Úzdik memqyzmetshi Almat Igenbaev: Jaqsy maman tyń qadamdarǵa umtylady
Konkýrsqa qatysýshylar arasynda tek saıası jáne ákimshilik qyzmetshiler ǵana emes, áleýettik qurylymdardyń qyzmetkerleri de bar. Marapattaý rásiminde úzdikterdiń qatarynan QR Joǵarǵy soty janyndaǵy Sottar qyzmetin qamtamasyz etý departamenti Halyqaralyq baılanystar jáne protokol bólimi meńgerýshisiniń orynbasary qyzmetinde bolǵan Almat Igenbaev ta kórindi. Qazirgi kezde ol «Astana» halyqaralyq qarjy ortalyǵy sotynda tirkeýshiniń kómekshisi bolyp jumys istep jatyr. Osy oraıda úzdik memlekettik qyzmetshi retinde kózge túsken mamannyń pikirin kópshilik nazaryna usynýdy jón kórdik.
- Siz «Qazaqstan Respýblıkasynyń 2018 jylǵy úzdik memlekettik qyzmetshisi» degen ataqqa ıe boldyńyz. Jalpy osyndaı jetistigińizdiń syry nede?
- Jalpy, bul konkýrsqa úzeńgilesterimnen ozyp, jetistikke jetkenimdi jarııa etý úshin emes, ózimmen ózim jarysý úshin qatystym. Nátıjesinde, elimizdiń 20 úzdik memlekettik qyzmetshisiniń qatarynan tabylǵanyma qýandym. Shynyn aıtqanda, jetistikke jetýdiń syry nemese qupııasy joq. Jetistikti ár adam ártúrli túsinedi, ártúrli qabyldaıdy. Men úshin jetistikke jetýdiń formýlasy mańyzdy nárselerdi aıqyndaı bilýden, jyǵylsań turýdan, aınalańdaǵylarǵa adal qyzmet etýden, eń bastysy, muqııat tyńdaýdan, qyzyǵa oqýdan jáne turaqty damýdan turady dep oılaımyn. Maǵan Avraam Lınkolnnyń «júrisim baıaý bolsa da, keri qaraı júrmeımin» degen sózi unaıdy. Sondyqtan qıyndyqtardy, maqsattardy eńserý úshin bar kúsh-jigerimdi salýǵa tyrysyp kelemin.
- Óz ómirińizdegi eń maqtanarlyq jetistikterińizdi atap aıta alasyz ba?
- Men jetistikterdi úlken nemese kishi, bolmasa eń maqtanarlyq dep bólmeımin. Maqtanýdyń da maqsaty, jóni bolýy kerek sııaqty. Shabyttandyratyndaı jetistikter bolsa, atap aıtýǵa, úlgi retinde tájirıbemen bólisýge bolatyn shyǵar. Mysaly, 15 jasymda «Altyn belgimen» mektepti bitirip, joǵary oqý ornyna grantqa oqýǵa túskenim ósip kele jatqan qyzym men ulymnyń bilimge degen yntasyn arttyrady dep úmittenemin. Al, 23 jasymda BUU-nyń Nıý-Iorktegi shtab páterinde elimizdiń atynan kezdesýlerge qatysyp, resmı otyrystarda sóz sóılegenim jastardyń mamandyq tańdaýda dıplomatııany da qarastyrýyna ıtermeleýi múmkin. 2013 jyly Astanada ótken VI Qysqy qaıyrymdylyq balyna debıýtant retinde qatysý úshin irikteýden ótip, bıdiń tórt túrin úırengenim keıbir adamdarǵa jaýapty jumysty bir sát umytyp, qoǵamdyq istermen de aınalysý qajettigi týraly oı tastaǵan shyǵar dep oılaımyn.
- «Jaqsy maman» men «jaqsy adam» degendi qalaı túsinýge bolady?
- Kásibı deńgeıin únemi arttyryp, tyń dúnıege úıir júretin, izdenimpaz ári óz isin shyn qatty jaqsy kóretin adamdy jaqsy maman der edim.
Al kúndelikti ómirde «jaqsy» sóziniń sıpattamasy jıi kezdesetin adam - jaqsy adam. Ol adaldyǵyn aıamaıtyn jaqsy dos, ata-anasyn syılatyn jaqsy ul men qyz, bala-shaǵasynyń baqyty úshin eńbek etetin jaqsy áke men ana, jol erejesin buzbaıtyn jaqsy kólik júrgizýshisi, jubaıyn túsinetin jaqsy kúıeý nemese jar, sondaı-aq tilek-nıeti ortaq jaqsy qonaq, eline qyzmet etetin jaqsy azamat! Osynyń bári bir adamnyń boıynan tabylsa, ol jaqsy adam bolǵany!
- Siz úshin búginde elimizdegi úlgi tutar adamyńyz kim?
- Úlgi tutar tulǵa - ol Elbasy Nursultan Ábishuly Nazarbaev, sonymen qatar ómir jolymda toǵysqan uly ustazdarymdy da úlgi tutamyn. Ol kisilerge qurmetim de erekshe, alǵysym da mol.
- Qandaı kitaptar oqısyz?
- Men kitapty oqý úshin oqymaımyn, kitaptyń alǵashqy taraýlarynan túıgen nársemdi birden iske asyrý úshin, túsingenimdi kúndelikti ómirde paıdalaný úshin oqımyn. Sebebi, kitapty jatpaı-turmaı qatarynan oqı bergennen mátindi oqý qabiletin ǵana damytasyń. Sondyqtan kitap oqýǵa kúnine bir saǵatqa jeter jetpes ýaqyt bólýge tyrysamyn. Jaqynda satyp alǵan Raıan Holıdeı atty jazýshynyń «Deılı Stoýık» («The Daily Stoic») atty kitabyn oqı bastadym. Bul týyndy ózińdi kúndelikti jetildirip otyrýǵa ıtermeleıtin qaǵıdalardan turady. Arasynda aǵylshyn tilinde Artýr Konan Doıldiń «Sherlok Holms» atty jınaǵyn qaıtalap oqyp turamyn. Jatarda Rıchard Kohtyń 80/20 prıntsıpi atty kitabyn orys tilinde oqyp júrmin. Al qazaq tilindegi ádebı kitaptardy kishkentaıymnan oqımyn. Qazir kitap.kz saıtyn ashyp, qalaǵan kitabyńdy onlaın oqı berýge bolady.
- Al endi sizdiń shetelden alǵan bilimińizge oralsaq. Siz úshin «Bolashaq» baǵdarlamasynyń artyqshylyǵy nemese sizdiń ómirińizdegi orny qandaı?
- «Bolashaq» baǵdarlamasyna qatysqanymdy shóleıt jerde jaıaýlap kele jatyp, asaý aıǵyrǵa qarǵyp mingenge teńer edim. Bul aınalamdaǵy atty kisilerden qalyspaıyn dep, el ıgili ári óz bolashaǵym úshin sheteldik úzdik bilimdi alýǵa bel býǵan batyl sheshimim edi. Sheteldik ýnıversıtette quqyq salasyndaǵy arnaıy bilim men aǵylshyn tilin jetildirýdi bólek qoıǵanda, júıeli oılaý, qurylymdy jazý, túsinikti jetkizý sııaqty qabiletterim shyńdaldy. Aǵylshyn tilinde úırengen tásilderdi qazaq jáne orys tilindegi oılaý, jazý jáne sóıleý mánerime tasymaldap aldym dep te aıtýǵa bolady. Jeke adam retinde túbegeıli ózgerdim. Bul «Bolashaq» baǵdarlamasynyń maǵan ashqan bir ǵana múmkindik esigi ekenin eskersek, áli onyń talaı jyldar boıy berekesin kórip, jemisin jeıtinime kámil senemin. Sondyqtan «Bolashaq» baǵdarlamasy bergen múmkindikterdi at qyp minip, aldymdaǵy bıik belesterden alqynbaı asa beremin dep úmittenemin.
- Jalpy, jastarǵa shetelden bilim alý qajet pe?
- Jastarǵa bilimdi qaı jerde alsa da óte qajet. Shetelde bilim alýdyń ereksheligi - básekege qabilettilikti birneshe satyǵa birden kóterýge múmkindik beredi. Bilim sport sııaqty, álemdik deńgeıde jarysamyn deseń sol bıik talaptarǵa saı bolýǵa tyrysasyń. Bul baǵytta baq synasam deýshilerdiń tobyn jaryp shyǵý úshin qyrýar kúsh jumsaısyń, sharshamaı izdenesiń, qyzý básekeniń ishinde shynyǵasyń. Alaıda, shetelde bilim alý bir bólek, ony el ıgiligine paıdalana bilý ekinshi bir másele. Sondyqtan adam eń aldymen bilimniń qaı salasyn, qaı qyryn, qandaı maqsatta shyńdaıtynyn erterek sheship alǵany jón. Al maqsattary bıik, armandary asqaq adamdarǵa úzdik sheteldik bilim, álemdik tájirıbe aýadaı qajet nárseler dep bilemin.
- Bizdiń eldegi joǵary oqý oryndary men sheteldik joǵary oqý oryndaryn salystyrǵan kezde basty aıyrmashylyq nede?
- Negizgi aıyrmashylyqtardyń biri: sheteldik bilim berý ádisi ár adamnyń óz úlesin qosýyna negizdelgen. Bul stýdenttiń maman retinde qalyptasýyna ǵana emes, ǵylymnyń da ilgerileýine jol ashatyn júıe. Mysaly, London ýnıversıtetinde zań fakýltetiniń stýdentterine bir sabaqqa oqyp kelýge otyzǵa jýyq kitap pen ǵylymı maqala tizimi beriledi. Keıin semınar kezinde muǵalim stýdentterge baǵdar bere otyryp, taqyrypty erkin formatta jan-jaqty talqylaýǵa shaqyrady. Mundaı pikir almasý bir jaǵynan taqyrypty ártúrli qyrynan qarastyryp, onyń mazmunyn ashýǵa múmkindik berse, ekinshi jaǵynan materıaldy tereń túsinip alýǵa jaǵdaı jasaıdy. Dál sol sııaqty, esse jazǵanda da ony saýatty ári qurylymyna qoıylatyn talaptaryna saı jazyp qana qoımaı, stýdent eń aldymen túıgenin óz sózimen jetkizýge basa nazar aýdarýy tıis. Demek, sheteldik bilim berý júıesi stýdentke erkindik bere otyryp, óz pikirin ortaǵa salýǵa, túsingenin óz sózimen jetkizýge, tipti qasyqtaı bolsa da úlesin qosýyna jaǵdaı jasaýdy kózdeıdi. Bul tásilderdiń ǵylym salasyna da, bilim alýǵa kelgen stýdentke de tıgizetin paıdasy zor.
- Áńgimeńizge rahmet!