik porttar arqyly Qara teńizben shetel naryǵyna jetkizilip otyr. Qos memlekettiń energetıkalyq kompanııalary kómirsýtek ken oryndaryn birlesip ıgerip, energııa resýrstaryn óńdeýdi, qubyr júıesin keńeıtýdi jolǵa qoıa bildi.
«Atap aıtqanda, «Rosatom» Qazaqstanǵa ıadrolyq otyn tizbeginiń jobalaryn iske asyryp, ýran ónerkásibin damytýǵa tájirıbelik turǵydan kómek kórsetip keledi. Mamandarynyń bilim-biligi men tehnıkalyq sheshimderi álemde teńdessiz sanalatyn atalmysh memlekettik korporatsııa Qazaqstan tarabymen jańa aýqymdy jobalardy iske asyrýǵa daıyn. Balama, «taza» energetıka salasy men qorshaǵan ortany qorǵaý, klımattyń ózgerýine qarsy kúres baǵyttarynda da yntymaqtastyqtyń jarqyn keleshegi bar», — dedi V. Pýtın.
Ózara ekonomıkalyq yntymaqtastyqtyń ózge baǵyttarynda da birqatar perspektıvaly salalyq jobalar men bastamalar barshylyq.
«Sonyń ishinde Qazaqstan aýmaǵy arqyly ótetin Soltústik — Ońtústik halyqaralyq kólik dáliziniń shyǵys tarmaǵyn keńeıtý jobasyn, «Baıqońyr» ǵarysh aılaǵynda reseılik «Soıýz-5» zymyran tasyǵyshyna negizdelgen «Báıterek» ǵaryshtyq zymyran keshenin qurý jobasyn erekshe atap óter edim», — deıdi ol.
Onyń sózine qaraǵanda, Qazaqstan men Reseıdiń óńirleri de ózara tıimdi kooperatsııany nyǵaıtýǵa eleýli úles qosyp keledi. Reseı Federatsııasynyń barlyq derlik sýbektileri Qazaqstandaǵy seriktesterimen tikeleı baılanys ornatqan: Bul turǵyda energetıka, ónerkásip, kólik jáne joǵary tehnologııalar salasyndaǵy jobalardy birge júzege asyryp otyr.
«Dál qazir Ýfada 20-shy mereıtoılyq óńiraralyq yntymaqtastyq forýmy ótip jatyr. Onda dástúrli túrde bılik organdarynyń basshylary, zań shyǵarýshylar, mınıstrlikter men vedomstvolardyń, bıznestiń, ǵylymı jáne qoǵamdyq ortanyń ókilderi, ıaǵnı is júzinde ekijaqty qatynastardy damytý máselelerimen aınalysatyn barlyq adamdar bas qosady. Biz Qasym-Jomart Kemelulymen forým qatysýshylaryna beınebaılanys boıynsha úndeý joldaýdy josparlap otyrmyz. Odan bólek, óńiraralyq jáne shekara mańy yntymaqtastyǵynyń aýqymdy baǵdarlamasy ázirlendi. Bul baǵdarlama Reseı men Qazaqstan óńirleriniń ári qaraı áleýmettik-ekonomıkalyq ósýine, halyqtyń ómir súrý sapasyn arttyrýǵa qolaıly jaǵdaı jasaýǵa baǵyttalǵan 150-ge jýyq birlesken is-shara men jobalardy qamtıdy», — dedi ol.
Reseı men Qazaqstan arasyndaǵy ózara árekettestikte gýmanıtarlyq baılanystar ádettegideı mańyzdy oryn alady. Eki tarap ta mádenıet, sport, qoǵamdyq jáne jastar arasynda, sondaı-aq bilim berý salasynda yntymaqtastyqty keńeıtý úshin kóptegen jumys atqarýda. Reseıdiń joǵary oqý oryndarynda shamamen 60 myń qazaqstandyq stýdent oqyp júr.
«Al Qazaqstanda Lomonosov atyndaǵy MMÝ sekildi jetekshi reseılik ýnıversıtetterdiń fılıaldary tabysty jumys istep tur. Jaqynda Astanada Reseı Syrtqy ister mınıstrliginiń Máskeý memlekettik halyqaralyq qatynastar ınstıtýtynyń (MGIMO) fılıaly da ashylmaq, onyń túlekteri arasynda tanymal qazaqstandyqtar, sonyń ishinde Qasym-Jomart Kemeluly Toqaev ta bar. Reseı Qazaqstanda jańa orystildi mektepter salýdy jáne mekteptegi orys tilinde bilim berý sapasyn arttyrýdy qoldaıdy. Jýyrda Qyzylorda, Taraz jáne Túrkistan qalalarynda taǵy osyndaı úsh mekteptiń ashylýy kútilýde. Árıne, biz Qazaqstan Respýblıkasynyń basshylyǵyna, ásirese Qasym-Jomart Kemelulyna orys tiline erekshe qaraǵany úshin, ony memleketaralyq jáne ultaralyq qatynas quraly retinde ilgeriletýge baǵyttalǵan Halyqaralyq orys tili uıymyn qurý týraly mańyzdy bastamasy úshin alǵys bildiremiz», — dedi Pýtın.
Sondaı-aq Reseı Prezıdenti kelesi jyly qos memleket Ekinshi dúnıejúzilik soǵystaǵy Jeńistiń 80 jyldyǵyn atap ótetinin tilge tıek etti. Osy rette Vladımır Pýtın Qasym-Jomart Toqaevty 9 mamyrda Máskeýde ótetin aýqymdy is-sharaǵa shaqyrdy.
«Reseıde de, Qazaqstanda da halyq ákeleri men atalarynyń natsızmge qarsy ıyq tirese kúresken erligin umytqan joq jáne qurmetpen este saqtaıdy. Al biz, árıne, bolashaq urpaq beıbitshilik pen bostandyq qandaı baǵamen qorǵalǵanyn este saqtaýy úshin barlyǵyn isteýimiz kerek. Bul, ásirese, teń quqyqty yntymaqtastyqqa negizdeletin jáne egemendi damýdyń jańa múmkindikterin ashatyn kóppolıarly álemdik tártip qalyptasyp jatqan ýaqytta erekshe mańyzǵa ıe. Reseı men Qazaqstan osy protsesterdiń aldyńǵy qatarynda júrip, memleketaralyq qatynastardaǵy halyqaralyq quqyqtyń negizgi róline jáne jahandyq qaýipsizdik, turaqtylyq pen ornyqty damý máselelerinde barlyq eldiń múddesin eskerý qajettiligine qatysty uqsas ustanymdaryn bildiredi», - dep jazdy Reseı Prezıdenti.
Dál osyndaı tásilder negizinde Qazaqstan men Reseı kópjaqty uıymdar, onyń ishinde Táýelsiz Memleketter Dostastyǵy, Ujymdyq qaýipsizdik týraly shart uıymy jáne Shanhaı yntymaqtastyq uıymy aıasynda ózara jemisti is-qımyl jasaıdy.
«Qazaqstan Prezıdenti qazan aıynda Máskeýde ótken TMD jáne Qazanda ótken BRIKS sammıtterine qatysty. Atap aıtqanda, BRIKS kóshbasshylarynyń kezdesýindegi mańyzdy sheshimderdiń biri jańa sanatty — bizdiń birlestiktiń «áriptes memleketterin» belgileý boldy. Atalǵan sanatqa úmitker elderdiń tizimi kelisildi. BRIKS-ke osyndaı sapada qosylý týraly shaqyrý Qazaqstanǵa jiberildi. Reseı halyqtarymyzdyń ıgiligi úshin Qazaqstan Respýblıkasymen jan-jaqty dostyq jáne odaqtastyq qatynastardy odan ári damytýǵa daıyn ekenin taǵy da atap ótkim keledi. Qazaqstannyń barlyq azamatyna tabys, amandyq jáne órkendeý tileımin», — dedi Reseı Prezıdenti.
Eske sala keteıik, buǵan deıin Prezıdenttiń shaqyrýymen Vladımır Pýtın Qazaqstanǵa memlekettik saparmen keletinin jazǵan bolatynbyz.